Chụp Mạch Vành Và Những Thông Tin Có Thể Bạn Chưa Biết

Chụp mạch vành là gì? 

Chụp mạch vành là thủ thuật dùng để xem xét các mạch máu của tim thông qua hình ảnh tia X, từ đó xác định được vị trí mạch vành bị tắc hẹp. Chụp mạch vành thuộc nhóm thủ thuật thông tim, được xem là phương pháp “kép” bởi vừa có thể chẩn đoán tình trạng của bệnh (vị trí, mức độ tắc hẹp), vừa có thể điều trị bệnh tim mạch, đặc biệt là bệnh mạch vành (nong mạch vành và đặt stent). 

Chụp mạch vành hiện nay chủ yếu sử dụng 2 phương pháp: 

• Chụp mạch vành qua da: Đây là phương pháp xâm lấn sử dụng thuốc cản quang và kỹ thuật luồn ống thông qua động mạch cổ tay hoặc động mạch bẹn (qua da) vào đến mạch vành của tim để chụp hình ảnh tại đây. 
• Chụp CT mạch vành: Khác với chụp mạch vành qua da, chụp mạch vành MSCT là phương pháp không xâm lấn nhưng vẫn có thể quan sát được hình ảnh của mạch vành. Điều này được thực hiện thông qua kỹ thuật chụp cắt lớp điện toán động mạch vành.

Ngoài ra, phương pháp này còn giúp kiểm tra hiệu quả của phương pháp phẫu thuật bắt cầu mạch vành (nếu đã thực hiện trước đó).

Hình ảnh quá trình các bác sĩ tiến hành chụp mạch vành trên người bệnh

Khi nào cần chỉ định chụp mạch vành?

Bạn sẽ được bác sĩ chỉ định chụp mạch vành khi thuộc các trường hợp sau:

• Đau thắt ngực ổn định không khống chế được dù đã điều trị nội khoa, xét nghiệm không xâm lấn cho thấy nguy cơ cao hoặc tái phát bệnh sau khi đã can thiệp mạch vành qua da, vùng thiếu máu cơ tim lan rộng.
• Hội chứng mạch vành cấp tính.
• Nhồi máu cơ tim cấp: Nhồi máu cơ tim ST chênh lên hoặc ST không chênh lên, choáng tim.
• Tái phát cơn đau thắt ngực sau khi đã đặt stent động mạch vành hoặc phẫu thuật bắc cầu nối động mạch chủ - mạch vành. 
• Kiểm tra trước khi làm phẫu thuật tim cho người lớn tuổi (nữ >50 tuổi, nam >45 tuổi) hoặc người bệnh có nguy cơ cao bị bệnh mạch vành. 
• Suy tim mà không xác định rõ nguyên nhân.
• Người bệnh có rối loạn nhịp như nhịp nhanh thất, block nhĩ-thất... được đánh giá là nguy hiểm. 
• Các trường hợp đặc biệt khác: phẫu thuật không phải tim mạch, kiểm tra sau hồi sức, các bệnh tim mạch khác… trên người bệnh có nguy cơ bị bệnh mạch vành cao.

Chụp mạch vành có nguy cơ gây ra một số biến chứng nhỏ. Vì vậy, thủ thuật này thường chỉ được áp dụng sau khi người bệnh đã thực hiện các xét nghiệm không xâm lấn như kiểm tra gắng sức, điện tâm đồ hoặc siêu âm tim. 

Chụp mạch vành thường được áp dụng chẩn đoán và điều trị ở người bệnh mạch vành hoặc bị các bệnh tim mạch khác

Chụp mạch vành có nguy hiểm không?

Chụp mạch vành thường được đánh giá là khá an toàn, tuy nhiên vẫn tồn tại rủi ro xảy ra một số biến chứng, trong đó có cả những biến chứng nguy hiểm:

• Dị ứng với thuốc cản quang: Thường ít gặp, nhưng để chắc chắn, trước khi thực hiện thủ thuật bạn nên trình bày bất kỳ dị ứng nào bản thân đã từng mắc phải với bác sĩ.
• Chảy máu dưới da: Ở vị trí nơi đưa ống thông vào có thể xảy ra tình trạng chảy máu trong khoảng một vài ngày. Nếu tình trạng này kéo dài, bạn nên liên hệ ngay với bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn xử trí.
• Một số biến chứng nguy hiểm nhưng hiếm gặp: Tổn thương động mạch nơi ống thông được đưa vào (ở chân hoặc tay), loạn nhịp tim, tổn thương thận, chảy máu quá nhiều, nhiễm trùng, đau tim, đột quỵ,... 

Chụp mạch vành bao nhiêu tiền?

Chi phí chụp mạch vành phụ thuộc vào từng loại kỹ thuật chụp mạch vành:

• Chi phí chụp mạch vành qua da: thường 15-20 triệu đồng. 
• Chi phí chụp mạch vành MSCT: thường từ 2,5-5 triệu/lần. 

Chi phí chụp mạch vành có thể giảm đi nếu bạn có BHYT. Thông thường người bệnh sẽ được BHYT chi trả từ 40-100% chi phí tùy theo bảo hiểm đúng tuyến hay trái tuyến.

Trước khi tiến hành thủ thuật, bác sĩ hoặc nhân viên y tế sẽ tư vấn và thông báo trước về chi phí để người bệnh có thể chủ động chuẩn bị cũng như dự trù. Do đó bạn không cần quá lo lắng.

Bác sĩ sẽ trao đổi với bạn về chi phí chụp mạch vành trước khi thực hiện

Quy trình thực hiện chụp mạch vành

Từng phương pháp chụp mạch vành sẽ tương ứng với quy trình thực hiện riêng. Thông tin dưới đây sẽ giúp người bệnh hình dung rõ ràng về từng bước phải trải qua khi tiến hành chụp mạch vành qua da hoặc chụp CT mạch vành.

Chụp mạch vành qua da

Trước khi chụp, bác sĩ sẽ xem xét bệnh sử và kiểm tra các chỉ số quan trọng như mạch và huyết áp. Bạn cũng sẽ được làm rỗng bàng quang, tháo kính cũng như tất cả phụ kiện trên cơ thể và thay áo choàng bệnh viện.

Khi tiến hành chụp mạch vành, bạn sẽ nằm ngửa trên bàn chụp X-quang với dây an toàn được thắt chặt qua chân và ngực. Một ống truyền tĩnh mạch sẽ được đưa vào tĩnh mạch cánh tay của bạn để tiêm thuốc an thần hoặc các loại thuốc/chất lỏng khác (nếu cần).

Ống thông dùng để chụp mạch vành sẽ được đưa vào bẹn hay cánh tay của bạn qua một vết rạch nhỏ ở da và luồn vào mạch vành hoặc tim. Sau đó, thuốc cản quang được tiêm vào ống thông và di chuyển khắp các mạch máu. Bác sĩ có thể dễ dàng quan sát dòng chảy của thuốc cản quang trên hình ảnh X-quang và xác định khu vực mạch máu bị co thắt hoặc bị tắc hẹp. 

Hình ảnh thu được từ phương pháp chụp mạch vành qua da

Tùy vào tình trạng người bệnh mà bác sĩ có thể chỉ định thêm các thủ thuật khác như đặt bóng, đặt stent để khắc phục mạch máu bị tắc nghẽn. Quá trình chụp mạch vành qua da thường diễn ra trong khoảng 1 giờ nhưng nếu kết hợp với các thủ thuật thông tim khác, thời gian có thể kéo dài hơn. 

Sau khi chụp mạch vành xong, ống thông sẽ được rút ra khỏi cơ thể bạn và bác sĩ sẽ đóng vết mổ bằng kẹp, nút nhỏ hoặc áp lực thủ công. Cuối cùng, bạn sẽ được đưa đến khu phục hồi để theo dõi và quan sát đến khi tình trạng ổn định. 

Chụp CT động mạch vành

Trước khi chụp CT, bạn sẽ được chỉ định sử dụng thuốc chẹn Beta để làm chậm nhịp tim và giúp quan sát mạch vành rõ ràng hơn trên CT scan. Bạn cũng có thể được cung cấp thuốc giãn mạch (nitrat) để mở rộng mạch vành. 

Khi tiến hành chụp CT mạch vành, bạn được tiêm thuốc tê và kỹ thuật viên thực hiện đưa ống truyền tĩnh mạch vào tay hoặc cánh tay để đưa thuốc cản quang vào mạch máu. Lúc này, bạn sẽ nằm trên một chiếc bàn dài để có thể trượt qua “đường hầm” của máy quét CT. Nếu mắc chứng sợ không gian kín, bạn hãy tham khảo ý kiến bác sĩ về vấn đề này. 

Quá trình quét CT sẽ diễn ra trong một khoảng thời gian ngắn, bạn cần giữ nguyên tư thế để tránh hình ảnh chụp mạch vành bị mờ. Bạn vẫn có thể giao tiếp với bác sĩ hoặc kỹ thuật viên khi thực hiện quét CT. 

Sau khi chụp CT mạch vành, bạn có thể không cần phải đến phòng hồi sức nhưng vẫn cần một khoảng thời gian để trở lại các hoạt động bình thường. Đồng thời, bạn sẽ được khuyến khích uống nhiều nước để nhanh loại bỏ thuốc cản quang ra khỏi cơ thể. 

Hình ảnh người bệnh đang được đưa vào máy quét CT để chụp CT mạch vành

Lưu ý cần nhớ trước và sau khi chụp mạch vành

Chụp mạch vành tuy thường an toàn nhưng để đảm bảo độ an toàn và thuận lợi, người bệnh cần tuân thủ một số lưu ý trước và sau khi chụp mạch vành. 

Người bệnh cần chuẩn bị gì trước khi chụp?

Trước khi chụp, người bệnh cần chuẩn bị các thủ tục sau:

• Không nên ăn hoặc uống bất kỳ thứ gì (trừ nước lọc) trong vòng 8 giờ trước khi chụp mạch vành.
• Có người thân đi theo để ký giấy chấp thuận chụp, đồng thời hiện diện trong và sau quá trình chụp mạch vành.
• Cung cấp cho bác sĩ thông tin về tình trạng sức khỏe (đang có thai hay đang sử dụng thuốc gì), tiền sử bệnh, đặc biệt là tiền sử dị ứng với hải sản hay thuốc phản quang. 

Cách tự chăm sóc tại nhà sau khi chụp mạch vành

Tự chăm sóc tại nhà sau chụp mạch vành rất quan trọng để giúp bạn khôi phục sức khỏe và trở lại các hoạt động bình thường. Lời khuyên dành cho bạn trong lúc này là:

• Nghỉ ngơi: Cố gắng thư giãn và nghỉ ngơi nhiều nhất có thể, tránh đứng quá lâu hoặc nâng vật nặng (trong vòng 1 tuần sau khi thực hiện thủ thuật).
• Uống nhiều nước sau 8 giờ kể từ khi chụp mạch vành để tăng đào thải chất cản quang ra ngoài cơ thể.
• Tập thể dục đều đặn: Sau 1 tuần kể từ khi chụp mạch vành, bạn nên bắt đầu vận động nhẹ mỗi ngày để tăng cường sức khỏe, kiểm soát cân nặng và cải thiện bệnh tim mạch. 
• Chế độ ăn tốt cho tim mạch: Bạn cần một khẩu phần ăn với nhiều trái cây, rau quả, ngũ cốc nguyên hạt, ít muối, ít đường và ít chất béo bão hòa. Đồng thời, bạn cần tránh xa các thức ăn không lành mạnh (thức ăn nhanh, đồ ngọt, thức ăn nhiều dầu mỡ,...) và hạn chế sử dụng các chất kích thích (đồ uống có cồn, cà phê, thuốc lá,...).
• Sinh hoạt lành mạnh: Sinh hoạt điều độ, quản lý tốt căng thẳng và ngủ đủ giấc sẽ cải thiện chức năng tim mạch của bạn một cách đáng kể. 

Triệu chứng sau chụp mạch vành cần gọi cấp cứu ngay

Sau khi chụp mạch vành, nếu bạn có những dấu hiệu sau, hãy nhanh chóng đến bệnh viện hoặc gọi cấp cứu:

• Bạn thấy vết bầm tím, sưng tấy hoặc sự chảy máu ở vị trí đặt ống thông.
• Bạn cảm nhận nơi đặt ống thông ngày càng đau và khó chịu hơn.
• Bạn có dấu hiệu nhiễm trùng (đỏ, nóng, sưng tấy và có dịch tiết ra từ vết rạch).
• Cánh tay hoặc chân - vị trí sử dụng chụp mạch vành có sự thay đổi về nhiệt độ hoặc màu sắc.
• Cảm giác tê hoặc yếu ở tay, chân hay vị trí đưa ống thông vào.
• Cảm thấy tức ngực hoặc khó thở kéo dài. 

Một số câu hỏi thường gặp về chụp mạch vành

Dưới đây sẽ là một số câu hỏi mà người bệnh thường hay thắc mắc. Bạn có thể tham khảo để có thêm thông tin về phương pháp chụp mạch vành.

Chụp mạch vành có đau không?

Thông thường, người bệnh sẽ không có cảm giác đau khi chụp mạch vành. Những gì bạn có thể cảm nhận rõ ràng nhất chính là một chút áp lực nơi vị trí ống thông khi được đưa vào hay rút ra khỏi cơ thể. Nếu vị trí đưa ống thông vào là bẹn thì có thể gây ra một số khó chịu ở lưng. 

Khi chụp mạch vành, người bệnh thường chỉ có cảm giác hơi khó chịu

Thời gian hồi phục sau chụp mạch vành là bao lâu?

Thông thường, người bệnh có thể sinh hoạt bình thường sau khi chụp mạch vành khoảng 1-2 tuần. Nếu sức khỏe yếu hoặc bị nhồi máu cơ tim, thời gian phục hồi sẽ kéo dài hơn. Vì vậy, người bệnh cần chú ý nghỉ ngơi, ăn uống và sinh hoạt hợp lý để rút ngắn thời gian bình phục và tránh những rủi ro không đáng có sau khi chụp mạch vành.

Chụp CT mạch vành hay chụp mạch vành qua da tốt hơn?

Không có câu trả lời chính xác cho câu hỏi chụp CT mạch vành hay chụp mạch vành qua da tốt hơn. Bởi mỗi phương pháp được áp dụng trong các trường hợp khác nhau và có những ưu nhược điểm riêng. Trong các nghiên cứu trên người bệnh về 2 phương pháp này, các chuyên gia đã đưa ra một số kết luận như sau:

Chụp CT mạch vành	Chụp mạch vành qua da
Chụp CT mạch vành dễ thực hiện, an toàn, cho thời gian hồi phục nhanh và chi phí tiết kiệm hơn chụp mạch vành qua da. Tuy nhiên, độ chính xác lại không cao bằng chụp mạch vành qua da.  Chụp CT mạch vành thường được áp dụng trước khi chụp mạch vành qua da ở bệnh nhân nghi ngờ bị bệnh mạch vành hoặc bệnh nhân có mạch vành bị tắc hẹp nhưng không phải trong tình trạng khẩn cấp.	Chụp mạch vành qua da có độ chính xác cao, có thể kết hợp với phương pháp điều trị bệnh mạch vành khác như đặt stent, nong mạch. Tuy nhiên thời gian hồi phục kéo dài, nguy cơ xảy ra biến chứng cũng như chi phí sẽ cao hơn chụp CT mạch vành.  Chụp mạch vành qua da thường chỉ áp dụng trong trường hợp cấp cứu, cần nong mạch hay đặt stent ngay để xử trí  như hội chứng mạch vành cấp không ST chênh lên.

Việc lựa chọn phương pháp chụp mạch vành sẽ được bác sĩ nghiên cứu kỹ càng bằng các xét nghiệm không xâm lấn để đảm bảo an toàn và lợi ích của người bệnh lên hàng đầu. Bạn cũng có thể thoải mái trao đổi với bác sĩ về vấn đề này nếu có bất kỳ thắc mắc hay lo lắng nào.

Chụp mạch vành đang được áp dụng phổ biến trong bệnh mạch vành và một số bệnh tim mạch khác để chẩn đoán và điều trị. Phương pháp này khá an toàn và đem đến nhiều lợi ích cho người bệnh, vì vậy bạn có thể hoàn toàn yên tâm khi được bác sĩ chỉ định chụp mạch vành. 

Hy vọng qua bài viết bạn đã hiểu rõ ràng về phương pháp chụp mạch vành. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, đừng quên liên hệ chúng tôi để được giải đáp nhanh chóng!

Tham khảo: mayoclinic, betterhealth, heart.org, ncbi, benhvientimmachangiang

BTV Lan Anh