CHĂM SÓC, NUÔI DƯỠNG BÊ CON THEO MẸ

Cần tối đa lượng sữa mẹ để nuôi bê    Ảnh: Shutterstock  

Khi mới sinh ra, sức đề kháng của bê con lúc chào đời vẫn còn yếu, do đó chuồng trại ẩm ướt, dơ bẩn dễ làm bê con cảm lạnh và mắc nhiều chứng bệnh. Vì vậy, cần vệ sinh chuồng trại sạch sẽ và khô ráo. Ngoài ra, các hộ chăn nuôi nên chú ý dọn dẹp phân trong chuồng thường xuyên, nước tiểu cần được thoát tiêu tốt ngay sau khi được thải ra, che chắn chuồng trại tránh gió lùa mưa dột… giúp bê có môi trường sống tốt nhất. Lau sạch toàn thân bê bằng vải sạch hoặc rơm khô hoặc để cho bò mẹ liếm, bóc móng rồi dùng kéo đã sát trùng cắt rốn cho bê, vết cắt cách gốc rốn khoảng 10 – 15 cm và sát trùng rốn bằng cồn iốt 5% hay cồn 750. Tiếp tục cân trọng lượng, đeo số tai và ghi hồ sơ. Sau đó đưa vào ổ rơm để giữ ấm, không để bê bị lạnh.

Sau khi đẻ 1 giờ cho bê bú sữa mẹ ngay, bú sữa đầu càng sớm và càng nhiều lần càng tốt, vì sữa đầu có nhiều protein, vitamin, khoáng hơn sữa thường. Đặc biệt là trong sữa đầu có Globulin, kháng thể giúp cho bê có khả năng kháng bệnh tật.

Bú sữa đầu

Cũng như tất cả loài thú sơ sinh, bê con mới chào đời rất yếu ớt. Sữa đầu (sữa non) có chứa nhiều dưỡng chất dễ tiêu hóa, nhuận tràng, nhiều Vitamin A và nhất là hàm lượng kháng thể cao. Đây có thể xem như một thứ “bảo bối” của bò mẹ truyền cho bê con giúp chống lại nhiều loại bệnh tật khi bê mới chào đời. Cần cho bê bú sớm (trong vòng nửa giờ sau khi sinh). Trước khi cho bê bú, cần phải vệ sinh chuồng trại, vú bò mẹ phải được lau sạch. Trường hợp bò mới đi làm về thì nên cho nghỉ ngơi 30 – 45 phút mới cho con bú. Nếu vú bị viêm phải chữa trị để tránh bê viêm ruột. Thời kỳ này không cho bê đi theo mẹ mà phải nuôi ở chuồng. Đối với bò khai thác sữa, thời gian bú sữa đầu 7 – 10 ngày, cho bú sữa thường. Tháng đầu tiên cho bê bú 4 – 5 lần/ngày, mỗi lần bú không quá 1,5 lít, vì có nhiều bê bị chết do uống quá no hơn là bị bỏ đói và lượng sữa bê bú hằng ngày tương đương với 10% trọng lượng của nó. Cho bê bú bằng bình có núm vú cao su, hoặc dùng xô cho uống trực tiếp. Các dụng cụ cho bê uống (bú) phải luôn sạch sẽ và tiệt trùng. Đối với bò sinh không phải bò sữa, sau khi bê con sinh ra cứ để bê theo mẹ bú tự nhiên, không cần hạn chế. Lượng sữa đầu dư thừa có thể đem bảo quản lạnh để dành khi cần thì lấy ra dùng dần hoặc sử dụng cho bê con khác bú…

Tập cho bê ăn sớm

Sau 15 ngày tập cho bê ăn rơm khô, cỏ tươi, thức ăn tinh hỗn hợp cho ăn xen vào giữa hai bữa uống sữa, còn rơm khô, cỏ tươi luôn có trong máng để bê ăn tự do. Tuy nhiên, lượng cỏ cho ăn phải giới hạn cho đến khi bê có thể tiêu thụ 0,75 kg thức ăn tập ăn/ngày. Nếu cho bê ăn rơm mà thấy bê không tiêu thụ hết lượng thức ăn tập ăn thì ta nên ngưng không cho ăn cỏ tiếp vì bê sẽ không phát triển tốt khi khẩu phần chỉ là rơm trong thời gian này. Lượng sữa cho bê uống bắt đầu giảm từ tháng thứ 2 và thay vào đó là các loại thức ăn tinh.

Loại thức ăn

Thức ăn tinh hỗn hợp: Có thể cho bê tập ăn từ lúc 15 – 20 ngày tuổi vì dạ cỏ phát triển chưa hoàn thiện nên loại thức ăn tinh hỗn hợp tập ăn phải có chất lượng tốt, hàm lượng protein cao. Lượng thức ăn tinh lúc đầu khoảng 0,2 kg sau đó tăng dần lên 0,5 kg (từ tháng thứ 2 đến tháng thứ 5).

Cỏ khô: Là loại thức ăn cần thiết vì nó kích thích sự phát triển của dạ cỏ và hoàn thiện hệ vi sinh vật dạ cỏ. Có thể tập cho bê ăn cỏ khô từ lúc 7 – 10 ngày bằng cách để cỏ khô chất lượng tốt vào xô treo trên cũi cho bê.

Cỏ tươi: Tập cho ăn từ cuối tháng thứ nhất bằng cách bổ sung tại chuồng hoặc trực tiếp gặm trên bãi chăn.

Củ quả: Không cho bê ăn quá sớm, cho ăn từ tháng tuổi thứ 3 trở đi, khi cho ăn cần theo dõi phản ứng của đường tiêu hóa, nếu thấy bê bị ỉa chảy thì phải dừng lại.

Chất khoáng: Từ tháng thứ nhất đến tháng tuổi thứ 5 bê cần nhiều Ca và P, nên phải bổ sung thức ăn nhiều khoáng như: Bột xương, bột đá vôi, bột vỏ sò… Đồng thời phải cho bê vận động dưới ánh sáng mặt trời để tăng tỷ lệ tiêu hóa và hấp thu Ca tránh bệnh còi xương.

Cai sữa bê con

Bê con bú sữa vào ngày thứ 4, thứ 5 khoảng 5 lít/ngày và được giữ cho đến khoảng 4 tuần tuổi. Sau đó lượng sữa cho bú sẽ giảm dần và kết thúc khoảng tuần thứ 10 trong khi lượng cám tập ăn và cỏ khô sẽ tăng dần lên và thay thế hoàn toàn. Như vậy, thức ăn cho bê theo nguyên tắc từ “sữa – cám – cỏ” chuyển sang “cám – sữa – cỏ” và sau cùng chỉ còn “cám – cỏ”. Đến giai đoạn này, hoàn toàn có thể cai sữa cho bê. Khi đó, bê khoảng 8 – 10 tuần tuổi, với trọng lượng khoảng 65 – 75 kg.

Chăm sóc

Mùa hè tắm chải cho bê 1 lần/ngày. Mùa đông tắm chải vào trưa nắng ấm, tối thiểu 1 lần/tuần. Luôn có nước sạch mát trong máng cho bê uống tự do. Giữ cho bê ở chuồng 7 ngày sau khi đẻ, thả bê cho vận động xung quanh chuồng từ 8 ngày tuổi đến 1 tháng. Từ tháng thứ 2 trở đi có thể chăn thả xa hơn nhưng không được để bê dưới nắng gắt ngoài bãi và tránh để bê bị lạnh vào buổi sớm mùa đông. Hàng ngày, cho bê vận động khoảng 1 – 2 giờ, sau tăng dần 4 – 5 giờ/ngày. Đảm bảo vệ sinh chuồng trại luôn khô ráo thoáng mát về mùa hè, ấm áp về mùa đông. Thường xuyên quan sát đặc điểm lông, da, phản xạ, răng, niêm mạc, kiểm tra tình hình sức khỏe, bệnh tật của bê, vệ sinh tiêu độc chuồng nuôi.

Thanh Hiếu