Chăn Nuôi – Wikipedia Tiếng Việt

Bước tới nội dung

Nội dung

chuyển sang thanh bên ẩn

• Đầu
• 1 Lịch sử
• 2 Các giống vật nuôi
• 3 Vai trò của chăn nuôi
• 4 Các lĩnh vực chăn nuôi chính
• 5 Xem thêm
• 6 Chú thích
• 7 Tham khảo

• Bài viết
• Thảo luận

Tiếng Việt

• Đọc
• Sửa đổi
• Sửa mã nguồn
• Xem lịch sử

Công cụ Công cụ chuyển sang thanh bên ẩn Tác vụ

• Đọc
• Sửa đổi
• Sửa mã nguồn
• Xem lịch sử

Chung

• Các liên kết đến đây
• Thay đổi liên quan
• Liên kết thường trực
• Thông tin trang
• Trích dẫn trang này
• Tạo URL rút gọn
• Tải mã QR

In và xuất

• Tạo một quyển sách
• Tải dưới dạng PDF
• Bản để in ra

Tại dự án khác

• Wikimedia Commons
• Khoản mục Wikidata

Giao diện chuyển sang thanh bên ẩn Bách khoa toàn thư mở Wikipedia

Chăn nuôi là một ngành quan trọng của nông nghiệp hiện đại, nuôi lớn vật nuôi để sản xuất những sản phẩm như: thực phẩm, lông, và sức lao động. Sản phẩm từ chăn nuôi nhằm cung cấp lợi nhuận và phục vụ cho đời sống sinh hoạt của con người. Chăn nuôi xuất hiện lâu đời trong nhiều nền văn hóa khác nhau kể từ khi loài người chuyển đổi từ lối sống săn bắn hái lượm sang định canh định cư.

Lịch sử

[sửa | sửa mã nguồn]

Việc chăn nuôi các loài vật bắt nguồn từ quá trình chuyển đổi lối sống của loài người sang định canh định cư chứ không còn sinh sống kiểu săn bắt hái lượm. Con người đã biết thuần hóa động vật và kiểm soát các điều kiện sống của vật nuôi. Dần theo thời gian, các hành vi tập thể, vòng đời, và sinh lý của vật nuôi đã thay đổi hoàn toàn. Nhiều động vật trong trang trại hiện đại không còn thích hợp với cuộc sống nơi hoang dã nữa. Chó đã được thuần hóa ở Đông Á khoảng 15.000 năm, dê và cừu đã được thuần hóa khoảng 8000 trước Công nguyên ở châu Á. Lợn được thuần từ 7000 trước Công nguyên ở Trung Đông và Trung Quốc. Bằng chứng sớm nhất của ngựa thuần là khoảng năm 4000 TCN.[1]

Từ gia súc (en:cattle) có nguồn gốc từ tiếng Anh cổ là "chatel", có nghĩa là tất cả các loại tài sản cá nhân di động (động sản, en:chattel),[2] được phân biệt với các bất động sản không di chuyển được .

Các giống vật nuôi

[sửa | sửa mã nguồn]

Động vật/ Giống	Tình trạng thuần	Tổ tiên hoang dã	Thời gian giam nuôi đầu tiên / Thuần hóa	Khu vực giam nuôi đầu tiên / Thuần hóa	Lợi ích thương mại hiện hành	Picture
Lạc đà AlpacaĐộng vật có vú, Động vật ăn cỏ	Gia súc	Lạc đà Vicuña	Giữa 5000 TCN - 4000 TCN	Andes	lông
Bò banteng Động vật có vú, Động vật ăn cỏ	Gia súc	Bò banteng	Không rõ	Đông Nam Á, Đảo Java	thịt,sữa, sức kéo
Bò rừng bizonĐộng vật có vú, Động vật ăn cỏ	nuôi nhốt	Không rõ	Cuối thế kỷ 19	Bắc Mỹ	thịt, da
Lạc đàĐộng vật có vú, Động vật ăn cỏ	gia súc	Lạc đà một bướu và lạc đà hai bướu hoang dã	4000 TCN đến 1400 TCN	Châu Á	chuyên chở, thịt, bơ sữa, lông
MèoĐộng vật có vú, Động vật ăn thịt	vật nuôi	Mèo hoang châu Phi	7500 TCN [3][4][5][6]	Cận Đông	thú cưng, kết bạn, thịt
Bò nhàĐộng vật có vú, Động vật ăn cỏ	Gia súc	Bò rừng châu Âu (tuyệt chủng)	6000 TCN	Tây Nam Á, Ấn Độ, Bắc Phi (?)	Thịt (thịt bò, thịt bê, huyết), bơ sữa, lông, sức kéo
NaiĐộng vật có vú, Động vật ăn cỏ	Nuôi nhốt	Không rõ	1970 [cần dẫn nguồn]	Bắc Mỹ [cần dẫn nguồn]	Thịt (Thịt nai), lông, gạc nai, nhung nai
ChóĐộng vật có vú, Động vật ăn thịt	vật nuôi	Sói xám	12000 TCN	Sức kéo, săn bắn, chăn gia súc, đánh hơi tìm kiếm, canh giữ nhà, thịt
LừaĐộng vật có vú, Động vật ăn cỏ	Gia súc	Lừa hoang châu Phi	4000 TCN	Ai Cập	Chở hàng, chuyên chở, sức kéo, thịt, bơ sữa
Bò tót nhàĐộng vật có vú, Động vật ăn cỏ	Thuần hóa	Bò tót	Unknown	Đông Nam Á	thịt, sức kéo
Dê nhàĐộng vật có vú, Động vật ăn cỏ	Thuần hóa	Dê hoang dã	8000 BC	Tây Nam Á	sữa, thịt, lông, da, sức kéo
Chuột lang nhàĐộng vật có vú, động vật ăn cỏ	Thuần hóa	Cavia tschudii	5000 BC	Nam Mỹ	thịt
NgựaĐộng vật có vú, Động vật ăn cỏ	Thuần hóa	Ngựa hoang	4000 BC	Đồng cỏ châu Âu	Cưỡi, sức kéo, sữa, thịt, chuyên chở hàng
Lạc đà không bướuĐộng vật có vú, Động vật ăn cỏ	Thuần hóa	Lạc đà Guanaco	3500 BC	Andes	thịt, lông
LaĐộng vật có vú, Động vật ăn cỏ	Thuần hóa	Lai giữa lừa và ngựa	Thồ hàng, chở người, sức kéo
LợnĐộng vật có vú, Động vật ăn tạp	Thuần hóa	Lợn rừng	7000 TCN	Đông Thổ Nhĩ Kỳ	thịt, da
Thỏ nhàĐộng vật có vú, Động vật ăn cỏ	Thuần hóa	Thỏ hoang	khoảng 400-900CN	Pháp	thịt, lông
Tuần lộcĐộng vật có vú, Động vật ăn cỏ	Bán thuần hóa	Tuần lộc	3000 TCN	bắc Nga	thịt, da, gạc, sữa, sức kéo,
Cừu nhàĐộng vật có vú, Động vật ăn cỏ	Gia súc	Cừu hoang	khoảng 11000-9000 TCN	Đông Nam Á	lông, sữa, da, thịt
Trâu nướcĐộng vật có vú, Động vật ăn cỏ	Thuần hóa	Trâu nước hoang dã Châu Á, (Arni)	4000 TCN	Nam Á	Cưỡi, thồ hàng, thịt, sữa
Bò Tây TạngĐộng vật có vú, Động vật ăn cỏ	Gia súc	Bò Tây Tạng	2500 TCN	Tây Tạng, Nepal	Thịt, sữa, lông, cưỡi, thồ hàng, kéo cày

Vai trò của chăn nuôi

[sửa | sửa mã nguồn]

• Cung cấp thực phẩm (thịt, trứng, sữa).
• Cung cấp phân bón.
• Cung cấp sức kéo.
• Cung cấp nguyên liệu cho các ngành công nghiệp,y học...
• Có giá trị xuất khẩu
• Cung cấp nguồn hàng xuất khẩu.
• Tận dụng phế phẩm cho các ngành công nghiệp, nông nghiệp.
• Gắn với nhiều hoạt động văn hóa: chọi trâu, đua ngựa...

Các lĩnh vực chăn nuôi chính

[sửa | sửa mã nguồn]

• Chăn nuôi gia súc (Trâu, bò, dê, cừu, lừa, ngựa, lạc đà...), chăn nuôi bò sữa.
• Nuôi lợn.
• Chăn nuôi gia cầm
• Chăn nuôi các loài vật khác.

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

• Chăn thả
• Chăn nuôi thả vườn
• Chăn nuôi dưới tán rừng
• Chăn thả bảo tồn
• Chăn thả luân canh
• Chăn thả quá mức
• Đồng cỏ chăn thả gia súc
• Đồng cỏ
• Trang trại
• Đất nông nghiệp

Chú thích

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ "Breeds of Livestock". Department of Animal Science - Oklahoma State University. Truy cập ngày 30 tháng 9 năm 2009.
2. ^ "the definition of chattel". Dictionary.com. Truy cập ngày 7 tháng 2 năm 2015.
3. ^ [1], domestication of the cat on Cyprus, National Geographic.
4. ^ "Oldest Known Pet Cat? 9500-Year-Old Burial Found on Cyprus". National Geographic News. ngày 8 tháng 4 năm 2004. Truy cập ngày 6 tháng 3 năm 2007.
5. ^ Muir, Hazel (ngày 8 tháng 4 năm 2004). "Ancient remains could be oldest pet cat". New Scientist. Truy cập ngày 23 tháng 11 năm 2007.
6. ^ Walton, Marsha (ngày 9 tháng 4 năm 2004). "Ancient burial looks like human and pet cat". CNN. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 12 năm 2007. Truy cập ngày 23 tháng 11 năm 2007.

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

• Saltini Antonio, Storia delle scienze agrarie, 4 vols, Bologna 1984-89, ISBN 88-206-2412-5, ISBN 88-206-2413-3, ISBN 88-206-2414-1, ISBN 88-206-2415-X
• Clutton Brock Juliet, The walking larder. Patterns of domestication, pastoralism and predation, Unwin Hyman, London 1988
• Clutton Brock Juliet, Horse power: a history of the horse and donkey in human societies, National history Museum publications, London 1992
• Fleming G., Guzzoni M., Storia cronologica delle epizoozie dal 1409 av. Cristo sino al 1800, in Gazzetta medico-veterinaria, I-II, Milano 1871-72
• Hall S, Clutton Brock Juliet, Two hundred years of British farm livestock, Natural History Museum Publications, London 1988
• Janick Jules, Noller Carl H., Rhykerd Charles L., The Cycles of Plant and Animal Nutrition, in Food and Agriculture, Scientific American Books, San Francisco 1976
• Manger Louis N., A History of the Life Sciences, M. Dekker, New York, Basel 2002

Bài viết này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn.

• x
• t
• s

Lấy từ “https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Chăn_nuôi&oldid=72778012” Thể loại:

• Nông nghiệp
• Chăn nuôi
• Động vật và con người
• Gia súc

Thể loại ẩn:

• Bài viết có trích dẫn không khớp
• Tất cả bài viết sơ khai
• Sơ khai
• Trang sử dụng liên kết tự động ISBN

Tìm kiếm Tìm kiếm Đóng mở mục lục Chăn nuôi 102 ngôn ngữ Thêm đề tài