Cơ Cấu Lại Sản Phẩm Du Lịch Trong Bối Cảnh Phát Triển Mới

Trên đây là nhận định của PGS.TS. Phạm Trung Lương, Phó Chủ tịch Hiệp hội Đào tạo Du lịch Việt Nam tại Hội thảo của ngành du lịch Hà Nội ngày 11/11 khi bàn về cơ cấu lại hệ thống sản phẩm du lịch Hà Nội trong bối cảnh phát triển mới.

Theo ông Phạm Trung Lương, việc cơ cấu lại hệ thống sản phẩm du lịch được xem là yếu tố “cốt lõi” trong thực hiện nhiệm vụ cơ cấu lại ngành du lịch để đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế- xã hội trong bối cảnh mới. Tuy nhiên việc cơ cấu phải luôn đi liền với cơ cấu lại thị trường du lịch để phù hợp với quy luật “cung - cầu” của thị trường. Như vậy, căn cứ vào mục tiêu phát triển ngành trong bối cảnh mới, việc cơ cấu lại hệ thống sản phẩm du lịch không chỉ là thay đổi tỷ lệ các dòng sản phẩm để phù hợp với sự thay đổi thị trường du lịch phù hợp với mục tiêu phát triển ngành trong bối cảnh mới mà sẽ kéo theo việc “điều chỉnh” lại cơ cấu tài nguyên du lịch được khai thác, cũng như các dịch vụ và các yếu tố liên quan khác như nguồn nhân lực, hạ tầng và cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch.

Ông Lương cho rằng, trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội của một địa phương, một vùng hoặc một quốc gia luôn có những yếu tố chủ quan hoặc khách quan nảy sinh nằm ngoài dự báo và những yếu tố này sẽ có tác động (thuận chiều hoặc ngược chiều) đến sự phát triển đó. Điều này đỏi hỏi cần có những điều chỉnh phù hợp hoặc là về mục tiêu phát triển đã đặt ra trước đó hoặc là điều chỉnh lại cơ cấu kinh tế nhằm thích ứng được với những tác động để đảm bảo mục tiêu đã đặt ra ít bị thay đổi, hoặc thay đổi theo hướng phù hợp với yêu cầu mới của sự phát triển. Đây là điều bình thường trong hoạt động điều hành quản lý đối với phát triển kinh tế - xã hội của một đơn vị hành chính.

Vì thế, với tư cách là một ngành kinh tế, việc cơ cấu lại ngành du lịch Hà Nội trong quá trình phát triển cũng không phải là ngoại lệ. Tuy nhiên do tính đặc thù của ngành, việc điều chỉnh lại cơ cấu ngành nói chung và sản phẩm du lịch nói riêng của điểm đến sẽ chỉ thực hiện khi có một trong những lý do như việc cơ cấu lại sản phẩm du lịch để đảm bảo sự phát triển chung của điểm đến. Ông Long đề xuất, cụ thể ở đây là du lịch Hà Nội, vượt qua được giai đoạn “Trì trệ” - là giai đoạn cuối cùng trong 4 giai đoạn của “Vòng đời phát triển điểm đến du lịch” khi tốc độ tăng trường về du lịch không những không tăng mà còn có dấu hiệu suy giảm cùng với tình trạng “nhàm chán” của khách du lịch về một điểm đến ít có sự thay đổi về sản phẩm du lịch, về chất lượng dịch vụ.

Bên cạnh đó, tuỳ thuộc vào mục tiêu của Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của địa phương cho từng giai đoạn mà vai trò của du lịch có thể khác nhau. Chính vì vậy, cho dù du lịch đang ở giai đoạn “Phát triển” thì cần thiết vẫn phải cơ cấu lại khi mục tiêu phát triển kinh tế- xã hội của điểm đến có sự thay đổi. Trong mối quan hệ liên kết phát triển vùng, mục tiêu chung của phát triển vùng cùng với “vị thế” của điểm đến cũng là yếu tố đòi hỏi cần có những điều chỉnh cơ cấu ngành hợp lý. Trong trường hợp này Thủ đô Hà Nội vừa là Trung tâm du lịch của vùng, vừa là “Cửa đến” du lịch quốc gia, vì vậy sẽ phải có điều chỉnh cơ cấu thị trường, cơ cấu sản phẩm và dịch vụ sẽ cần có sự thay đổi để phù hợp với những thay đổi về mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội cũng như mục tiêu phát triển du lịch trong bối cảnh mới.

Nhận thức đúng về cơ cấu lại du lịch

Theo PGS.TS Trần Trung Lương, để có thể thực hiện có kết quả nhiêm vụ cơ cấu lại du lịch nói chung và hệ thống sản phẩm du lịch Hà Nội nói riêng theo hướng đáp ứng yêu cầu phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn; thích ứng với những tác động của bối cảnh phát triển mới cần phải có sự nhận thức đúng bản chất và những nội dung của cơ cấu lại du lịch. Đặc biệt là cơ cấu lại hệ thống sản phẩm du lịch của điểm đến cấp tỉnh được đặt trong mối liên kết phát triển du lịch vùng. Đây là vấn đề rất quan trọng để đảm bảo các ngành, các cấp Thủ đô Hà Nội có được nhận thức chung và như vậy mới có thể có được hành động chung theo một hướng, đảm bảo cho việc thực hiện có kết quả nhiệm vụ này.

Ngoài ra, cần có sự chuẩn bị tốt nhất cho việc thực hiện nhiệm vụ bắt đầu từ thu thập các dữ liệu cần thiết. Đây là vấn đề rất quan trọng và đòi hỏi phải có được cơ sở dữ liệu đáng tin cậy về hiện trạng phát triển ngành, đặc biệt là thông tin, số liệu về hệ thống sản phẩm - thị trường du lịch, về mức độ hài lòng của khách du lịch khi trải nghiệm các sản phẩm và dịch vụ du lịch khi chon Hà Nội là điểm đến. Trong trường hợp cần thiết phải tổ chức khảo sát thực tế và thực hiện điều tra xã hội học.

Cùng với đó là đội ngũ chuyên gia có trình độ và kinh nghiệm để thực hiện có kết quả nhiệm vụ xác định cơ cấu lại du lịch nói chung và hệ thống sản phẩm du lịch Hà Nội nói riêng. Vì việc nghiên cứu cơ cấu lại du lịch nói chung và hệ thống sản phẩm du lịch nói riêng của điểm đến Thủ đô Hà Nội là một nhiệm vụ phức tạp. Chính vì vậy đòi hỏi phải có được đội ngũ chuyên gia, các nhà khoa học và quản lý có trình độ, kinh nghiệm và trách nhiệm. Bên cạnh đó là nguồn lực để thực hiện nhiệm vụ. Đây cũng là vấn đề cần được xem xét bởi việc nghiên cứu xác định cơ cấu lại hệ thống sản phẩm du lịch đòi hỏi chi phí không chỉ cho công tác nghiên cứu mà còn cho các hoạt động thu thập dữ liệu, điều tra khảo sát và điều tra xã hội học bổ sung cũng như tổ chức các hội thảo, toạ đàm khoa học. Từ đó để đảm bảo các phương pháp áp dụng và những kết quả đạt được là đáng tin cậy và khả thi trong thực tế.

Minh Anh