Cháo ấu Tẩu - đặc Sản Nổi Tiếng Của Hà Giang

Cây ô đầu thường mọc hoang ở các vùng núi cao biên giới phía Bắc của Việt Nam như Lào Cai, Tuyên Quang, Hà Giang, Nghĩa Lộ, Cao Bằng, Bắc Kạn… Là loại cây có độc tính, nhất là ở phần củ, lượng độc trong củ ấu tẩu có thể làm người ta tê cứng tay chân, nhưng nếu biết chế biến củ ấu tẩu lại trở thành một món ngon bổ dưỡng.

Cháo ấu tẩu từ lâu đã được coi là món cháo đặc sản ở Hà Giang. Món cháo này ban đầu là món ăn giải cảm của người Mông nhưng về sau trở thành món ăn đặc sản được nhiều người yêu thích. Người dân nơi đây gọi là cháo ấu tẩu bởi nó được chế biến từ gạo nương và chân giò lợn đem nấu lẫn với củ ấu tẩu tạo thành món ăn độc đáo.

Người Mông Hà Giang có bí quyết để “hóa giải” độc dược thành… bổ dưỡng với cách chế biến kỳ công. Củ ấu tẩu sau khi được sơ chế bỏ vỏ, đem ngâm trong nước gạo một đêm, rồi ninh cho nhừ mềm, bở bung ra, thành chất sền sệt thì nấu với gạo tẻ ngon, gạo nếp cái đã được ngâm và giã qua, cùng với chân giò lợn đã được hầm nhừ, thêm chút gia vị, nấu nhừ. Khi ăn, múc bát cháo ra bát, đập trứng gà, cho thêm một số loại rau thơm như hành, tía tô, trộn đều rồi ăn nóng. Thường một nồi cháo to chỉ sử dụng vài củ ấu tẩu.

Cháo nấu xong mang sắc nâu đậm, nhìn giống bát cháo lòng của người miền xuôi, vị bùi, béo và thơm đặc biệt. Vì là vị thuốc nên đặc trưng của cháo ấu tẩu là vị đắng như tam thất. Tuy nhiên cái đắng hòa cùng miếng ấu tẩu bùi, dẻo, quyện với cái ngọt của nước xương ninh và thơm ngậy của trứng đọng lại thành hương thơm, vị ngọt ngào trong cổ, tạo cảm giác lạ miệng và hấp dẫn.

Cháo ấu tẩu có quanh năm và đặc biệt chỉ bán vào buổi tối. Bởi lẽ theo kinh nghiệm lâu năm của những người dân ở đây cháo có tác dụng tốt nhất qua giấc ngủ đêm. Với nhiều người dân ở thị xã vùng cao này cháo ấu tẩu là món ăn đêm thường nhật. Tối tối khi nhà nhà lên đèn cũng là lúc hàng cháo ấu tẩu tấp nập khách ra vào.

Buổi tối mùa đông lạnh giá, được ngồi trong không gian hàng quán ấm áp bếp hồng và thưởng thức một bát cháo ấu tẩu với đủ các cung bậc mùi vị, cái vị đắng của ấu tẩu, cay cay của tiêu, thơm thơm của hành, tía tô sẽ đưa thực khách lạc vào miền cảm xúc thật khó tả. Bát cháo ấu tẩu cũng như vị thuốc bổ giúp xoa tan mệt nhọc của một ngày để có một giấc ngủ sâu và khoan khoái hơn.

Quẩy tấu trong cuộc sống của người Mông