Chuyên Gia Nói Về Chính Sách Quốc Phòng 'bốn Không' Của Việt Nam

Việc Việt Nam thêm "một không" vào chính sách "ba không" là "quyết định sáng suốt", Tiến sĩ Olli Pekka Suorsa, Trường nghiên cứu quốc tế S. Rajaratnam, Singapore (RSIS), nói với VnExpress. Theo ông, Việt Nam đã "lên án việc sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế trước thời điểm quan trọng năm 2020".

Sách Trắng Quốc phòng Việt Nam dày 134 trang với ba phần chính được công bố hồi cuối tháng 11. Phần thứ nhất là Bối cảnh chiến lược (thế giới, khu vực) và chính sách quốc phòng; Phần hai về Xây dựng nền quốc phòng toàn dân; Phần ba là Quân đội Nhân dân Việt Nam và Dân quân tự vệ. Phụ lục có Danh sách các Hiệp định về biên giới giữa Việt Nam và các nước láng giềng; Các công ước quốc tế liên quan đến quốc phòng Việt Nam đã tham gia.

Việt Nam bổ sung "không sử dụng vũ lực hoặc đe doạ sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế". Trước đó, chính sách "ba không" gồm: không tham gia liên minh quân sự; không liên kết với nước này để chống nước kia; không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác.

Suorsa cho rằng 2020 là năm rất quan trọng vì Việt Nam vừa đảm nhiệm vai trò Chủ tịch ASEAN, vừa là thành viên không thường trực của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. 

"Chính sách 'bốn không' của Việt Nam tăng thêm sự minh bạch và giúp xây dựng lòng tin trong khu vực và quốc tế, khi chúng ta đang bước sang 2020", Suorsa nói.

Suorsa cũng cho rằng Sách Trắng 2019 giúp làm rõ hơn quan điểm và lợi ích của Việt Nam ở Biển Đông. Chính sách "bốn không" nhắm đến việc tránh để căng thẳng biến thành xung đột quân sự, đồng thời duy trì lập trường kiên định của Hà Nội về bảo vệ chủ quyền. Bên cạnh đó, việc Việt Nam tiếp tục hiện đại hóa quân đội và đa dạng quan hệ quốc phòng cho thấy quyết tâm trong bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ.

Tiến sĩ Collin Koh Swee Lean, Trường nghiên cứu quốc tế S. Rajaratnam, Singapore, nhắc đến việc Hà Nội trải qua căng thẳng với Bắc Kinh tại vùng nam Biển Đông. Trung Quốc đã điều tàu khảo sát Hải Dương 8 và nhóm tàu hộ tống xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam từ đầu tháng 7 đến cuối tháng 10/2019. 

"Việt Nam muốn thể hiện chính sách quốc phòng hòa bình, không chỉ giúp khẳng định lợi ích quốc gia ở Biển Đông, mà còn cho thấy Hà Nội là một đối tác có tinh thần xây dựng với an ninh khu vực và quốc tế, đặc biệt khi Việt Nam gia tăng hợp tác quốc phòng với các nước", Collin nói.

Theo Collin, Việt Nam đã duy trì các nguyên tắc cơ bản trong xử lý tranh chấp Biển Đông, kết hợp ngoại giao, pháp lý, và ngăn cản các hoạt động xâm phạm. 

Giáo sư Carl Thayer, Học viện Quốc phòng Australia, Đại học New South Wales, cho rằng trong cuộc họp báo công bố Sách Trắng, Thượng tướng Nguyễn Chí Vịnh đã cho thấy cách thức giải quyết "vừa hợp tác vừa đấu tranh" của Việt Nam trước sự hung hăng của Trung Quốc ở vùng Nam Biển Đông. Thứ trưởng Vịnh cho rằng "Việt Nam tìm điểm đồng để cùng phát huy, cùng phát triển, nhưng chúng ta cũng mạnh dạn nêu ra điểm bất đồng, điểm khác biệt để đấu tranh bảo vệ lợi ích quốc gia dân tộc. Trong các đối tác, những mặt nào xâm hại đến chủ quyền quốc gia, đến độc lập, toàn vẹn lãnh thổ thì chúng ta đấu tranh, không có khoan nhượng". 

Về quan hệ của Việt Nam với Mỹ và Trung Quốc, Suorsa cho rằng Hà Nội tránh liên minh nhưng quan tâm đến đa dạng quan hệ ngoại giao - quốc phòng, hội nhập rộng hơn với cộng đồng quốc tế. 

Việt Nam coi trọng tăng cường hợp tác quốc phòng với cả Mỹ và Trung Quốc. Với Mỹ, hai bên đã thực hiện các cuộc đối thoại và chuyến thăm của lãnh đạo cấp cao, các chuyến thăm của tàu, hỗ trợ nâng cao năng lực. Với Trung Quốc, hai nước cũng có các chuyến thăm cấp cao lẫn nhau, diễn tập chung, bảo vệ biên giới, gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc, công nghệ quốc phòng.

"Việt Nam có thể tiếp tục tăng hợp tác đa dạng với Mỹ. Đồng thời Việt Nam cũng duy trì  hợp tác với Trung Quốc, đi đôi với việc tăng cường năng lực của mình", Suorsa nói. 

Việt Anh