Chi Phí Cơ Hội Là Gì? Ý Nghĩa, Công Thức Tính & Cách áp Dụng

Trong kinh doanh cũng như trong cuộc sống, chúng ta phải đối mặt với hàng ngàn quyết định giữa các phương án lựa chọn khác nhau. Khi đó, chúng ta cần phải xem xét về chi phí cơ hội để cân nhắc, tính toán. Vậy chi phí cơ hội là gì? Tại sao chúng ta phải hiểu về chi phí cơ hội? Và cách tính chi phí cơ hội như thế nào chuẩn xác nhất?

Hãy cùng Làm Chủ Tài Chinh tìm hiểu qua bài viết dưới đây.

Tìm hiểu thêm:

• Giảm phát là gì?
• Tỷ suất sinh lời là gì?

Chi phí cơ hội là gì?

Theo định nghĩa của ngành kinh tế học, chi phí cơ hội (tiếng Anh là Opportunity Cost, viết tắt là OC) được hiểu là chi phí đại diện cho những lợi ích mà một cá nhân, nhà đầu tư hoặc doanh nghiệp bỏ lỡ khi lựa chọn phương án này thay vì lựa chọn phương án khác.

Có thể hiểu một cách đơn giản, chi phí cơ hội là khái niệm phản ánh chi phí sử dụng các nguồn lực khan hiếm vào việc sản xuất hàng hóa hoặc dịch vụ bằng giá trị của các cơ hội bị bỏ qua. Trong hoạt động kinh doanh, dù báo cáo tài chính không hiển thị chi phí cơ hội nhưng các chủ doanh nghiệp vẫn có thể sử dụng chi phí cơ hội để đưa ra quyết định khi có nhiều sự lựa chọn.

Ví dụ về chi phí cơ hội 

Để hiểu rõ hơn về chi phí cơ hội, các bạn có thể tìm hiểu thông qua các ví dụ cụ thể sau:

Ví dụ về chi phí cơ hội trong kinh doanh

Một ví dụ thú vị về chi phí cơ hội là tự kinh doanh. Bạn muốn thành lập một công ty phần mềm, bạn phải thuê văn phòng, tuyển lập trình viên, và sau đó bán phần mềm. Sau một năm, chi phí trực tiếp là:

• Thuê văn phòng: 12.000 USD
• Lương: 24.000 USD
• Các chi phí tiện ích: 10.000 USD

Tổng chi phí trong năm là 46.000 USD. Giả sử doanh số phần mềm là 48.000 USD, bạn sẽ rất vui vì lợi nhuận là 2.000 USD

Tuy nhiên, lợi nhuận kế toán tính theo cách này không đo lường chính xác sự thành công của bạn. Giả sử bạn có thể làm việc cho một ngân hàng quốc tế và kiếm được 8.000 USD. Vậy cơ hội kiếm được 8.000 USD bị bỏ qua chính là chi phí cơ hội, theo đó bạn đã mất đi một khoản lợi kinh tế là 6.000 USD.

Ví dụ về chi phí cơ hội trong cuộc sống

Xã A quyết định xây một trường mẫu giáo ở khu đất trống bên cạnh trụ sở ủy ban. Khi chọn xây trường mẫu giáo, chính quyền xã A đã bỏ qua các sự lựa chọn khác gồm xây dựng bãi đỗ xe, bán đất ở cho người dân và bán đất cho doanh nghiệp xây siêu thị.

Chi phí cơ hội trong trường hợp này có thể là lợi ích thu được khi thực hiện 1 trong 3 dự án trên mà chính quyền xã A đã bỏ lỡ.

Cách tính chi phí cơ hội trong vi mô

Sau khi đã hiểu được thế nào là chi phí cơ hội qua 2 ví dụ trên, thì tiếp theo các bạn cần phải nắm bắt được cách xác định chính xác chi phí cơ hội. Cụ thể, công thức tính chi phí cơ hội thực chất chỉ là một phép trừ đơn giản:

Chi phí cơ hội = lợi nhuận của hầu hết các tùy chọn sinh lợi không được chọn – lợi nhuận được đem lại của tùy chọn đã được doanh nghiệp lựa chọn.

Hoặc có thể hiểu là:

OC = FO – CO

Trong công thức trên có ba đại lượng bạn cần lưu ý. Trong đó:

• OC – Opportunity cost: Đại diện cho chi phí cơ hội
• FO – Return on best foregone option: Cho biết lợi nhuận của lựa chọn tối ưu nhất
• CO – Return on chosen option: Cho biết lợi dụng của lựa chọn đã được chọn

Liên hệ với ví dụ trên.

• Trường hợp kinh doanh phần mềm: Bạn sẽ thu được lợi nhuận 2000$
• Trường hợp làm việc cho công ty phần mềm: Bạn sẽ thu được mức lương 8000$

Giả sử bạn lựa chọn tiếp tục kinh doanh phần mềm thì chi phí cơ hội ở đây sẽ là:

OC = 8000$ – 2000$= 6000$

Vậy chi phí cơ hội mà bạn phải đánh đổi nếu không lựa chọn làm việc ở công ty phần mềm mà tiếp tục vận hành công ty của bạn sẽ là 6000$

Hoặc 1 ví dụ dễ hiểu hơn:

Giả sử bạn đang muốn cho 2 doanh nghiệp vay 10 tỷ đồng để lấy tiền lời.

• Nếu bạn cho doanh nghiệp A vay, bạn sẽ được trả 1 tỷ/ năm tiền lời, trong 3 năm
• Nếu bạn cho doanh nghiệp B vay, bạn sẽ được trả 1,2 tỷ/ năm tiền lời, đáo hạn từng năm.

Vì nguồn lực có hạn (tiền) nên bạn chỉ có thể cho một doanh nghiệp vay tiền. Khi đó, bạn lựa chọn cho doanh nghiệp A vay thì lúc này.

Chi phí cơ hội = 1 tỷ 2 – 1 tỷ = 200 triệu đồng

So sánh chi phí cơ hội và chi phí chìm

Chi phí chìm (Sunk Cost) là chi phí đã xảy ra và không thể tránh được.

Ví dụ: Bạn mua một bộ đồ online với giá 100.000 đồng nhưng khi mua về, bộ đồ không giống trong hình và rất xấu, không phù hợp với bạn. Bạn có hai lựa chọn:

• Lựa chọn một: Vì tiếc tiền nên bạn vẫn mặc bộ đồ đó.
• Lựa chọn hai: Bạn bỏ luôn bộ đồ đó và không mặc.

Số tiền 100.000 đồng là chi phí chìm, dù bạn có lựa chọn một trong hai cách trên thì thực tế vẫn không thể lấy lại được tiền. Do đó, chi phí chìm không được tính toán vào khi đưa ra các quyết định kinh doanh.

Chi phí cơ hội và chi phí chìm là hai nhân tố ảnh hưởng quyết định đến lựa chọn kinh doanh của các nhà đầu tư, doanh nghiệp. Thế nhưng chúng đã không hoàn toàn giống nhau về mặt bản chất và tác động đến quyết định đầu tư.

Cụ thể sự khác biệt đó được tóm tắt qua bảng sau:

Tiêu chí	Chi phí chìm	Chi phí cơ hội
Định nghĩa	Là chi phí đã phát sinh, không thể thu hồi dù bạn chọn bất kỳ phương án nào.	Là phần giá trị bạn bị mất khi lựa chọn phương án này và bỏ qua phương án tốt nhất khác.
Tính chất	Rõ ràng, cố định	Khó xác định
Tính toán	Vì là chi phí đã phát sinh nên có thể tính toán chính xác.	Vì chưa phát sinh nên không thể tính toán chính xác, chỉ là con số ước lượng tương đối mà thôi.
Báo cáo	Được ghi vào bảng cân đối kế toán và báo cáo tài chính của doanh nghiệp	Không được ghi vào bảng cân đối kế toán và báo cáo tài chính của doanh nghiệp
Vai trò	Vì nó phát sinh trước khi đưa ra quyết định nên không được lấy làm cơ sở để ra quyết định kinh doanh.	Là phương pháp hữu ích giúp đưa ra quyết định kinh doanh hiệu quả.

Ưu điểm và nhược điểm của chi phí cơ hội

Việc phân tích những ưu nhược điểm của chi phí cơ hội cũng là một điều cần thiết trong kinh doanh và các hoạt động đầu tư. Từ đó có thể đưa ra những quyết định chính xác, mang đến lợi nhuận lâu dài.

Ưu điểm

• Giúp cho con người nhận thức về cơ hội bị mất: Lợi ích chính của chi phí cơ hội là khiến bạn phải cân nhắc thực tế là khi lựa chọn giữa các phương án, bạn đã từ bỏ một số lợi ích trong phương án không được chọn. Nếu bạn đến một cửa hàng tạp hóa để tìm thịt và pho mát, nhưng chỉ có đủ tiền cho một cái
• Giá tương đối trong chi phí cơ hội: Một lợi ích quan trọng của việc đánh giá xem xét chi phí cơ hội của bạn là nó cho phép bạn so sánh giá tương đối và lợi ích của từng phương án. So sánh tổng giá trị của từng tùy chọn và quyết định tùy chọn nào mang lại giá trị tốt nhất cho số tiền của bạn. Ví dụ, một doanh nghiệp có ngân sách thiết bị là 100.000 đô la có thể mua 10 thiết bị A với giá 10.000 đô la hoặc 20 thiết bị B với giá 5.000 đô la.

Nhược điểm

• Mất thời gian tính toán: Để tính toán được thì chi phí cơ hội cần thời gian để cân nhắc. Các quyết định sáng suốt hơn có thể được đưa ra sau khi xem xét. Tuy nhiên không phải lúc nào ta cũng có nhiều thời gian để đánh giá các sự lựa chọn. Đôi khi các nhà quản lý yêu cầu giới hạn thời gian khi so sánh các lựa chọn và bạn phải nhanh chóng đưa ra quyết định kinh doanh. Điều này khiên cho đôi khi bạn đưa ra quyết định theo kinh nghiệm thực tế và đánh giá kết quả của sau đó.
• Khó để thực hiện kế toán: Dù cho được đánh giá hữu ích trong việc giúp nhà quản trị đưa ra quyết định, nhược điểm lớn nhất của chi phí cơ hội chính là không được hạch toán vào tài khoản kế toán của công ty.

Tầm quan trọng của chi phí cơ hội trong hoạt động kinh doanh và đầu tư

Chi phí cơ hội chính là phần lợi ích mà bạn chấp nhận bỏ ra như thời gian, tiền bạc và công sức của bạn cho một điều này thay vì một điều khác. Qua những phân tích về ưu và nhược điểm trên, ta có thể thấy chi phí cơ hội đóng một vai trò lớn trong quản lý tài chính.

Mỗi lựa chọn mà bạn thực hiện dù trong cuộc sống hay trong kinh doanh đều kèm theo chi phí cơ hội. Dù chi phí cơ hội đó không dễ dàng nhìn thấy. Nhận thức về các chi phí cơ hội được đánh giá rất quan trọng. ĐỐi với mỗi quyết định mà bạn đưa ra, sự khác biệt về kết quả giữa những lựa chọn là chi phí cơ hội mà bạn phải đối mặt. tất cả các tác động của các quyết định của bạn đều phải được xem xét một cách cẩn thận, kỹ càng.

Nếu chúng ta tiếp tục đổ ngày càng nhiều hơn một nguồn lực hạn chế vào một hoạt động. Kết quả là chi phí cơ hội của chúng ta sẽ tăng lên đối với mỗi đơn vị bổ sung của nguồn lực đó.

Mọi doanh nghiệp đều cố gắng sử dụng tối đa các nguồn lực của mình, tức là có hiệu quả. Không ai trong chúng ta có nguồn lực vô hạn. Cho nên, điều quan trọng là chúng ta phải đưa ra những lựa chọn đúng đắn về những gì chúng ta có.

Các chủ doanh nghiệp và nhà quản lý thông minh nắm bắt các nguồn lực mà họ có sẵn và triển khai chúng để đảm bảo lợi nhuận lớn nhất – tức là giảm thiểu chi phí cơ hội. Nhưng họ cũng hiểu rằng chi phí này không phải là bất biến. Nó tăng lên – lúc đầu chậm, nhưng càng về sau càng nhanh khi bạn áp dụng tài nguyên cho các nhiệm vụ mà chúng không phù hợp và khiến các lĩnh vực khác bị bỏ quên.

Kết luận

Chi phí cơ hội luôn giữ một vai trò trọng tâm, ảnh hưởng đến các quyết định đầu tư kinh tế của doanh nghiệp hoặc cá nhân. Việc xác định chi phí cơ hội trong dự án đầu tư rất quan trọng, nó quyết định lớn đến lợi nhuận thu về sau quá trình đầu tư.

Hy vọng qua bài viết này, các bạn đã có thể hiểu rõ thế nào là chi phí cơ hội, cách tính toàn chính xác nhất. Từ đó có thể cân nhắc kỹ càng để đưa ra quyết định đầu tư hợp lý cho cá nhân và doanh nghiệp của bạn.

Thông tin được biên tập bởi: lamchutaichinh.vn

5/5 - (1 bình chọn)