Chủ Nghĩa Lập Thể – Wikipedia Tiếng Việt

Bài viết này cần thêm chú thích nguồn gốc để kiểm chứng thông tin. Mời bạn giúp hoàn thiện bài viết này bằng cách bổ sung chú thích tới các nguồn đáng tin cậy. Các nội dung không có nguồn có thể bị nghi ngờ và xóa bỏ. (Tìm hiểu cách thức và thời điểm xóa thông báo này)

Chủ nghĩa lập thể, còn gọi là trường phái lập thể, (Cubism) là một trường phái hội họa tạo ra cuộc cách mạng về hội họa và điêu khắc châu Âu vào đầu thế kỷ 20.

Trong tác phẩm của họa sĩ lập thể, đối tượng được mổ xẻ, phân tích và được kết hợp lại trong một hình thức trừu tượng. Người họa sĩ không quan sát đối tượng ở một góc nhìn cố định mà lại đồng thời phân chia thành nhiều mặt khác nhau, nhiều khía cạnh khác nhau. Thông thường các bề mặt, các mặt phẳng giao với nhau không theo các quy tắc phối cảnh làm cho người xem khó nhận ra chiều sâu của bức tranh.

Chủ nghĩa lập thể do Georges Braque và Pablo Picasso khởi xướng năm 1906 tại khu Montmartre của kinh đô ánh sáng Paris, Pháp. Họ gặp nhau năm 1907 và làm việc cùng nhau cho đến năm 1914 khi Chiến tranh thế giới thứ nhất bắt đầu.

Nhà phê bình hội họa người Pháp Louis Vauxcelles sử dụng danh từ "lập thể" lần đầu tiên để ngụ ý rằng đó là những hình lập phương kỳ quặc vào năm 1908. Sau đó danh từ này được hai nhà khai phá của trường phái lập thể sử dụng một vài lần và cuối cùng trở thành tên gọi chính thức.

Trường phái Lập thể khai sinh ở đồi Montmartre, sau đó lan ra các họa sĩ khác ở gần đó và được nhà buôn tranh Henry Kahnweiler truyền bá. Nó nhanh chóng trở nên phổ biến vào năm 1910 và được gọi là chủ nghĩa lập thể. Tuy nhiên, một số họa sĩ khác cũng tự coi là họa sĩ lập thể khi đi theo các khuynh hướng khác với Braque và Picasso.

Lập thể ảnh hưởng tới các nghệ sĩ vào thập niên 1910 và khơi dậy một vài trường phái nghệ thuật mới như chủ nghĩa vị lai, chủ nghĩa cấu trúc và chủ nghĩa biểu hiện.

Các nghệ sĩ thiên tài, Braque và Picasso mở ra phương pháp mới trong cách diễn đạt và thể hiện không gian trong hội họa nhưng chính họ lại bị ảnh hưởng của các nghệ sĩ khác như Paul Cezanne, Georges Seurat, điêu khắc Iberi, nghệ thuật điêu khắc châu Phi và như sau này Braque thừa nhận, họ bị ảnh hưởng bởi chủ nghĩa dã thú.

Lập thể phân tích

[sửa | sửa mã nguồn]

Picasso và Braque sát cạnh bên nhau để mở đường cho ý tưởng tiền lập thể vào những năm 1906-1909 sau đó là "chủ nghĩa lập thể phân tích" (1909-1912). Vào thời kỳ này, hội họa của họ là nhiều bề mặt gần như đơn sắc, những đường thẳng không hoàn thiện, những hình khối đan xen lẫn nhau.

Bức họa Les Demoiselles d'Avignon (Những cô nàng ở Avignon) của Picasso không được coi là lập thể nhưng nó lại được coi là cột mốc quan trọng để tiến đến trường phái lập thể. Trong tác phẩm này, lần đầu tiên Picasso thể hiện các hướng nhìn khác nhau cùng một lúc của vật thể ba chiều trên không gian hai chiều của bức tranh. Dựa trên ý tưởng này, Braque khai triển thêm nhiều khía cạnh khác và hai người này đã tạo ra trường phái lập thể.

Một số nhà sử học còn gọi giai đoạn này của chủ nghĩa lập thể là giai đoạn bí hiểm vì các công trình được vẽ theo lối đơn sắc và khó có thể hiểu được. Người họa sĩ chỉ để lại một chút dấu vết trên bức tranh để có thể nhận ra đối tượng của họ. Lúc này, chủ nghĩa lập thể rất gần với chủ nghĩa trừu tượng. Một số chữ cái cũng được đưa vào các bức tranh để làm đầu mối gợi ý những ý nghĩa của các bức tranh.

Lập thể tổng hợp

[sửa | sửa mã nguồn]

Giai đoạn tiếp theo của lập thể phân tích là "lập thể tổng hợp", bắt đầu vào năm 1912.

Trong lập thể tổng hợp, bố cục của bức tranh gồm các chi tiết chồng chất lên nhau, những chi tiết này được tô sơn hoặc được trát sơn lên nền vải, chúng có màu sắc sặc sỡ hơn. Không giống như lập thể phân tích (ở đó vật thể bị bẻ gãy làm nhiều mảnh), lập thể tổng hợp cố gắng kết hợp nhiều vật thể với nhau để tạo nên các hình khối mới.

Thời kỳ này còn đánh dấu sự ra đời của tranh dán và tranh dán giấy. Picasso đã phát minh ra tranh dán với bức tranh nổi tiếng của ông là Tĩnh vật với chiếc mây trong đó ông đã dán những miếng vải dầu lên một phần của chiếc ghế mây. Braque cũng lấy cảm hứng từ bức tranh này để tạo ra tác phẩm Đĩa hoa quả và cốc thủy tinh. Tranh dán giấy cũng gồm các vật liệu dùng để dán nhưng có điều khác là các mẩu giấy dán chính là các vật thể. Ví dụ, cốc thủy tinh trong bức tranh Đĩa hoa quả và cốc thủy tinh chính là một mẩu giấy báo được cắt thành hình chiếc cốc.

Trước đó Braque đã sử dụng chữ cái nhưng các tác phẩm của thời kỳ lập thể tổng hợp đã đưa ý tưởng này đến một tầm cao mới. Các chữ cái trước đây dùng để gợi ý cho chủ đề thì này chúng chính là chủ đề. Các mẩu giấy báo là các vật dụng được các họa sĩ dùng nhiều nhất. Họ còn đi xa hơn nữa là dùng giấy với hình khắc gỗ. Sau đó còn đưa thêm các mẩu quảng cáo trên báo vào tác phẩm của họ và điều này làm cho các công trình của các nhà lập thể có thêm phần màu sắc.

Các họa sĩ lập thể nổi tiếng

[sửa | sửa mã nguồn]

Georges Braque Marcel Duchamp Juan Gris

Fernand Leger Jacques Lipchitz Louis Marcoussis

Marie Marevna Jean Metzinger Francis Picabia

Pablo Picasso Liubov Popova Marie Vassilieff

Fritz Wotruba

Các nhà phê bình (Andre Salamon, Guillaume Apollinaire), các nhà thơ (Max Jacob, Pierre Reverdy, Gertrude Stein) và những người khác Jacques Lipchitz, các nhà điêu khắc Raymond Duchamp-Villon và Elie Nadelman.

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

Universal Flowering Lyonel Feininger

Roger de la Fresnaye Piet Mondriaan

Amedee Ozenfant Joze Plecnik

Sonia Delauney Terk Jacques Villon

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn] Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện về Chủ nghĩa lập thể.

• About Cubism and Czech Cubism Lưu trữ ngày 5 tháng 4 năm 2005 tại Wayback Machine
• Cubism and the Cubists Lưu trữ ngày 1 tháng 1 năm 2006 tại Wayback Machine
• Pioneering Cubism Lưu trữ ngày 25 tháng 11 năm 2005 tại Wayback Machine

x t s Trào lưu nghệ thuật phương Tây
Trung cổ	Nghệ thuật Byzantine Nghệ thuật Meroving Nghệ thuật Caroling Nghệ thuật Otto Nghệ thuật Romanesque Nghệ thuật Gothic (Gothic quốc tế)
Phục hưng	Thời kỳ đầu của hội họa Hà Lan Thượng Phục hưng Trường phái kiểu cách
Thế kỷ 17	Baroque Caravaggisti Cổ điển Kỷ nguyên vàng của hội họa Hà Lan
Thế kỷ 18	Rococo Tân cổ điển Chủ nghĩa lãng mạn
Thế kỷ 19	Chủ nghĩa Nazarene Chủ nghĩa hiện thực Chủ nghĩa Lịch sử (nghệ thuật) Biedermeier Gründerzeit Trường Barbizon Tiền Raphael Chủ nghĩa học viện Chủ nghĩa mỹ học Art Nouveau Peredvizhniki Trường phái ấn tượng Hậu ấn tượng Tân ấn tượng Phân quang sắc Pha màu theo phép xen kẽ Cloisonnism Peredvizhniki Nhóm họa Nabis Chủ nghĩa Tổng hòa Trường phái Kalighat Chủ nghĩa tượng trưng Trường Hudson River
Thế kỷ 20	Trường Nghệ thuật Bengal Nghệ thuật đại chúng Amazon Lập thể Trường phái oóc-fê Chủ nghĩa thuần túy Synchromism Chủ nghĩa biểu hiện Scuola Romana Chủ nghĩa biểu hiện trừu tượng Nghệ thuật động học Neue Künstlervereinigung München Der Blaue Reiter Die Brücke Khách quan mới Dada Trường phái dã thú Tân dã thú Hiện thực lập thể Bauhaus De Stijl Art Deco Op art Wiener Schule des Phantastischen Realismus Nghệ thuật đại chúng Nhiếp ảnh hiện thực Chủ nghĩa vị lai Lối vẽ siêu hình Trường phái Tỏa tuyến Chủ nghĩa dòng xoáy Trường phái Tuyệt đỉnh Chủ nghĩa siêu thực Color Field Phong cách tối giản Chủ nghĩa tối giản (nghệ thuật thị giác) Nouveau réalisme Hiện thực xã hội Trừu tượng trữ tình Tachisme COBRA (trào lưu nghệ thuật) Lối vẽ hành động Phong cách Typographic Quốc tế Fluxus Lettrisme Quốc tế Chữ cái Quốc tế Tình huống Nghệ thuật khái niệm Nghệ thuật sắp đặt Nghệ thuật cảnh quan đất Nghệ thuật trình diễn Nghệ thuật sức bền Nghệ thuật hệ thống Nghệ thuật video Tân biểu hiện Tân Dada Nghệ thuật của dân ngoại đạo Lowbrow (trào lưu nghệ thuật) Nghệ thuật truyền thông mới Nghệ sĩ Anh quốc trẻ
Thế kỷ 21	Art intervention Hyperrealism (visual arts) Tân vị lai Chủ nghĩa mắc kẹt Remodernism Sound art Superstroke Superflat Relational art Video game art
Liên quan	Nghệ thuật hiện đại Chủ nghĩa hiện đại Chủ nghĩa hậu hiện đại Nghệ thuật hậu hiện đại Chủ nghĩa tiền phong