Chương VII Hệ Thống đánh Lửa - Tài Liệu Text - 123doc

Có thể bạn quan tâm

Tải bản đầy đủ (.pdf) (28 trang)

Trang chủ

Cao đẳng - Đại học

Kỹ thuật - Công nghệ

chương VII hệ thống đánh lửa

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.4 MB, 28 trang )

Truong DH SPKT TP. HCMCHƯƠNG VIIHỆ THỐNG ĐÁNH LỬA. Công dụng và phân loại:Hệ thống đánh lửa có nhiệm vụ cung cấp dòng điện cao thế, tạo tia lửa mạnh nẹtở bugi đúng thời điểm, để đốt cháy khối hoà khí đã được ép lên áp suất và nhiệt độcao, xong giản nở và sinh công.Môtô xe máy hiện nay sử dụng 3 loại hệ thống đánh lửa:Hệ thống đá nh lửa điện từ:– Dùng nguồ n điện xoay chiề u để tạo tia lửa bugi. Hệ thống này dùng hầu hếttrên các xe gắn máy có công suất nhỏ và trung bình từ đời cũ đến 1980.Hệ thống đá nh lửa accu:– Dùng điện một chiều của bình accu để tạo lửa bugi. Hệ thống này dùng trêncác xe gắn máy có đề đời cũ như Cub78, 79, 80 có đề, Honda 90,HCM.. 125.PThuatKy tHệ thống đá nh lửa bán dẫn (đánh lửa IC –amCDI):hSu pHD– Hệ thống này dùng ở các xentừđờicub81 trở về sau này và phân làm 2 loạiuo grT©yennh lửa AC – CDI . Hệ thốngqánaB Hệ thống đánh lửa DC – CDI .A. Hệ thống đánh lửa điện từ:I. Cấu tạo hệ thố ng đánh lửa điện từ:Hệ thống đánh lửa điện từ được sử dụ ng trên động cơ xăng 1 xylanh như máy phátđiện, máy bơm nước, các xe gắn máy đời cũ như SS 50 đến cub 80.Một hệ thống đánh lửa điện từ đều có chung các chi tiết:Volant - mâm lửa.Công tắt máyBôbinBugiHÌNH 7-1 SƠ ĐỒ HỆ THỐNG ĐÁ NH LỬA ĐIỆN TỪ-93Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCM1. Volant – mâm lửa:Phần di động (còn gọi là volant):Volant (bánh trớn) gắn ở đầu cốt máy và được đònh vò nhờ rãnh chốt clavet. Trênvolant xung quanh có gắn những phím nam châm vónh cửu xen kẽ với nhữn g khối cựabằng sắt non. Giữa volant là cam cắt điện thường được tán chung với bánh trớn dùng đểđiều khiển vít lửa đóng mở. Đối với một số xe số vòng quay lớn hơn như Honda 67,Cub78, 79, 80 có đề. Cam cắt điện còn có cơ cấu đánh lửa sớm tự động áp dụng lực litâm bằng quả tạ. Vành ngoài bánh trớn còn có dấu mũi tên chỉ chiều quay của động cơ,dấu tử điểm thượng và dấu đánh lửa, dấu góc đánh lửa sớm tự động khi dấu này ngaydấu cố đònh catte.Dấu cố đònhở catte– Dấu F: Điểm phát lửa (Firing point).MP. HCuat T– Dấu T: Tử điểm thượng (Top death center).h– Dấu II là góc độ đánh lửa sớm tự độn gKy tmahSu pHDngTruo©nquyeBanHÌNH 7-2 BỘ PHẬ N CỐ ĐỊNH CỦA HỆ THỐ NG ĐÁNH LỬ A1. Vít lửa5. Cuộn lửa2. Mút chùi cam đánh lửa3. Tụ điện 4. Cuộn đèn6.7. Cao su làm kín8.9,10. Phốt chặn dầu11. Vít bắt-94Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCMPhần cố đònh (còn gọi là mâm lửa):Còn gọi là mâm lửa, nằm phía trong volant lửa được bắt vào bên hông catte độngcơ. Trên mâm lửa còn có các chi tiết sau:a. Cuộn dây đèn:Có công dụng sinh ra điện hạ thế 6V hoặc 12V để dùng cho hệ thống điện đèncòi. Đó là cuộn dây đồng có bọc chất cách điện, đường kính dây cỡ1/2 mm quấnkhoảng 250 – 300 vòng trên một thỏi thép non do nhiều miếng thép ghép lại với nhau.Một đầu dây nối mát, đầu còn lại ra 2 đầu dây: dây nạp accu và dây đèn chạy đêm.b. Cuộn dây lửa:Có công dụng sinh ra dòng điện hạ thế (sơ cấp) dùng cho hệ thống đánh lửa. Đólà cuộn dây đồng có bọc chất cách điện, đường kính dây cỡ 1/2 mm quấn khoảng 250 400 vòng trên một thỏi thép non do nhiều miến g thé p ghép lại với nhau. Một đầu dâynối mát, một đầu dây nối với tụ điện hay vít lửa.Đối với một số xe không dùng bộ biến điện rời, trên cuộn lửHaCcóM 2 cuộn dây quấn.PTchồng lên nhau. Cuộn dây lớn gọi là cuộn sơ cấp, mộttđầuaut nối vào mát , đường kínhy hKdây cỡ1/2 mm quấn khoản g 250 - 400 vòng, mộpthđầamu dây nối với tụ điện hay vít lửa.uSHg bDin sườn bên ngoài thì ngoài cuộ n dây sơ cấp taĐối với các xe đời cũ không rcóbôuonTen ©n dây nhỏ gọi là thứ cấp, một đầu hàn vào cuối dây sơcòn có thêm cuộ n thứ cấqpu. yCuộnacấp đường kính dây Btừ 5/1000  10/100 mm quấn lối 15.000  20.000 vòng ngoài cuộnsơ cấp. Đầu còn lại hàn với dây cao thế dẫn đến bugi: Bên ngoài cuộn dây bọc kỹ lạibởi một lớp nhựa cách điện.BugiCuộn dây lửaBộ chia điệnCuộn dây đènHÌNH 7-3 MÂM LỬ A LOẠ I KHÔ NG CÓBÔBIN SƯỜN BÊN NGOÀI-95Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCMc. Tụ điện:Tụ điện nối theo mạch rẽ với cuộn dây sơ cấp có nhiệm vụ sau:– Hút tia lửa điện phát sinh ra giữa 2 mặt vít lửa lúc vừa chớm mở, để có thể cắtđiện được nhanh chóng tia lửa khỏi làm cháy 2 mặt vít.– Nhận luồng điện khi 2 vít vừa chớm mở và phó ng ngược chiều với dòng điệnsơ cấp, làm cho từ trường cuộn dây triệt tiêu nhanh hơn (thay đổi đột ngột) nên tia lửacao thế sinh ra đến bugi mạnh hơn.Tụ điện được cấu tạo bằng 2 miến g nhôm mỏng cở 1/100 mm cuốn lên nhau, haibản cách nhau bằng một lượt giấy mỏng tẩm nến. Một đầu của một bản nhôm nối vớimột sợi dây dẫn ra ngoài đặt ở chính giữa đầu tụ điện. Một đầu của bản nhôm còn lạihàn liền với vỏ dẫn ra mát.uDH Sgnruo©TyenuqanB1. Giấy nếnKphamMP. HCuat Ty thHÌNH 7-4 TỤ ĐIỆN2. Lá nhôm3. Dây dẫn4. Tụ điệnd. Vít lửa:Vít lửa thực chất là một công tắc được điều khiển bởi cam ngắt điện ở volant. Nógồm 2 mặt vít bằng bạch kim, một gọi đe, không cử động được bắt liền với mát và cóthể điều chỉnh được. Một gọi là vít búa chuyển động trên trục cố đònh và cách điện vớimát. Một lò xo lá bằng thép gắn ở vít búa luôn luôn bung ra nên làm cho 2 má vít đebúa luôn luôn chạm sát vào nhau (nối điện). Đến thì đánh lửa đầu cam cắt điện quẹtvào cựa tán ở vít búa làm 2 mặt vít mở ra ấy là lúc ngắt điện. Khe hở tối đa của vít lửacở 0,3  0,4 mm.Vít đeVít búaCam cắtđiệnHÌNH 7 - 5 VÍT LỬA-96Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCM2. Công tắc máy:Thực tế có nhiều loại đầu dây tuỳ theo xe nhưng bất kỳ công tắc nào cũng có 2dây chính là dây lửa và dây mát. Dây lửa nối từ mâm lửa lên, dây mát bắt trực tiếpkhung xe. Mở công tắc dây lửa cách mát, tắt công tắc dây lửa nối mát.DâylửaONOFFHÌNH 7 - 6 NGUYÊ N LÝ CÔNG TẮC MÁ Y3. Bộ biến điện (bôbin sườn):M. HCPTt dùng volant đều cù ng cấuBộ biến điện dùng ở hệ thố ng đánh lửa bằng accu haythuayKtạo và nguyên lý làm việc.amu phSHD3uongrTn©quye 3naB112244HÌNH 7 - 7 HÌNH DÁNG BOBIN SƯỜN THÔ NG DỤNG1. Cuộn sơ cấp2. Cuộn thứ cấp3. Cọc nối mát hay để trống 4. Lõi thépBộ biến điện có côn g dụn g biến dòng điện hạ thế 6V hay 12V thành dòng điện caothế khoảng 15.000V làm thành tia lửa điện nẹt ở 2 chấu bugi. Nó áp dụng nguyên tắccảm ứng điện, dùng sự thay đổi từ trường của cuộn dây điện có điện đi qua để làmphát sinh trong cuộn dây kế cận một luồn g điện khác có điện thế cao. Bộ biến thế cócấu tạo gồm một cuộn dây lớn gọi là cuộn sơ cấp và một cuộn dây nhỏ gọi là cuộnthứ cấp cùng quấn chung trên một lõi thép non do nhiều miếng thép ghép lại vớinhau, nhữ ng lá thép này được được cách điện với nhau mục đích là giảm sức nóngcủa bộ biến điện.Cuộn dây sơ cấp: là cuộn dây đồng có bọc cách điện, đường kính lối 1/2mm quấnlối 250  400 vòng, một đầu nhận điện sơ cấp từ mâm lửa (hay accu) đầu còn lại nối ramát (hay cọc trừ nếu loại 3 cọc).-97Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCMCuộn dây thứ cấp: một đầu hàn với cuộn dây sơ cấp, đầu còn lại hàn với cuộndây cao thế dẫn đến bugi (hay đến cọc lớn giữa loại 3 cọc), đường kính dây lối 5/100 10/100 mm quấn khoảng 15.000  20.000 vòng. Ngoài cùng được bọc lại bởi một lớpcách điện.4. Bugi:Trên động cơ xăng bugi có nhiệm vụ biến dòng điện cao thế nhảy qua chấu thànhtia lửa đòên để đốt cháy khối hoà khí trong xylanh cuối thì ép.NónguDH SgnruoKphamMP. HCuat Ty th©TLạynehnuqanBCân bằng nhiệt và nhiệt độ ở từng chỗHÌNH 7 - 8 BUGI1.2.3.4.Sứ cách điệnĐầu tiếp điểmMatit bằng thuỷ tinh dẫn điệnThân5.6. Đệm khít7. Cực trung tâm8. Cực bên9. Đầu côn của sứ cách điệnMột bugi gồm có:– Một điện cực bằng thép hợp kim chòu được áp suất cao và nhiệt độ cao, cực nàynhận điện cao thế từ bộ biế n điện.– Một chấu hàn liền với vỏ để truyền điện ra mát (một số bugi dù ng cho máy bayhoặc xe tăng có 3 chấu). Cực trung tâm xung quanh được bọc sứ cách điện để điện thếcao khỏi truyền ra mát trước khi nhảy sang chấu hàn ở chân bugi, phía thân dưới cóphần vỏ kim loại bọc ngoài sứ cách điện. Trên vỏ kim loại có dạng lục giác để làm chổtháo ráp bugi, dưới cùng có ven răng để vặn vào nắp quylát. Đường kính chân bugi cócác cở: 8mm, 10mm, 12mm, 14mm và 18mm (bugi 10mm: dùng cho xe gắn máy loại 4thì, bugi 14mm: dùng cho xe ôtô và động cơ xe 2 thì).Về đặc tính sử dụng ta phân bugi ra làm 2 loại:-98Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCMBugi nóng: Là bugi có diện tích truyền nhiệt ít, mỏ sứ cách điện dài, bugi nàydùng cho động cơ chạy chậm hay đã lên đầu.Loại lạnh ham KySu pHDngTruoGiải thích ký hiệu ghi ởnbugi:©quyeBanNGKC8NDW20(1)(2)(3)Loại nóng1: Hiệu bugi của Nhật ( ND, NGK).2: Đường kính chân bugi.NGK:B:14 mmD:12 mmC:10 mm3: Chỉ số nhiệt.NGKND4Bugi nóng14NGK:ND:5Độ dài renBugi nguội: Là bugi có diện tích truyền nhiệt nhiều, mỏ sứ cách điện ngắn. Loạinày dùng cho động cơ có tốc độ cao hoặc xe đua. Khe hở bugi thường từ 0,4  0,7 mm,một vài loại có khe hở từ 1mm  1.3mm.MP. HCuat TthCỡ renHF(4)ND:8U:X:W:10 mm12 mm14 mm1667Tiêu chuẩn2922249Bugi lạnh27E:E:19 mm;19mm;H:F:12mm7.12mm7.4: Chiều dài renQuan sát bugi để chẩn đoán động cơ: Sau một thời gian sử dụng ta có thể tháobugi ra quan sát để biết tình trạng động cơ.-99Thu vien DH SPKT TP. HCM - ĐoLCoơHÌTruong DH SPKT TP. HCM– Trên động cơ còn tốt, bộ chế hoà khí điều chỉnh đúng, tầm đánh lửa đúng thìphần sứ cách điện nơi mỏ bugi có màu gạch, màu nâu, màu hồng, màu vàng tùy theoloại xăng sử dụng lòng bugi có ít bụi đen.– Nếu lòn g bugi có đóng một lớp bụi than đen cứn g có ngời là do dầu bò cháy,cho ta biết động cơ đã cũ, máy đã lên dầu. Có thể giảm bớt hậu quả bằng cách dùngbugi nóng.– Nếu lò ng bugi đóng toàn bộ lọ đen khô và dễ biế n thành bụi như lọ nồi, đó làtriệu chứng của hoà khí dư xăng, khi dùng bugi nguội quá cũng có tình trạng này.– Nếu lòng bugi có màu trắng xám, đó là hoà khí thiếu xăng.Cách sử dụng bugi :– Khi ráp bugi vào lỗ, đầu tiên phải vặn tay cho đến lúc bugi gần sát đáy xongmới dùng chìa khoá siết cứng để tránh làm hư răng quylát.– Luôn luôn tháo ráp bugi với một chìa khoá tube đúng kích thước.– Không dùng bugi có phần răn g quá dài hay quá ngắn. P. HCMThuattyK ng. Nếu mất bugi sẽ không kín,khô– Mỗi lần ráp nhớ xem bugi có còn đệm hayphamuSmất sức ép. Ta có thể thử bằng cách choDvàH i giọt dầu vào chân bugi, lúc động cơ chạyngournếu dầu sủi bọt hay văng lên là© chứT ng tỏ bugi siết chưa kín.yenuqn việc củ a hệ thống đánh lửa điện từ:BamII. Nguyên lý làKhi động cơ làm việc, volant quay cam cắt điện điều khiển vít lửa lúc mở lúcđóng, cuộn lửa sinh ra dòng điện xoay chiều 6  12 V. Khi tiếp điểm vít lửa đóng, dò ngđiện tuần hoàn qua tiếp điểm và sinh ra năng lượng ở cuộn lửa.Cam cắt điệnNam châmchâmCuộn sơ cấpCuộn thứ cấpcấpcấpTiếp điểmTụ điệnBugiCuộn lửaCông tắt máymáy-100Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCMĐến cuối thì ép tại thời điểm đánh lửa tiếp điểm mở và dòng điện chạy qua bòngắt, năng lượng được chuyển tới cuộ n dây sơ cấp bô bin sườn. Một tụ điện hấp thụ điệnthế cảm ứng và ngăn chặn tia lửa điện phóng qua các tiếp điểm tại thời điểm chúng mở.Điều này giúp cho dòng điện chuyể n tới cuộn lửa dễ dàng và ngăn chặn sự mò n bề mặtcác tiếp điểm.Chú ý: Khi tụ điện bò hỏng sẽ dẫn đến năng lượng đánh lửa yếu.uDH SgnruoKphamMP. HCuat Ty th©TyenuqBanng cảm ứng điện từ cuộn thứ cấp của bôbin sườn tạo ra dòng điệnNhờ hiện tượ12 – 15kV đưa đến bugi.Tia lửa bugibugi-101Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCMKhi công tắc điện tắt, dòng đòên từ cuộn lửa được ngắn mạch xuống nối mát vàquá trình đánh lửa ngưng lại.MP. HCuat ThIII. Sự cần thiết của việc đánh lửa sớm:Ky tmapht ở bugi trước khi pittông lê n TĐT củaSnu nẹĐánh lửa sớm tức là làm cho tia lửaDđiệHongy hoà khí xong đúng lúc hoà khí bò ép nhỏ nhất,thì ép. Tia lửa điện phải nẹt và© đốTrtuchánuye được. Ta biết rằng muốn hoà khí cháy trọn vẹn trongđộng cơ khoẻ mới chạy qnhanhBanlòng xylanh phải cần thời gian khoảng 1/200 giây. Trong khoảng thời gian rất ngắn ấy,nếu ta để pittông lên TĐT mới nẹt lửa thì hoà khí cháy xong pittông đã rời xa TĐT.Như thế, thì phát động sẽ thu ngắn , máy nổ yếu.Ví dụ: Độn g cơ xe Honda C50 có khoảng chạy pittông là 41,4mm, quay 3.000vòng/phút thì trong khoảng thời gian 1/200 giây pittông di chuyển được :Một phút quay 3.000 vòng như vậy 1 giây quay 3.000/60 = 50vòng, tương đươngkhoảng di chuyển pittông: 41,4 x 2 x 50 = 4.140 mm. Vậy trong 1/200 giây pittông sẽ dichuyển 4.140/200 = 20,7 mm. có nghóa là nếu để pittông lên TĐT mới nẹt lửa thì lúchoà khí cháy xong pittông đã rời xa TĐT 20,7 mm rồi mới giãn nở, áp suất khí cháykhông còn đẩy pittông với lực tối đa (vì thể tích giản nở lớn) công suất động cơ giảm,máy yếu, hơn thế nữa lửa trễ, khi xupap thoát đã mở mà hoà khí cháy chưa hết thay vìđẩy khí cháy ra ngoài sẽ đẩy khí đang cháy làm cho xupap mau hỏng, máy nóng.Ngược lại nếu cho tia lửa nẹt quá sớm, hoà khí cháy xong mà pittông chưa đến TĐT sẽlàm pittông bò đẩy ngược lại, máy dộng. Tốt nhất là khi hoà khí vừa cháy xong pittôngngay TĐT vừa lúc bắt đầu đi xuống.Như vậy cần phải đánh lửa sớm và khi động cơ quay càng nhanh thì góc đánh lửacàng sớm. Thời điểm đánh lửa phải luôn phù hợp với tốc độ động cơ. Hiện nay đa sốcác xe đều trang bò bộ phận đánh lửa sớm tự động bằng lực ly tâm.-102Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCMCamLò xoBánh đàĐối trọngTốc độCM cao. HCHÌNH 7-9 BỘ ĐÁNH LỬA SỚM TỰ ĐỘ NG BẰaNtGTPLỰLY TÂMhutyTÂhMam KpuSIV. Điều chỉnh, sữa chữa hệ thốnDgHđánh lửa:ngTruo©1. Cân lửa:nuyean qBCân lửa là hiệu chỉnh khe hở giữa 2 mặt vít thế nào cho tia lửa phóng ra ở bugimạnh và đúng thời điểm.Tốc độ thấpMuốn cân lửa ta phải biết:Chiều quay của volant: nhìn mũi tên trên volant hay đạp giò đạp xem chiềuquay.Dấu câ n lửa ghi trên volant và dấu chỉ thò ghi ở catte.– Xe Suzuki: Mũi tên trên volant hướng xuống đất đúng với dấu catte, hoặc chữA trên vành volant ngay với chữ B ở catte.– Xe Yamaha: Dấu gạch nơi lỗ bầu dục ở volant ngay miếng sắt chữ L nằm trongmâm lửa.– Xe Kawasaki: Dấu vạch trên volant ngay dấu gạch ở catte.– Xe Honda: Dấu F trên volant ngay với dấu gạch ở hông catte.Trường hợp động cơ khôn g có dấu hay nhiều dấu lộn xộn thì ta dùng cây que xỏvào lỗ bugi tìm TĐT và làm dấu TĐT ở volant ngay với một dấu cố đònh nào đó ở catte.Theo chiều chạy trên volant ta ghi một dấu khác cách dấu TĐT vừa làm lối 10  150 đólà dấu cân lửa.Phương pháp câ n lửa:– Tháo catte đậy volant lửa hoặc nậy nắp đậy volant.-103Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCM– Xoay volant theo chiều chạy cho đến khi nào dấu cân lửa trên volant ngay vớidấu ổ catte.– Xỏ cây vặn vít vào lỗ trống hình bầu dục ở volant nơi ráp vít lửa nới nhẹ vít siếtvít đe.– Dùng đầu cây vặn vít nạy nhẹ khe hiệu chỉnh qua hay lại (gần ốc siết) và xemkhe hở 2 mặt vít phải vừa chớm mở (lưu ý là ở vít đe chỉ có một con vít siết vừa giữ vừahiệu chỉnh, do đó nếu mở quá lỏng hai mặt vít luôn luôn nhập lại không hiệ u chỉnhđược, còn quá cứng thì nạy khôn g đi).– Kiểm tra lại bằng cách quay volant lên TĐT để cam đội vít lửa mở tối đa. Khehở tối đa của hai mặt vít nằm trong khoảng 0,3  0,4 mm.Sau khi cân lửa ta thử lửa rồi cho động cơ chạy thử để biết tình hình lửa sớm trễnhư thế nào.HNÌH 7 – 10 CÂN LỬA XGMXGM1.2.3.4.uDH SgnruoMá vít.©TyenlửaVít siết ngiữuvítqBaVít lửaKhe để hiệu chỉnh3KphamM2P. HCuat Ty th14Phương pháp xá c đònh điểm phát lửa bằng đèn (Timing Light):– Tháo catte đuôi cá hoặc mở nắp đậy để nhìn thấy volant– Cắm dây của đèn thử lửa vào bình (cọc âm màu xanh, cọc dương màu đỏ). Đốivới đèn thử lửa dùn g pin thì không có dây– Kẹp bộ phận nhận cảm biến vào dây cao áp đúng theo chiều quy đònh.– Cho động cơ nổ rọi đèn vào dấu khuyết ở catte So sánh dấu cố đònh ở catte và dấu ở volant sẽ xác đònh được tình trạng lửasớm trễ. Nếu động cơ có góc đánh lửa sớm cố đònh thì ở mọi tốc độ chữ F đều ngay dấukhuyết catte chứng tỏ đánh lửa đúng. Nế u dấu F chưa đến là sớm, nếu dấu F đã qua làđánh lửa trể. Chữ F vẫn đứng yên 1 chỗ là các chi tiết của hệ thống đánh lửa đều tốt,chữ F dao độ ng qua lại chứng tỏ bạc đạn cốt máy rơ, lò xo vít lửa yếu.-104Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCMĐánh lửa sớmĐánh lửa đúngĐánh lửa trễ Nếu loại xe có trang bò bộ phận đánh lửa sớm tự động thì ở tốc độ cầm chừngthì chữ F ở volant ngay với dấu khuyết catte. Khi lê n ga tốc độ khoảng 3000 vòng/phútthì chữ F chạy ngược chiều quay dấu II ở volant ngay dấu khuyết catte chứng tỏ bộphận đánh lửa sớm hoạt động tốt.M. HCPTuaty thKamu phSHDuongrTn©quyenaBChậmNhanh (3000vòng/phút)Phương pháp xá c đònh điểm phát lửa bằng kinh nghiệm:Khi chữ F ngay dấu khuyết ở catte, lắc nhẹ volant qua lại, thấy vít lửa có mở là đãcanh đúng.Nếu lửa sớm:Máy khó nổ, chân đạp máy thường trả lại mạnh, đôi lúc nổ trả lại BCHK. Đạpthật mạnh máy nổ, ở tốc độ cầm chừng máy dộng, chạy không đều nhưng lên ga lớn thìchạy bốc. Gặp trường hợp trên ta phải chỉnh cho khe hở nhỏ lại. Nế u loại mâm lửachỉnh được thì xoay mâm lửa theo chiều quay volant.Nếu lửa trễ:Đôi lúc dễ nổ máy, lên ga máy không bốc mà rề rề, cổ bô có màu tím, có tiếngnổ bất thường ở ống bô. Gặp trường hợp này ta phải điều chỉnh khe hở lớn ra. Nếu loạimâm lửa chỉnh được thì xoay mâm lửa theo ngược chiều volant.2. Tìm pan lửa:-105Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCMMuốn biết có pan lửa hay không thì trước hết ta phải thử lửa. Nếu đã thử lửa màkhông thấy có điện thứ cấp nẹt ở bugi đầu dây thứ cấp là tại pan lửa.Thử lửa:– Tháo bugi khỏi nắp quylát; mở công tắc máy– Để đầu bugi cách mát khoảng 5  10 mm.– Đap giò đạp cho cốt máy quay.a. Nếu có tia lửa màu xanh tím, mập nhảy từ đầu dây bugi sang mát nghe táchtách chứng tỏ lửa rất tốt.– Tiếp tục thử bugi bằng cách để phần kim loại vỏ bugi chạm mát, nối dâu vàobugi, lúc ta đạp máy sẽ có tia lửa màu xanh tím nhảy từ cực trung tâm sang chấu, chứngtỏ bugi tốt.– Nếu khô ng có hoặc tia lửa nhảy bậy bạ chứng tỏ bugi hư cóthể nứt sứ cáchHCM.PTquá nhỏ. Nế u lửa mạnhđiện, nồi bugi dơ do muội than đóng, khe hở bugi quá lớnuhayh attyKđể khe hở lớn, lửa yêú để khe hở nhỏphamuSHhayb. Nếu tia lửa màu vàng hoeng Dđỏ phải để gầ n sát bugi và o mát mới có lửaour©Tlà lửa yếu, có thể do cácqunguyêyen n nhân sau:Ban– Vít lửa quá dơ hay tiếp xúc khô ng tốt .– Tụ điện có điện dung quá yếu.– Cuộn dây lửa yếu .– Cân lửa không đú ng quá sớm hay quá trễ .– Bộ biến điện yếu.c. Nếu tia lửa không nẹt ra mát mặc dầu để sát vào mát, có thể do cácnguyên nhân sau:– Công tắc hư luôn về mát mặc dầu đã mở công tắc.– Tụ điện, cuộn dây lửa, vít lửa bò chạm mát .– Sút dây bugi ở bộ biến điện.– Bộ biến điện bò chạm mát hoặc đứt.d. Muốn xác đònh bộ phận nào hư ta phải hành động tiếp như sau:– Nếu nghi công tắc thì ta rút dây dẫn đến công tắc và cho điện sơ cấp từ mâmlửa đến trực tiếp bộ biến điệ n rồi thử lại, nếu vẫn khôn g có thì tiếp tục.– Tháo đầu dây cuộn lửa từ mâm lửa ra (thường dây màu đen) hoặc dùng mộtđoạn dây khác nối.-106Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCM– Đạp giò đạp để cho cuộn dây này nối mát.Nếu có lửa nẹt ra (lửa hạ thế) thì chứng tỏ tụ điệ n, vít lửa và cuộn dây khô ngchạm mát. Như vậy hư tại bộ biến điện.Nếu khôn g có lửa nẹt ra ở đầu dây chứng tỏ hư trong mâm lửa, có thể cuộn dâylửa đứt, chạm mát hay tụ điện vít lửa chạm mát.Muốn biết cụ thể ta phải cảo mâm lửa ra quan sát cụ thể bên trong hoặc thử mớiphát hiện được.3. Kiểm tra các chi tiết hệ thống đánh lửa:a. Vít lửa:Hai mặt vít lửa phải phẳng, tiếp xúc đều khô ng vênh hay lệch, mặt vít phải sạchkhông rỗ, khô ng cháy. Cựa bằng fibre tán vào vít búa không sứt hay quá mòn. Lò xobung phải còn mạnh. Các đệm cách điện phải còn tốt, khô ráo .Khi kiểm tra mặt vít ta cũng có thể biết phần nào tình trạng tụ điện. Nếu mặt vítHCoMlà do tụ điện quácháy đen là do tụ điện hỏng. Nế u mặt vít búa lồi ra vít đe lõm. vàPTuatyếu, nế u mặt vít đe lồi ra vít búa lõm vào là tụ điện mạynthhKamu phSHDuongrTVít búaVít búa©yenuqVít đeVít đeBanTụ điện quá yếuTụ điện mạnhyếumạnhb. Kiểm tra tụ điện:Có thể dùng đồng hồ đo điện dung hoặc điện nhà để thử.– Dùng đồng hồ đo điện dung thì điện dung của tụ điện dùng trên xe máy thườngtừ 0,1  0,2 MF (Micro phara).– Dùng điệ n nhà có thể dùng điện 110V hay 220V bằng cách: Cắm hai sợi dâyvào lỗ ổ điện, sau đó dí một đầu dây vào vỏ tụ điện, đầu dây kia vào cực giữa của tụđiện. Nếu lửa toé mạnh hay cầu chì bò cháy là tụ điện bò chạm mát. Nếu cầu chì khôngbò nổ, lúc này tụ điện được tích điện. Sau đó rút dây điệ n ra. Lấy đầu dây giữa tụ điệnquẹt vào vỏ tụ điện. Nếu tụ điện tốt sẽ có tia lửa mạnh màu xanh kèm theo tiếng tách.Nếu tia lửa màu đỏ hoe hay không có thì phải thay tụ khác.AC 110  220220-107Thu vien DH SPKT TP. HCM - HÌNH 7 -11 KIỂM TRA TỤ ĐIỆNĐIỆNTruong DH SPKT TP. HCMc. Kiểm tra cuộ n dây lửa:– Nếu cuộn dây còn ở trong mâm lửa ta có thể kiểm tra theo thực nghiệm bằngcách: Lấy đầu dây ra của cuộn dây chạm mát (nếu dây lửa thì cô lập khỏi tụ điện và vítlửa). Đạp giò đạp cho cốt máy quay. Nếu có lửa xẹt ra đầu dây chứng tỏ cuộn dây còndùng được.Dụng cụ đo VOM theo số liệu (số liệu các xe thông dụng hiện nay):Điện trởThang đoVOMLửa (vít)AC: Đạp giò đạpKết quảX1Thang đo VOMKết quảM. HCPTTối thiểu 2,5V05  Tốt. Kim y thuatKmađiện trởSkhôAC 10càng cao càngu phngHDtốtuonglên là hưrĐèn nạpcác loại©TyenuqanBX105  Tốt. Kimđiện trở khô nglên là hưAC 10Tối thiểu 2,5Vd. Kiểm tra bộ biến điệ n:Cuộn sơ cấpcấpCuộn thứ cấpcấpHÌNH 7 – 12 KIỂM TRA BỘ BIẾ N ĐIỆ NLưu ý: Cuộn dây lửa hay bộ biến điệ n bò hỏng thường có hiện tượng khôn g cóđiện cao thế hay có rất yếu phải cho khe hở bugi vào sát máy mới nổ được.– Nếu lúc nguội động cơ dễ nổ nhưng lúc nóng động cơ khó nổ hoặc để nguộimới nổ máy được là cuộn dây lửa hay bộ biến điện bò nối tắt. Có thể do:– Động cơ quá nóng làm tróc chất cách điện các vòng dây.– Chất cách điện xấu bò tróc hoặc bò điện cao thế đánh xuyên thủng.-108Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCM– Sử dụng dụng cụ kềm bánh trớn lúc tháo ráp volant không cẩn thận chạm vàocác vòng dây làm tróc chất cách điện.Nếu rãnh chốt clavét bò lệch hay volant ráp vào bò trật chốt clavét, thử lửa vẫnmạnh nhưng không nổ được vì nẹt không đún g thì.Dụng cụ đo VOM theo số liệu (số liệu các xe thông dụng hiện nay):Cuộn dâyThang đoKết quảCuộn sơ cấpX105  Tốt. Kim điện trởkhông lên là hưCuộn thứ cấpX1k3  20 K là máy nổB. Hệ thống đá nh lửa accu:M. HCPTtthuaĐược sử dụng trên các xe môtô có đề đời cũa. mĐặKciểm là phải có bình mới có lửahSu pbugi, máy mới nổ được.HDgruonn © Tgồm có:Một hệ thống đánh lửuayeaccuqBanBình accu:I. Cấu tạo hệ thố ng đánh lửa accu:Là bình chứa nguồn điện một chiều thường trực. Có nhiệm vụ cung cấp dòng điệnsơ cấp cho hệ thống đánh lửa, cho máy khởi động (nế u có trang bò) cho các bộ phậnkhác như đèn, kèn. . .Nó nhận điện nạp vào của máy phát điện, máy này thường gắn ởđầu cốt máy.Công tắc:Có nhiệm vụ nối dòng điện từ accu lên bộ biến điện khi động cơ làm việc và ngắtdòng điện khi độn g cơ ngừng.Bôbin sườn, bugi:Tương tự như loại điện từ, chỉ khác ở cách nối dây là cọc mát bôbin sườn khôngtrực tiếp nối mát hệ thống mà dẫn về bộ cắt điện qua vít lửa rồi ra mát .Accu.Công tắc máyBôbin sườn.Bugi.Bộ cắt điện.HÌNH 7-13 SƠ ĐỒ HỆ THỐNGĐÁNH LỬA ACCU-109-Thu vien DH SPKT TP. HCM - Bộ cắt điệnTruong DH SPKT TP. HCMBộ cắt điện:Được bố trí trên một mâm gồm có cam cắt điện, vít lửa, tụ điện.Thường gắn ở đầu cốt máy như các xe cub 79, 80, 89 có đề hay đầu cốt cam nhưcác xe môtô, Honda 90, 125 . . .II. Nguyên lý làm việc củ a hệ thống đánh lửa accu:Tương tự như hệ thống đánh lửa điện từ, chỉ khác một điều là dòng điện sơ cấpcung cấp để tạo từ trườn g cho cuộ n sơ cấp ở bộ biế n điện là nguồn điện của accu thayvì nguồn điệ n của cuộn dây lửa.Phương pháp cân lửa ở hệ thống này cũng tương tự như hệ thống đánh lửa điện từ.Nếu bộ cắt điện gắn ở cốt cam thì khi canh lửa phải để pittông cuối thìép.HCM.PTLưu ý:huattyam Ku npgh cơ phải tắt công tắt máy, nếu quên thì– Ở hệ thống đánh lửa accu thì ngừnHg độSng yDbobin.uochábình accu sẽ mau hết điện, thậm Tchír©uyenqlửn– Ở hệ thống đánhaaccuthử lửa mạnh chưa chắc canh lửa đúng vì chỉ cần vítaBlửa đóng mở là có lửa.C. Hệ thống đá nh lửa bán dẫn (Đánh lửa điện tử):I. Phân loại:Hệ thống đánh lửa điện tử còn gọi là đánh lửa IC, đánh lửa CDI được sử dụngtrên các đời xe 81 trở về sau có ưu điểm là khôn g cần canh chỉnh gì cả, các chi tiết còntốt ráp đúng dây là hệ thốn g làm việc được Hệ thống đánh lửa này phân làm 2 loại.Hệ thống đá nh lửa AC – CDI:Dùng nguồn điện xoay chiề u từ mâm lửa phát ra để đánh lửa được sử dụng hầuhết trên các xe thông dụ ng hiện nay gồm:– Loại có cuộn nguồn, cuộn kích, bôbin sườ n, IC rời. Sử dụng trên các xe thô ngdụng hiện nay: Dream, Wave, Future, Kawasaki, Yamaha, Đài Loan, Trung Quốc, HànQuốc. . .– Loại có cuộn nguồn, khô ng có cuộn kích được sử dụng (bôbin sườn, IC rời) trêncác xe Suzuki Crystal (trường hợp này xung “+” của nguồn để nạp vào tụ, xung “ – “để kích).– Loại có cuộn nguồn không có cuộn kích, cụm IC và bôbin sườn ráp chung thànhmột khối được sử dụng ở xe: Suzuki Sport. . .-110Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCMHÌNH 7-14 HỆ THỐNG ĐÁNH LỬA AC – CDI SUZUKI SPORTM. HCPTt(không cuộn kích, bôbin sườn, IC rápuachung)y thKhamHệ thống đá nh lửa DC – CDI: DH Su puong© uTrcủa bình accu để đánh lửa. Như vậy từ mâm lửa lênDùng nguồ n điệ n mộtyechiềnn qnug có cuộn nguồn nhưng không có bình đạp máy vẫn nổ. Hệchỉ có cuộn kích chứBakhôthống đánh lửa này được áp dụ ng ở các xe Trung Quốc đời đầu, Suzuki Viva trở về sau,Yamaha Sirius trở về sau, Honda Spacy đời đầu, Honda @, Attila đời sau. . .Dâynạp accuDây đènchạy đêmCuộn đènHÌNH 7-15 HỆ THỐNG ĐÁNH LỬA DC – CDI-111Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCM Tuy phân loại nhưng chúng có cấu tạo nguyên lý làm việc như nhau, chỉ kháclà nguồn điện cung cấp là một chiều hay xoay chiều.II. Hệ thống đá nh lửa điện tử AC – CDI:Hệ thống này được dùng cho các xe thông dung hiện nay như Dream, Wave,Future, các xe Trung Quốc, Hàn Quốc, Đài Loan. . . Một hệ thống đánh lửa điện tửgồm có:uDH SgnruoKphamMP. HCuat Ty th©TyenuqanBHÌNH 7-16 SƠ ĐỒ HỆ THỐNG ĐÁ NH LỬA AC – CDI(Quy luật màu dây áp dụng cho các xe hiện nay)W: TrắngG/W: Xanh cây sọc trắngP: HồngBU/W:Xanh da trời sọc trắngY: VàngBK/W: Đen sọc trắngLG/R: Xanh cây lợt sọc đỏBK/R: Đen sọc đỏG: Xanh câyCụm IC thực tếa. Volant:Tương tự như loại điện từ, chỉ khác: không có cam cắt điện. Loại cuộn kích nằmngoài như xe 4 thì thì vành ngoài có cựa. Loại cuộn kích nằm trong, vành ngoài khô ngcó cựa (xe 2 thì), loại có đề ở volant ráp ngửa ra và có gắn thêm líp đề.b. Mâm lửa:Trên mâm lửa có gắn 3 cuộn dây– Cuộn đèn tương tự như xe đời cũ (điện từ) điện thế phát ra 6V hay 12V. Ra 2đầu dây:-112Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCMMột đầu dây nạp accu (W).Màu đầu dây dùng đè n chạy đêm có số vòng quấn ít hơn (Y).– Cuộn lửa: còn gọi là cuộn nguồ n, đường kính dây 1/10  1/20 mm, số vòng quấn8.000  10.000 vòng, một đầu dây nối mát, điệ n thế phát ra trung bình 100  120V(BK/R).– Cuộn kích: còn gọi là cuộn điều khiển, cuộn phát xung với điện thế phát ratrung bình 1 2V, cuộn này hình dán g nhỏ , bọc cẩn thận, một đầu dây nối mát hệ thố ng(G), đầu cò n lại (BU/W hoặc BU/Y).– Ngoài ra trên mâm lửa còn có dây báo số:Số 0 : màu xanh cây lợt sọc đỏ (LG/R).Hết số: màu hồng (P).Các xe có đèn báo số 0,1,2,3,4 thì dây đi nguyên cụm chứ không đi theo mâm lửac. Mát khoen đồng:M. HCPTuayt mát sườn, thường ra 2 đầu– Là một khoen đồng ráp trực tiếp vào sườn xe đểthlấyKamdâyu phSHDongthống của cuộn sườn.t uhệ– Dây màu xanh cây: nối márT©yenqyusọn– Dây màu xanhcâctrắng: nối mát cụm IC.aBd. Công tắc máy:Dùng loại 4 đầu dây– Dây màu đen sọc trắng: nối chân số 3 cụm IC (dây này nối mát thì sẽ tắt máy).– Dây màu xanh cây nối mát hệ thống.– Dây màu đỏ nối điện dương accu.– Dây màu đen dẫn điệ n dương accu đến các chi tiết tiêu thụ điện :kèn ,đèn .e. Cụm IC:– Là một mạch tổng hợp gồm nhiều linh kiện bán dẫn ráp lại với nhau, cuối cùngló ra 5 chân, gắn với phít cắm 5 dây của cuộn sườnChân 1: nối với bôbin sườ n – đen sọc vàng.Chân 2: dây nguồ n – đen sọc đỏ .Mấu đònh vòChân 3: công tắc – đen sọc trắng.vòChân 4: lấy mát ở khoen đồ ng – xanh cây sọc trắng.Chân 5: dây kích – xanh biển sọc trắng.f. Bôbin sườn, bugi:-113Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCMTương tự như các hệ thống đánh lửa đã họcII. Nguyên lý làm việc:– Khi volant quay cuộn lửa phát ra dòng điện xoay chiề u khoảng 100 150V. Dòn g điện này được chỉnh lưu một chiều và nạp vào tụ điện.Cuộn lửaTụ điệnCuộn sơ cấp Cuộn thứ cấpcấpCựaCuộn kíchuDH Sgnruo©TCông tắt máyneyuan qKphamBugiM. HCPTuaty thMạch điều khiểnB– Vào cuối thì ép tại thời điểm đánh lửa. Khi cựa trên volant đi qua gầncuộn kích thì dòng điệ n xoay chiều được phát ra, dòng điệ n này được đưa đếnmạch điều khiển thời điểm để kích SCR.– Khi SCR được kích thì tụ xả dòng điện đi qua cuộ n sơ cấp của bôbin rồivề ( - ) tụ.-114Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCM– Khi SCR không còn kích nữa, dòng qua cuộn sơ cấp bò ngắt đột ngột, khi cuộnthứ cấp sinh ra dòng điện cảm ứng khoảng 20  30 KV, làm bugi đánh lửa.Tia lửa bugiKphamMP. HCuat Ty thuDH Sgnruot ra là thời điềm cựa volant vừa vượt qua khỏi lõi Thời điểm tia lửa bugiphá©Tneyqucuộn kích.BanLưu ý:– Khi công tắc máy ở vò trí OFF , dòn g đòên phát ra từ cuộn dây được ngắn mạchxuống nối đất và quá trình đánh lửa ngưng lại.III. Bảo trì, kiểm tra hệ thống đánh lửa CDI:Hệ thống đánh lửa CDI, không có vít lửa, không có các chi tiết ma sát như hệthống đánh lửa thường, vì vậy công việc bão dưỡng rất đơn giản, chỉ cần các đầu dâysạch sẽ, ăn điện tốt; nhất là các đầu dây từ mâm lửa lê n, IC ráp vào khung sườn phảicó cao su giảm chấn.1. Kiểm tra tình trạng làm việc của bộ đá nh lửa:Thử lửa:-115Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCMPhương pháp thử giống như hệ thống đánh lửa thường nhưng lưu ý: Các đấu nốidây vào cụm CDI phải chắc chắn, ăn điện tốt, không nên để đầu dây bugi cách mátquá xa làm như vậy sẽ mau hỏng cụm CDI.Thử lửa bằng đèn (Timming Light): Ở hệ thống đánh lửa này mặc dầu khôngcân lửa nhưng trên volant vẫn có dấu chữ F, chữ T và dấu 2 gạch đó là các dấu đểkiểm tra sự làm việc của bộ đánh lửa.Cách bắt dây và phương pháp thử hoàn toàn giống như ở hệ thống đánh lửa điệntừ. Nếu khi lên ga mà chữ F không cố đònh thì cụm CDI hư, lô.Loại IC có góc đánh lửa sớm cố đònh dấu F ngay dấu khuyết catte Loại IC có trang bò góc đánh lửa sớm tự độ ng thì ở tốc độ cầm chừng thì chữ Fở volant ngay với dấu khuyết catte. Khi lên ga tốc độ khoảng 3000 vòng/phút thì chữ F chạy ngược chiều quay dấuII ở volant ngay dấu khuyết catte chứng tỏ bộ phận đánh lửa sớm hoạt động tốt, nếuchữ F dao độ ng qua lại chứng tỏ bạc đạn cốt máy rơ, lò xo vít lửa yếuM. HCPT2. Các hư hỏng thườ ng gặp , cách kiểm tra:uaty thKma. Kiểm tra các đầu dây từ mâm lửaSulêpnh:aHng DuodârTKiểm tra dây nguồn , dâyn kích,y đèn, dây nạp.©yeuqanu dây từ mâm lửa lê n ta kiểm tra 2 yếu tố là: điện trở và điệnKhi kiểm tra taBđấxoay chiều lúc đạp giò đạp (mâm lửa rời bên ngoài chỉ kiểm tra được điện trở mà thôi).Lưu ý:– Nên dí que đo âm cố đònh vào mâm sườn, que đo dương di chuyển đến nhữ ngđầu dây cần kiểm tra– Khi đo điện trở cuộn nguồ n thì phải rút đầu dây cuộn nguồn ra khỏi cuộn sườn,các đầu dây còn lại không rút ra mà chỉ dí vào chỗ nối kim loại.– Trước khi đạp giò đạp hoặc cho máy nổ kiểm tra lại vò trí thang đo điện xoaychiều cuộn nguồn coi chừng bò giật.Kiểm tra bằng đồng hồ đo VOM theo các số liệu bảng sau:Xe Suzuki VivaĐiện trở mâm lửaĐèn0,5  1,0 Sạc0,6  1,2 Kích180  280 Xe Yamaha Nouvo-116Thu vien DH SPKT TP. HCM - Truong DH SPKT TP. HCMĐiện trở mâm lửaĐèn0,24  0,36 Sạc0,32  0,48 kích248  372 Đèn0,1 5 Sạc0,1  0,8 kích100  400 Xe Honda DreamĐiện trở mâm lửaThang đoNguồn(CDI)MP. HCuat TCác xe thông dụn g:hKy tmahKết quảĐạp giò đạpSu pHDngruo150700 Tốt©TyenuqBan X10Kết quảAC 250Tối thiểu 40VTrung bình100VKích (CDI)X1025170 TốtAC 10Nhích kim0,1VĐèn nạpcác loạiX10 5 TốtAC 10Tối thiểu 2.5 Vb. Kiểm tra bộ biến điệ n (bôbin sườn):Kiểm tra bằng VOM theo số liệu như sauLưu ý:Không bao giờ đo điện thế bôbin sườn. Bộ biến điện của loại xe nào thì dùng cho xe đó nhưng trên thực tế nếu khôngcó đúng loại ta có thể lấy loại khác thế vào nhưng với điề u kiện phải tương đươngnhau. Bộ biến điện dùng trên hệ thố ng đánh lửa thường có má vít có thể dùng chohệ thống đánh lửa điện tử. Nhưng bộ biến điệ n trên hệ thống đánh lửa điện tử khô ngdùng được cho hệ thống đánh lửa thường (do lửa yếu).Xe Suzuki Viva-117Thu vien DH SPKT TP. HCM -