Chứng Mất Ngôn Ngữ Tiến Triển - Bệnh Viện Nguyễn Tri Phương

Định nghĩa chứng mất ngôn ngữ tiến triển

Chứng mất ngôn ngữ tiến triển là một hội chứng thần kinh hiếm hoi làm suy yếu khả năng ngôn ngữ. Những người bị chứng mất ngôn ngữ tiến triển có thể gặp khó khăn với các đối tượng hoặc có thể đặt tên sai từ ở cuối, thì động từ, liên từ và đại từ.

Các triệu chứng của bệnh mất ngôn ngữ tiến triển dần dần, đôi khi xuất hiện trước tuổi 65 và có xu hướng xấu đi theo thời gian. Những người bị chứng mất ngôn ngữ tiến triển có thể trở nên câm lặng và cuối cùng có thể mất khả năng hiểu ngôn ngữ viết và nói.

Những người bị chứng mất ngôn ngữ tiến triển thường có thể tự chăm sóc cho bản thân, làm việc và duy trì lợi ích của họ sau nhiều năm khởi phát bệnh.

Mất ngôn ngữ tiến triển là một loại thoái hóa thùy trước thái dương, gồm một nhóm các rối loạn liên quan mà tất cả bắt nguồn từ thùy trán hoặc thái dương của bộ não.

Các triệu chứng chứng mất ngôn ngữ tiến triển

Triệu chứng mất ngôn ngữ tiến triển có thể thay đổi tùy theo cá nhân và phụ thuộc vào phần trung tâm ngôn ngữ của não có liên quan. Các dấu hiệu và triệu chứng có thể bao gồm:

• Gặp khó khăn trong việc tìm từ ngữ để diễn đạt ý.
• Khó khăn trong việc đặt tên các đối tượng.
• Gặp khó khăn với hiểu ngôn ngữ nói và viết.
• Sử dụng sai từ ở phần cuối, thì động từ, liên từ và đại từ.
• Không có khả năng hiểu nghĩa của từ.
• Mắc nhiều lỗi chính tả.

Các dấu hiệu và triệu chứng có thể khác nhau tùy thuộc vào hoàn cảnh nói. Ví dụ, một người có thể cần phải tạm dừng thường xuyên để tìm các từ hợp lí trong một cuộc trò chuyện đòi hỏi một mức độ chính xác cao, nhưng sau đó không có tạm dừng nào khi trao đổi nói chuyện nhỏ. Một số người bị chứng mất ngôn ngữ tiến triển có thể gặp khó khăn với ngôn ngữ viết hơn so với ngôn ngữ nói.

Nguyên nhân chứng mất ngôn ngữ tiến triển

Mất ngôn ngữ tiến triển là do sự thu hẹp (teo) của phần trung tâm bán cầu não trái của não - trung tâm ngôn ngữ. Mô sẹo và các protein bất thường có thể xuất hiện và hoạt động của não thường giảm.

Yếu tố nguy cơ chứng mất ngôn ngữ tiến triển

Yếu tố nguy cơ bệnh mất ngôn ngữ tiến triển bao gồm:

• Có khuyết tật học tập. Người có khuyết tật học tập, đặc biệt là chứng khó đọc có nguy cơ cao mắc bệnh mất ngôn ngữ tiến triển, có lẽ vì cả hai đều liên quan đến việc hiểu và sử dụng ngôn ngữ.
• Có đột biến gen nào đó. Gen đột biến hiếm có liên quan đến rối loạn này. Nếu có thành viên khác của gia đình đã mắc chứng mất ngôn ngữ tiến triển hoặc có thể có nhiều nguy cơ để phát triển nó thì tỉ lệ di truyền của bệnh này là cực kỳ hiếm.

Các biến chứng chứng mất ngôn ngữ tiến triển

Những người bị chứng mất ngôn ngữ tiến triển có thể trở nên câm lặng và cuối cùng có thể mất khả năng hiểu ngôn ngữ viết và nói. Điều này thường xảy ra trong vòng 10 năm sau khi phát bệnh. Khi bệnh tiến triển, kỹ năng tâm thần khác cũng có thể trở nên suy yếu. Nếu điều này xảy ra, người bị bệnh sẽ cần sự giúp đỡ, chăm sóc hằng ngày. Và trầm cảm là phổ biến ở những người có bệnh mất ngôn ngữ tiến triển.

Các xét nghiệm và chẩn đoán chứng mất ngôn ngữ tiến triển

Vì không có thử nghiệm cụ thể để chẩn đoán bệnh mất ngôn ngữ tiến triển nên bác sĩ sẽ cần phải loại trừ các nguyên nhân khác có thể có các triệu chứng liên quan.

Thông tin xét nghiệm

Các bài kiểm tra miệng và viết, đặt những câu hỏi mà có thể đo lường các chức năng nhận thức, sự chú ý, nhớ lại, học tập và ngôn ngữ. Khi kiểm tra sẽ thấy các kỹ năng ngôn ngữ của họ thường xấu đi theo thời gian.

Xét nghiệm máu

Các bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra các yếu tố khác có thể gây mất trí nhớ, chẳng hạn như nhiễm trùng, thiếu vitamin, thiếu máu, thuốc và các rối loạn của gan, tuyến giáp hay thận.

Quét não

Chụp MRI hoặc CT scan có thể phát hiện đột quỵ, khối u hoặc bệnh khác có thể ảnh hưởng đến chức năng não. Quét SPECT hoặc PET có thể hữu ích nếu các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác không cho thấy bất thường.

Phương pháp điều trị và thuốc

Thuốc

Không có loại thuốc đặc trị chứng mất ngôn ngữ tiến triển. Một số bác sĩ đã thử dùng loại thuốc để điều trị bệnh Alzheimer cho bệnh nhân mất ngôn ngữ tiến triển nhưng không có nghiên cứu nào chứng minh các loại thuốc này có hiệu quả. Thử nghiệm phương pháp điều trị có sẵn để điều trị chứng bệnh này sẽ ngày càng tăng trong những năm sắp tới.

Trị liệu

Lời nói và ngôn ngữ trị liệu, tập trung chủ yếu vào các nỗ lực để bù đắp khả năng ngôn ngữ có thể hữu ích. Nếu nói và kỹ năng viết bị hạn chế, ví dụ về các chiến lược truyền thông thay thế bao gồm:

• Một loạt các thẻ hiển thị thông điệp cụ thể, chẳng hạn như yêu cầu chung.
• Một cuốn sách từ, được sử dụng bởi chỉ vào những từ mà không hợp lí.
• Máy tính xách tay có chứa những từ kỹ thuật số được lưu trữ và cụm từ hoặc hình ảnh.

Đối phó và hỗ trợ chứng mất ngôn ngữ tiến triển

Mất khả năng giao tiếp là vô cùng đau buồn và bực bội. Bạn bè và các thành viên gia đình có thể làm cho thông tin liên lạc dễ dàng hơn bằng cách:

• Chú ý tới những người mắc chứng này.
• Hiểu về chứng bệnh này.
• Dành nhiều thời gian để tương tác ngôn ngữ với người bệnh.
• Xác nhận thông tin.
• Nói chuyện tương đối ngắn gọn.
• Sử dụng thêm các cử chỉ đi kèm với lời nói

Bệnh viện Nguyễn Tri Phương - Đa khoa Hạng I Thành phố Hồ Chí Minh

facebook.com/BVNTP

youtube.com/bvntp