Chức Năng Của Vây Cá - MỤC TIÊU 1 Kiến Thức

I. MỤC TIÊU 1 Kiến thức

b. Chức năng của vây cá

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi sau:

- Vây cá có chức năng gì?

- Nêu vai trò của từng loại vây cá?

- HS đọc thông tin SGK trang 103 và trả lời câu hỏi:

- Vây cá như bơi chèo, giúp cá di chuyển trong nước.

Kết luận:

- Vai trò của từng loại vây cá

- Vây ngực, vây bụng: giữ thăng bằng, rẽ phải, rẽ trái, lên, xuống. - Vây lưng, vây hậu môn: giữ thăng bằng theo chiều dọc.

- Khúc đuôi mang vây đuôi: giữ chức năng chính trong sự di chuyển của cá.

4. Củng cố

- Yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

1. Trình bày trên tranh: đặc điểm cấu tạo ngoài của cá chép thích nghi với đời sống ở nước?

2. Cho HS làm bài tập sau:

Hãy chọn những mục tương ứng của cột A với cột B trong bảng sau đây:

Cột A Cột B Đáp án

1- Vây ngực, vây bụng 2- Vây lưng, vây hậu môn 3- Khúc đuôi mang vây đuôi

a- Giúp cá di chuyển về phía trước b- Giữ thăng bằng, rẽ phải, rẽ trái, lên, xuống.

c- Giữ thăng bằng theo chiều dọc.

5. Hướng dẫn học bài ở nhà

- Học bài và trả lời câu hỏi SGK. - Chuẩn bị thực hành: theo nhóm + 1 con cá chép (cá giếc)

Tiết 32 Ngày soạn: Ngày dạy: Bài 32: THỰC HÀNH MỔ CÁ I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức

- HS xác định được vị trí và nêu rõ vai trò một số cơ quan của cá trên mẫu mổ.

2. Kĩ năng

- Rèn kĩ năng mổ trên động vật có xương sống. - Rèn kĩ năng trình bày mẫu mổ.

3. Thái độ

- Giáo dục ý thức nghiêm túc, cẩn thận, chính xác.

II. ĐỒ DÙNG DẠY VÀ HỌC

- GV: Mẫu cá chép

Bộ đồ mổ, khay mổ, đinh ghim.

Tranh phóng to hình 32.1 và 32.3 SGK. Mô hình não cá hoặc mẫu não mổ sẵn. - HS: + 1 con cá chép (cá giếc)

+ Khăn lau, xà phòng.

III. TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG1. Ổn định tổ chức 1. Ổn định tổ chức

2. Kiểm tra bài cũ3. Bài mới 3. Bài mới

Hoạt động 1: Tổ chức thực hành

- GV phân chia nhóm thực hành - Kiểm tra sự chuẩn bị của các nhóm.

- Nêu yêu cầu của tiết thực hành (như SGK).

Hoạt động 2: Tiến trình thực hành (4 bước)

Bước 1: GV hướng dẫn quan sát và thực hiện viết tường trình

a. Cách mổ:

- GV trình bày kĩ thuật giải phẫu (như SGK trang 106) chú ý vị trí đường cắt để nhìn rõ nội quan của cá).

- Biểu diễn thao tác mổ (dựa vào hình 32.1 SGK).

- Sau khi mổ cho HS quan sát vị trí tự nhiên của các nội quan chưa gỡ.

b. Quan sát cấu tạo trong trên mẫu mổ

- Hướng dẫn HS xác định vị trí các nội quan

- Gỡ nội quan để quan sát rõ các cơ quan (như SGK).

- Quan sát mẫu bộ não cá và nhận xét màu sắc và các đặc điểm khác.

c. Hướng dẫn viết tương trình

+ Trao đổi nhóm nhận xét vị trí, vai trò các cơ quan + Điền ngay vào bảng kết quả quan sát của mỗi cơ quan + Kết quả bảng 1 đó là bản tường trình bài thực hành.

Bước 2: Thực hành của học sinh

- HS thực hành theo nhóm 4-6 người - Mỗi nhóm cử ra:

+ Nhóm trưởng: điều hành chung + Thư kí: ghi chép kết quả quan sát. - Các nhóm thực hành theo hướng dẫn của GV:

+ Mổ cá: lưu ý nâng mũi kéo để tránh cắt phải các cơ quan bên trong + Quan sát cấu tạo trong: quan sát đến đâu ghi chép đến đó.

- Sau khi quan sát các nhóm trao đổi, nêu nhận xét vị trí và vai trò của từng cơ quan, điền bảng SGK trang 107.

Bước 3: Kiểm tra kết quả quan sát của HS:

- GV quan sát việc thực hiện những sai sót của HS khi xác định tên và vai trò của từng cơ quan.

- GV thông báo đáp án chuẩn, các nhóm đối chiếu, sửa chữa sai sót.

Bảng 1: Các cơ quan bên trong của cá

Tên cơ quan Nhận xét vị trí và vai trò

- Mang (hệ hô hấp) Nằm dưới xương nắp mang trong phần đầu gồm các lá mang gần các xương cung mang – có vai trò trao đổi khí.

- Tim (hệ tuần hoàn) Nằm phía trước khoang thân ứng với vây ngực, co bóp để đẩy máu vào động mạch – giúp cho sự tuần hoàn máu.

- Hệ tiêu hoá (thực quản, dạ dày, ruột, gan)

Phân hoá rõ rệt thành thực quản, dạy dày, ruột, có gan tiết mật giúp cho sự tiêu hoá thức ăn.

- Bóng hơi Trong khoang thân, sát cột sống, giúp cá chìm nổi dễ dàng trong nước.

- Thận (hệ bài tiết) Hai dải, sát cột sống. Lọc từ máu các chất không cần thiết để thải ra ngoài.

- Tuyến sinh dục (hệ sinh sản)

Trong khoang thân, ở cá đực là 2 dải tinh hoàn, ở cá cái là 2 buồng trứng phát triển trong mùa sinh sản.

- Não (hệ thần kinh) Não nằm trong hộp sọ, ngoài ra còn tuỷ sống nằm trong các cung đốt sống, điều khiển, điều hoà hoạt động của cá.

Bước 4: Tổng kết

- GV nhận xét từng mẫu mổ: mổ đúng, nội quan gỡ không bị nát, trình bày đẹp. - Nêu sai sót của từng nhóm cụ thể.

- Nhận xét tinh thần, thái độ học tập của các nhóm. - Cho các nhóm thu dọn vệ sinh.

- Kết quả bảng phải điền sẽ là kết quả tường trình - GV đánh giá điểm cho 1 số nhóm.

4. Kiểm tra - đánh giá

- GV đánh giá việc học của HS

- Cho HS trình bày các nội dung đã quan sát được - Cho điểm 1-2 nhóm có kết quả tốt.

5. Hướng dẫn học bài ở nhà

- Chuẩn bị bài cấu tạo trong của cá chép.

Tuần 17 Tiết 33

Ngày soạn: Ngày dạy:

Bài 32: CẤU TẠO TRONG CỦA CÁ CHÉP I. MỤC TIÊU

1. Kiến thức

- HS nắm được vị trí, cấu tạo các hệ cơ quan của cá chép.

2. Kĩ năng

- Rèn kĩ năng quan sát tranh. - Kĩ năng hoạt động nhóm.

3. Thái độ

- Giáo dục ý thức học tập, lòng say mê yêu thích bộ môn.

II. ĐỒ DÙNG DẠY VÀ HỌC

- Tranh cấu tạo trong của cá chép. - Mô hình não cá

- Tranh sơ đồ hệ thần kinh cá chép.

III. TIẾN TRÌNH BÀI GIẢNG1. Ổn định tổ chức 1. Ổn định tổ chức

2. Kiểm tra bài cũ3. Bài mới 3. Bài mới

Mở bài: Kể tên các hệ cơ quan của cá chép mà em đã quan sát được trong bài thực hành?

Hoạt động 1: Các cơ quan dinh dưỡng

Mục tiêu: - HS nắm được cấu tạo và hoạt động của bốn cơ quan dinh dưỡng: tuần hoàn, hô hấp, tiêu hoá và bài tiết.