Chuyện Chức Phán Sự đền Tản Viên - Nguyễn Dữ - VOH

Table of Contents

• I. Phần lý thuyết
  • 1. Tìm hiểu chung
  • 2. Đọc hiểu văn bản
  • 3. Tổng kết
• II. Phần luyện tập
  • Câu 1 /SGK Văn 10 cơ bản, tập 2, trang 61
  • Câu 2 /SGK Văn 10 cơ bản, tập 2, trang 61

I. Phần lý thuyết

1. Tìm hiểu chung

Tác giả Nguyễn Dữ

Sống vào khoảng thế kỉ XVI. Quê ở xã Đỗ Tùng, huyện Trường Tân, tỉnh Hải Dương.

Xuất thân trong gia đình khoa bảng, từng đi thi và ra làm quan, nhưng sau đó lui về sống ẩn dật.

Tập truyện Truyền kì mạn lục

Thể loại: truyền kì, một thể văn xuôi tự sự thời trung đại, phản ánh hiện thực và thể hiện quan niệm, thái độ của tác giả qua các yếu tố kì ảo, hoang đường.

Tác phẩm viết bằng chữ Hán, gồm 20 truyện.

• Là công trình nghệ thuật công phu, trau chuốt, sáng tạo.
• Phản ánh số phận bi thảm của con người trong xã hội; thể hiện tinh thần dân tộc, niềm tự hào về nhân tài và văn hóa nước Việt; đề cao đạo đức, nhân cách cao quí củacon người,…

-> Là áng “thiên cổ kì bút” có giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo cao.

Tác phẩm Chuyện chức phán sự đền Tản Viên

Vị trí: thuộc chương VIII của tập Truyền kì mạn lục.

Chủ đề: Ca ngợi người trí thức có tính tình cương trực, dũng cảm; hành động mạnh mẽ, quyết liệt vạch mặt gian tà trước công lí giành chiến thắng.

2. Đọc hiểu văn bản

1. Nhân vật Ngô Tử Văn

Cách giới thiệu nhân vật

Tên họ: Ngô Tử Văn tên là Soạn.

Quê quán: huyện Yên Dũng, đất Lạng Giang.

Tính tình: khảng khái, nóng nảy, thấy sự gian tà thì không chịu được.

⇒ Cách mở đầu trực tiếp, ngắn gọn theo phương pháp truyền thống của văn học trung đại, gợi sự chú ý của người đọc.

Hành động đốt đền

Nguyên nhân đốt đền: Đền là nơi thờ người có công với nước, với dân. Bách hộ họ Thôi là tên tướng giặc bại trận, cướp đền, “hưng yêu tác quái”. Tử Văn tức giận đốt đền.

Cách thực hiện:

• Chuẩn bị: tắm gội, khấn trời… → thái độ tôn kính, nghiêm túc.
• Châm lửa đốt đền: mọi người lắc đầu lè lưỡi, Tử Văn vung tay không cần gì… → thái độ dứt khoát, kiên quyết.

⇒ Hành động có ý thức, không đáng trách vì hợp lòng dân.

Sự kiện xảy ra sau khi đốt đền

Tử Văn thấy khó chịu, đầu lảo đảo và bụng run run, rồi nổi lên một cơn sốt nóng, sốt rét.

Cuộc đối mặt với hồn ma tên tướng giặc.

• Tướng giặc: dáng người cao lớn, khôi ngô; đe dọa, trách mắng Tử Văn, đòi Tử Văn trả đền.
• Tử Văn: mặc kệ, ngồi ngất ngưởng tự nhiên.

→ Thái độ điềm nhiên, bình tĩnh, không sợ trước những lời đe dọa của hung thần.

Cuộc gặp gỡ với Thổ công

• Thổ công: phong độ nhàn nhã, kể lại việc mình bị hại, khen ngợi Tử Văn, căn dặn chàng những điều cần làm khi đối phó với tên hung thần và Diêm Vương dưới âm phủ.
• Ngô Tử Văn: kinh ngạc, chàng cẩn trọng hỏi Thổ công.

→ Ngô Tử Văn là một kẻ sĩ đầy bản lĩnh, không khiếp sợ trước gian tà.

⇒ Nghệ thuật kể chuyện hấp dẫn, bất ngờ, kết hợp với yếu tố kì ảo…đã khắc họa rõ nét hình tượng Ngô Tử Văn là người cương trực, yêu chính nghĩa, kiên cường và giàu tinh thần dân tộc.

Cảnh xử kiện ở Minh Ti

Cảnh âm phủ: lạnh lẽo, ghê rợn, ma mị

Nguyên nhân: do hồn ma viên Bách hộ họ Thôi kiện Ngô Tử Văn về tội đốt đền.

→ bản chất là tên tướng gian tà (sống cướp nước, chết cướp đền).

Diễn biến:

• Chặng 1: Hồn ma tên tướng giặc tố cáo Tử Văn. Diêm Vương trách mắng, kết tội chàng → Tử Văn tỏ thái độ cứng cỏi trước Diêm Vương đầy uy quyền, đấu tranh vạch mặt tên tướng giặc gian tà.
• Chặng 2: Hồn ma tên tướng giặc tranh cãi với Tử Văn, sau lại lo sợ, xin giảm án cho chàng → Tử Văn xin đem tư giấy đến đền Tản Viên chứng thực.

Kết quả: Tử Văn thắng kiện, Thổ công được trả lại đền và tiến cử Tử Văn làm chức phán sự ở đền Tản Viên.

Ý nghĩa:

• Giải trừ được tai họa, đem lại an lành cho dân.
• Diệt trừ tận gốc thế lực xâm lược tàn ác, làm sáng tỏ nỗi oan khuất và phục hồi danh dự cho Thổ thần nước Việt.
• Niềm tin vào công lí cái thiện chiến thắng cái ác, chính nghĩa thắng gian tà.

2. Lời bình cuối truyện

Vạch trần bản chất xảo quyệt, hung ác của hồn ma tướng giặc họ Thôi, của bọn xâm lược.

Phơi bày hiện thực đầy rẫy những bất công, thối nát của xã hội đương thời.

• Tệ nạn mê tín dị đoan.
• Tham ô, hối lộ.

Ca ngợi kẻ sĩ, khích lệ tinh thần đấu tranh đến cùng để chống lại cái ác, bảo vệ chính nghĩa. Qua đó thể hiện niềm tự hào về nhân tài đất Việt.

3. Tổng kết

1. Nội dung

Qua hình tượng nhân vật người trí thức Ngô Tử văn và tên giặc ngoại xâm, tác giả đã ca ngợi chính nghĩa và thái độ kiên quyết diệt trừ gian tà của con người.

Bài học nhân sinh về chính thắng tà, thiện thắng ác.

2. Nghệ thuật

Xây dựng cốt truyện giàu kịch tính, kết cấu chặt chẽ.

Dẫn dắt truyện khéo léo, nhiều chi tiết gây sự chú ý, hấp dẫn.

Sử dụng nhiều yếu tố kì ảo, nhưng vẫn mang những nét hiện thực.

II. Phần luyện tập

Câu 1 /SGK Văn 10 cơ bản, tập 2, trang 61

Học sinh được chọn đồng tình hay không đồng tình với kết thúc của truyện. Học sinh lí giải hợp lí, viết đoạn văn lí giải khoảng 5 đến 7 dòng.

Gợi ý:

Học sinh đồng tình vì:

• Kết thúc có hậu.
• Chức phán sự là chức quan trông coi việc xét xử ngày xưa. Tử Văn là người cương trực, ngay thẳng, dám chống lại cái ác để bảo vệ chính nghĩa sẽ phù hợp với chức vụ này.
• Hình ảnh hoang đường, kì lạ tạo nên sức hấp dẫn cho thiên truyện.

Học sinh không đồng tình vì:

• Muốn Tử Văn tiếp tục sống ở cõi trần.
• Muốn Tử Văn tiếp tục cùng người dân thấp cổ bé họng chống lại cái ác.

…

Câu 2 /SGK Văn 10 cơ bản, tập 2, trang 61

Tóm tắt truyện (không quá 20 dòng).

Gợi ý:

Ngô Tử Văn người đất Lạng Giang, tính tình khảng khái, nóng nảy, thấy sự gian tà thì không chịu được.

Cuối đời Hồ, có tên tướng giặc tử trận, cướp đền Tản Viên rồi tác yêu tác quái trong dân gian. Tử Văn tức giận bèn châm lửa đốt đền.

Về nhà, chàng lên cơn sốt rồi mơ thấy tên giặc kia đến dọa nhưng mặc kệ, cứ ngồi thản nhiên. - Chiều tối lại có ông già đến, tự xưng là Thổ công. Ông già kể cho Tử Văn rõ mọi sự tình rồi chỉ cho chàng cách ứng xử khi bị bắt xuống âm phủ.

Tử Văn bị quỷ sứ bắt đi. Trước mặt Diêm Vương, chàng tâu rõ đầu đuôi sự việc, lời lẽ rất cứng cỏi, không chịu nhún nhường chút nào. Diêm Vương sinh nghi bèn cho người đến đền Tản Viên để lấy chứng thực.

Quân lính về tâu, nhất nhất đúng lời Tử Văn. Diêm Vương tức giận liền sai tên lính đầy tên giặc giả danh kia xuống ngục Cửu U.

Tử Văn sống lại, cùng dân làng mua gỗ dựng lại tòa đền. Viên Thổ Công cảm kích bèn giới thiệu Tử Văn về làm phán sự cho Đức Thánh Tản ở đền Tản Viên.

Tử Văn nghe nói, vui vẻ nhận lời, bèn thu xếp việc nhà rồi không bệnh mà mất ngay sau đó.

Giáo viên biên soạn: Lê Thị Kim Ngân

Đơn vị: Trường TH-THCS-THPT Lê Thánh Tông