Chầu Lục Cung Nương Là Ai? - Tứ Phủ Thánh Mẫu

Chầu Lục còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như Chúa Lục Cung Nương, Chúa Bà Lục Cung, Lục Cung Tiên Chúa, Mế Lục Cung Nương…

Sự tích Chầu Lục Cung Nương

Theo các bản văn, ngày 10 tháng 5 là ngày Chầu Lục giáng sinh làm con gái trong một gia đình họ Trần. Gia đình vốn là tù trưởng dân tộc Nùng trên miền Lạng Sơn, vốn là lệnh tộc trên miền Lạng Sơn dưới thời Lê Trung Hưng.

Vào ngày đản nhật giáng sinh của Chầu, có bài văn viết như sau:

Đêm Đông xuống trần gian báo mộng Trần Thị Nương tâm động bào thai Tháng năm giờ tý mồng mười Sinh ra Chầu Lục khác người trần gian

Theo lưu truyền, Ngài hóa thánh ngày 20 tháng 9 âm lịch.

Bất thường một sớm hôm mai Chầu lên đỉnh núi hoá thân tức thì

Tuy về chầu Thiên Cung nhưng vì Chầu còn thương nhớ lưu luyến cha mẹ dưới trần nên Ngọc Hoàng đã cho bà hiển thánh coi giữ non ngàn sơn trang, núi rừng Chín Tư Hữu Lũng. Chầu còn linh ứng giúp dân trồng trọt chăn nuôi cấy lúa dệt vải.

Giống với Chầu Bé Bắc Lệ, Chầu Lục anh linh danh tiếng nhưng lại rất đành hanh. Đêm đêm Chầu Lục cùng các bạn tiên nàng giả làm các cô gái người Nùng lập quán bán hàng hàng, trêu đùa khách đi qua đường.

Chầu Lục có ngự đồng không?

Đôi khi Chầu Lục là người sang khăn cho tân đồng lính mới. Ngoài ra trong lễ khai phủ đại đàn, Chầu Lục thường là vị thánh chứng đàn Sơn Trang. Vì vậy, các tân đồng thường thỉnh Chầu về làm vụ thánh cuối cùng chứng tòa Sơn Trang, cũng là để chứng mâm trầu trình và sang khăn.

Xuân Hinh hầu đồng Chầu Lục – Khắc Tư và Thanh Long hát văn

Đền thờ Chầu Lục Cung Nương

Lục Cung Linh Từ (hay còn gọi là đền Chín Tư, đền Chầu Sáu Lục Cung) ngụ tại thôn Chín Tư, xã Hòa Lạc, huyện Hữu Lũng, tỉnh Lạng Sơn. Đây là đền thờ chính Chầu Lục Cung Nương. Tương truyền, đây là nơi Chầu Lục hạ phàm và hiển thánh.

Ngày tiệc Chầu Lục

Ngày tiệc chính Chầu Lục Cung Nương là ngày là 10/5 Âm lịch tức là ngày đản nhật giáng sinh của Ngài.

Dâng lễ Chầu Lục Cung Nương

Là vị Chầu Bà nổi tiếng có tài phép nên cứ vào ngày tiệc chính của Chầu Lục Cung Nương, các con nhang lại nô nức hành hương chiêm bái nơi cửa đền. Ai cũng mong cầu được Chầu ban cho lộc buôn lộc bán, mọi việc thuận lợi bình an. Trong đó, không thể thiếu những mâm đồ lễ dâng lên Chầu một cách thành kính.

Một mâm lễ cúng Chầu Lục đầy đủ gồm các thức đồ chay mặn tùy tâm gồm hoa, quả, hương nhang, xôi giò,…

Bản văn Chầu Lục Cung Nương

Bản văn Chầu Lục số 1

Sắc phong Chầu Lục Cung Nương

Vốn dòng Trần Thị quê hương non ngàn

Hữu Lũng giang là nơi cát địa

Chín Tư ngàn tú khí là nơi

Chúa Tiên vâng lệnh y lời

Ở trong bệ ngọc, ra ngoài màn loan

Đêm ấy xuống trần gian báo mộng

Trần thị nương tâm động bào thai

Tháng năm giờ tý mồng mười

Sinh ra Chúa Lục khác người trần gian

Đôi thung huyên vui mừng hớn hở

Khắp bản làng mừng rỡ bảo nhau

Mới hay như ý sở cầu

Sớm nâng niu ngọc, ngày chau chuốt vàng

Chốn phòng loan đêm ngày dưỡng dục

Đặt tên là Chầu Lục Cung Nương

Ơn trời sao khéo phi phương

Mặt huê hớn hở ,tính gương làu làu

Vẹn một bầu nước trong leo lẻo

Trách ông trăng già sao khéo vẩn vơ

Vô tình ép uổng duyên tơ

Hoa chưa kết nhụy trăng chưa tới kì

Hoá tức thì đôi mươi tháng chín

Giữa thu về xa lánh hồn nương

Thung huyên buồn sầu thảm nhớ thương

Sót xa tấc dạ ruột thường quặn đau

Trải bấy lâu thiên đình sai xuống

Nay đến ngày ,mãn hạn về tiên

Nỗi lòng thương nhớ thung huyên

Dấu thiêng hiển tích trong miền Chín Tư

Tục truyền lưu để ngàn thu

Nhân dân thôn ấp còn thù giặc nguyên

Xuân sang mở hội đua thuyền

Nam thanh nữ tú cùng nhau đua tài

Bất thường một sớm hôm mai

Chầu lên đỉnh núi hoá thân tức thì

Sắc ban phong vang lừng tám cõi

Tiếng chầu ngàn chói lọi trời nam

Trong đền tấp nập sửa sang

Lối lên Sông Hoá lại càng thanh tao

Vào năm Kỷ Mão anh hào

Có Tiên Chúa Lục giáng vào thiên thai

Trên núi Thái bốn mùa mát mẻ

Dưới bản làng vượn hót oanh ca

Nhớ xưa họ Quách lương gia

Nhân từ có một hiền hòa không hai

Vừa gặp buổi trang đài hội yến

Chầu Lục vào dâng tiến kim bôi

Trống rung chưa kịp dứt hồi

Bỗng đâu Chầu Lục sảy rơi chén vàng

Trên chín bệ Vua cha phật ý

Nổi lôi đình truyền chỉ chiếu ban

Kíp đầy Chầu xuống trần gian

Mười lăm năm lẻ khải hoàn hồi cung

Nhà họ Quách vốn dòng quốc chỉ

Kết duyên lành Trần Thị Hồng Mai

Vào năm kỷ mão tháng hai

Ngày Mão giờ Mão Trang đài nở hoa

Vẻ cốt cách da ngà tựa tuyết

Bóng trăng tròn mặt nguyệt như in

Mày ngài mắt phượng tóc tiên

Môi son má phấn lại thêm nõn nà

Một dị bản khác của bản văn trên đó là:

Sắc phong Chúa Lục Cung Nương

Vốn dòng lệnh tộc quê hương thượng ngàn

Huyện Hữu Lũng cao sơn vị thủy

Bắc Lệ ngàn tú khí chung linh

Nguyên xưa chầu chực đế đình

Vào tâu bệ ngọc ra trình Mẫu vương

Đêm ấy xuống trần gian báo mộng

Hoàng thị nương tâm động bào thai

Tháng năm giờ tý mồng mười

Sinh ra Chầu Lục tốt tươi lạ thường

Sinh ra Chầu Lục Cung Nương

Hình dong nhan sắc phi phương ai tày

Chốn phòng loan đêm ngày dưỡng dục

Ví so bằng vàng ngọc báu gia

Mỗi năm là một nõn nà

Nửa vầng trăng khuyết trăm hoa cài đầu

Má phấn dồi phau phau tựa tuyết

Diện lầu lầu vẻ nguyệt in hoa

Nhỡn tinh long lánh ngân hà

Da dường tựa tuyết tóc dà sở vân

Vẻ thanh tân dịu dàng cách điệu

Đóa phù dung uốn éo nhởn nhơ

Vẻ nào mà chẳng quá ưa

Hoa xuân mới nhú nguyệt thu đường tròn

Giá so bằng kim côn ngọc lệ

Màu sắc nào ai vẽ cho y

Phong tư ngôn hạnh dung nghi

Giá so Tống Tử ví bì Tề Khương

Da ngà vẻ ngọc phi phương

Đào huê lóng lánh tinh hương làu làu

Chảy qua cầu nước trong leo lẻo

Trách ông trăng già sao khéo vẩn vơ

Vô tình ép uổng lòng tơ

Hay đâu con tạo vẩn vơ thế này

Hẹn đúng ngày đôi mươi tháng chín

Cửa thung huyên xa lánh hồn thương

Chầu Lục ngài sầu thảm nhớ thương

Sót xa tấc dạ ruột thường quặn đau

Trải bấy lâu thiên đình sai xuống

Nay đến ngày ,mãn hạn quy tiên

Nỗi lòng thương nhớ thung huyên

Một lời tấu đối chỉ truyền phán ra

Giữ chữ hiếu ấy là tiết hạnh

Cho vui vầy thú cảnh lâm sơn

Trần gian ghi nhớ công ơn

Lập đền phụng sự khói hương ngạt ngào

Đền thờ trên đỉnh non cao

Trăm hoa đua sắc ngạt ngào toả hương

Sớm chiều khói toả mây tuôn

Chim kêu vượn hót hổ vờn sơn khê

Chim công lạc lối đi về

Dưới sông róc rách thuyền bè êm ru

Tục truyền lưu để ngàn thu

Nhân dân thôn ấp còn thù giặc Nguyên

Xuân sang mở hội đua thuyền

Nam thanh nữ tú cùng lên đua tài

Bất thường một sớm hôm mai

Cuồng phong gió giật mây trời tối đen

Ầm ầm giông tố nổi lên

Lục Cung tiên Chúa tựa tiên giáng trần

Đi lên đỉnh núi hoá thân

Lấy đôi hải sảo trước sân làm bằng

Tức thì lên tới Đồng Đăng

Bốn phương dạo gót gió trăng đi về

Có phen ngự lầu khuê võng thắm

Chốn quảng hàn cung cấm vào ra

Nhọc nhằn thay họ Quách lương gia

Nhân từ có một hiền hoà không hai

Vừa gặp buổi trang đài hội yến

Chầu Lục vào dâng tiến kim bôi

Trống rung chưa kịp dứt hồi

Bỗng đâu Chầu Lục sảy rơi chén vàng

Trên chín bệ Vua cha phật ý

Nổi lôi đình truyền chỉ chiếu ban

Kíp đầy Chầu xuống trần gian

Mười lăm năm ấy khải hoàn hồi cung

Nhà họ Quách vốn dòng quốc chỉ

Kết duyên lành Lã Thị Hồng Mai

Vào năm kỷ mão tháng hai

Ngày Mão giờ Mão Trang đài nở hoa

Vẻ cốt cách da ngà tựa tuyết

Bóng trăng tròn mặt nguyệt như in

Mày ngài mắt phượng tóc tiên

Môi son má phấn lại thêm nõn nà

Nhắc đến Chầu thêm mà thương nhớ

Lại căm thù giặc giữ Nguyên Mông

Bản văn Chầu Lục số 2

Hương thơm một triện kính dâng

Thỉnh mời công chúa Lục Cung ngự về

Bắc Giang về ngả chín tư

Lục cung hiển thánh đền thờ trang nghiêm

Ai lên tới Suối Ngang Bắc Lệ

Hỏi Thăm đền Chầu Lục nơi nao

Hỏi ra Đền Lũng mà vào

Trên đền Chầu ngự thấp cao mấy tầng

Đền thờ lập ở giữa rừng

Chim kêu vượn hót vang lừng sớm hôm

Đền Thờ Suối Lục vắt ngang

Lối xuống Đèo kẻng lối sang Công Đồng

Đề thờ hoa quả xanh um

Lẵng la chầu quảy núi Dùm vô qua

Tức thời về tới Ỷ La

Nửa đem giờ tý hiện ra Đồng Tiền

Có phen lên tới tỉnh Tuyên

Chín Tư Bắc Lệ là miền ngự vui

Hữu Lũng Châu là nơi cát địa

Lục Cung Từ dấu khí danh lam

Anh linh lừng lẫy thượng ngàn

Đàn tuần tháng Chín Nam Bang khấu đầu

Khắp hoà Hữu Lũng các Châu

Sơn Lâm mán thổ quy đầu làm tôi

Lên chơi Bích Động Thành Giời

Non cao nghi ngút đền thờ đá rêu

Trần gian đừng có mà trêu

Hái măng kiếm củi Chầu đều quở ngay

Giữ về mới biết linh thay

Nón xanh hải sảo kêu ngay chầu về

Cửa đền ngoạn cảnh Giang Khê

Trên rừng dưới suối sóng ghê bạc đầu

Dưới sân đền đường tàu xe lửa

Chạy qua đền về ngả Thất Khê

Đền Thờ cảnh đẹp xinh ghê

Sơn Lâm chốn ấy tứ bề phong quang

Thỉnh Chầu lai giáng bản đền

Khuông phù đệ tử thiên niên thọ trường