Có Phải Ta Đang Say Trong Một Thế Giới Ảo? - YBOX

Góp ý và báo lỗi cho YBOX tại đây

Lê Tuyết Nhi

~100.000 followers

Theo dõi Nhắn tin

Thông tin

• Đang cập nhật...
• Đang cập nhật...
• Đang cập nhật... ~ 100.000 người

Sở thích

Chưa có thông tin

Cần tim bạn

Chưa có thông tin

• Đang cập nhật...

Lê Tuyết Nhi@Triết Học Tuổi Trẻ

4 năm trước

1

Có Phải Ta Đang Say Trong Một Thế Giới Ảo?

Thế giới ban sơ vốn được nhận thức một cách hồn nhiên như một khối hình thống nhất, một thứ gì đó nhất phiến. Và Heisenberg xuất hiện với thuyết lượng tử cùng trạng thái chồng chập lượng tử của ông, thế giới được phân đôi làm hai nửa.

Chúng ta sống trong một thực tại, nhưng nhiều khi hình dung về một thế giới song song, một cuộc sống khác nơi những điều khả nhiên được thực hiện như một sự thật tất yếu.

Hai nhận thức trên dần khiến tôi hoài nghi. Ai còn đủ can đảm mà khẳng định thế giới chỉ tồn tại như một hữu thể duy nhất? Có thể những vũ trụ song hành vẫn luôn tồn tại, nằm ngoài khả năng tri nhận của loài người.

Tôi không rõ thuyết đa vũ trụ ấy có chính xác không, so với tôi, vũ trụ nằm ngoài tầm với. Nhưng tôi biết có một thế giới đang đồng hiện với thế giới thực ta đang sống, một thế giới không thuần túy tự nhiên xuất hiện từ thời sơ khai, nhưng nhân tạo, một sinh thái mới do chính những tương tác của con người tạo ra. Với những khoảng cách và vênh lệch nhất định, ta tạm gọi đó là thế giới ảo. Đó là một hệ hình mới mà con người trong kỷ nguyên hiện đại đã xác lập chăng? Và vì sao ta có thể cảm nhận rõ sự hiện diện của nó - bởi nó đã xâm chiếm cả thế giới thực của chúng ta? Bởi trong chúng ta đã có một sự chuyển dịch từ thực đến ảo? Dù là lý do gì, đó vẫn là một hiện trạng đáng để tâm.

Định danh một thế giới ảo

Thế giới ảo trong tôi là gì? Vài ba mảnh tin trên điện thoại, vài câu tán tỉnh nhau trong trò chơi ảo? Hãy nghĩ thế giới ảo rộng hơn thế. Tất cả những sản phẩm của nó tồn tại và hiện diện khắp nơi, kết thành một mạng lưới chặt chẽ duy trì sức bền và sự sống cho nó. Dĩ nhiên những thứ ấy đều mang hai mặt tích cực lẫn tiêu cực, tùy tình huống, tùy người mà đem lại những tác động khác nhau.

Chưa nói đến những biểu hiện phổ biến và rõ rệt của thế giới ảo như không gian trên mạng xã hội, trong các trò chơi điện tử,... Vừa tỉnh giấc, nhận lời chúc buổi sáng tốt lành tự hệ thống nhắn tin tự động, đó là lời chúc ảo. Lang thang đường phố, gặp những cặp đôi canh góc máy chụp ảnh, tấm ảnh đó cũng là ảo. Một ngày buồn lướt bảng tin Facebook thấy dòng nhạc hợp tâm trạng, liền cảm giác bản thân được an ủi, sự an ủi ấy là ảo. Từng hành vi của chúng ta dường như bị bao bọc bởi lớp màng của sự huyền hồ, ảo ảnh, mà nhiều khi ta không thể nhận thức rõ nó. Nó như một cơn say, cho ta lạc bước vào một xứ sở khác, tạm thời rời bỏ hiện thực của đời. Thế giới ấy là kỳ công của sức mạnh tinh thần con người, được xây dựng chỉ dựa trên niềm tin, cảm xúc, không tốn lấy một đồng.

Điều đặc biệt tôi nhận thấy ở thế giới ảo này là nó được thiết lập dựa trên một hệ thống logic với đầy đủ những quy tắc, thông qua sự kiểm duyệt, hình thành, kế thừa và cách tân, không khác gì thế giới thực. Nếu ta phân chia lục địa thành những khu vực, vùng miền, mà mỗi nơi có một nền văn hoá, phong tục tập quán riêng, thì ở thế giới ảo cũng có những hội nhóm, tập hợp của những người cùng chung một "chí hướng". Tôi tạm gọi đó là những đô thị ảo. Đô thị ảo thường tồn tại dưới dạng nhóm, cộng đồng trên mạng xã hội, thậm chí có nơi nhắn tin, liên lạc riêng. Những người cùng tham gia một trò chơi sẽ có những cộng đồng gamer riêng, người đam mê thế giới ngôn tình, đắm chìm trong thế giới của ngôn từ cũng có nơi ở riêng,... Dĩ nhiên, dù thế giới đó chỉ là thế giới ảo, nó cũng tồn tại một quy luật ngầm mà tất cả cư dân phải tuân thủ, nhưng thường những nguyên tắc ấy không quá khắt khe. Sự lỏng lẻo là một trong những tính chất của thế giới ảo. Chúng ta tham gia vào cộng đồng đó, tương tác, giao tiếp với nhau, trong một thời gian lâu dài dần hình thành một thứ tựa như văn hoá riêng. Tức có những thuật ngữ riêng, cách xưng hô riêng, mà chỉ những ai sống trong thế giới đó mới có thể hiểu. Người ngoài mãi mãi là người ngoài.

Những cư dân ảo đơn thuần là con người xã hội đã xoá hết mọi dấu tích đời thực, dùng một cái tên mới, xác lập cho mình một thân phận mới. Chưa bao giờ người ta dùng nhiều tài khoản phụ và giả như bây giờ. Nhờ tài khoản ảo đó, ta có thể cư xử như chính ta, bộc bạch những suy nghĩ thật lòng một cách thoải mái nhất, bởi không sợ bị phát hiện. Đó là hệ quả của sự lỏng lẻo trong quy tắc đã nói. Thậm chí trong một số trường hợp, người ta bắt đầu xây dựng những mối quan hệ ảo, gọi nhau là anh em, tạo những phả hệ,... Nhưng trường hợp đó không nhiều, mà chỉ là hoàn cảnh cá biệt của những người thật sự bị cuốn vào thế giới ảo đó đến mức "bỏ quên đời", khát khao tạo dựng một thế giới mới theo ý muốn của mình. Ở đó, một hệ ngôn ngữ mới được hình thành, những cách xưng hô đặc thù - có thể coi đó là một loại biệt ngữ xã hội chăng?

Ranh giới giữa thế giới ảo đó và thế giới thực? Tôi không rõ. Chỉ biết giữa chúng có một sự tương đồng nhất định trong nội hàm, và trong quá trình sống, con người luôn luân chuyển qua lại giữa hai thế giới ấy.

Khi người ta thực sự dời hộ khẩu

Tuy nhiên, theo dòng xã hội mới, với nhịp sống mới, xu thế mới, dường như người ta bắt đầu "dời hộ khẩu" sang thế giới ảo. Không ngoa đâu khi nói rằng hiện nay có lắm kẻ sống với màn hình, coi chiếc điện thoại và máy tính là toàn bộ cuộc sống của mình.

Chúng ta không chịu nổi những ngày cúp điện. Chúng ta cảm thấy bứt rứt nếu chiếc điện thoại ở xa mình. Chúng ta cảm thấy cô đơn nếu không liên kết được với những người bạn ảo kia. Mặc kệ thế giới thực, mặc kệ bạn bè ta ra sao. Ta dần không cần những ngày rong ruổi đi chơi cùng đám bạn thân nữa, thay vào đó, có thể lang thang trang cá nhân của người khác, khen ngợi một bức ảnh mới đăng, hay vừa đi học về đã lao ngay vào game để tán gẫu cùng những người mà ngay cả tên thật của họ có khi ta cũng không rõ.

Chúng ta bắt đầu cảm thấy thế giới ảo tốt hơn thế giới thực, những người bạn ảo tốt hơn người bạn thực. Ở đấy, không cần phải lo toan, không cần phải đeo lớp mặt nạ để đối phó với đời. Ở đấy, chỉ cần chia sẻ đôi dòng tâm trạng liền sẽ nhận được những lời ủi an. Sẽ không ai mắng bạn chỉ vì điểm bạn thấp nữa, sẽ không ai đặt bạn lên bàn cân so sánh với người khác. Những gì xuất hiện trước mặt bạn là một ngõ thiên đường, những lời động viên, kiểu "Hôm nay bạn đã làm tốt lắm rồi", "Bạn là một người tuyệt vời"...

Ta dễ thoả mãn bởi những điều nhỏ bé ấy

Gần đây có một trào lưu của thế hệ "gen z", thế hệ trẻ ngày nay, thực hiện tất cả những hoạt động thường ngày bằng cách nhắn tin. Họ ăn lẩu bằng cách nhắn một icon hình nồi lẩu, lấy may mắn bằng cách đặt hình cỏ ba lá, hát cho nhau nghe bằng cách để hình chiếc micro và vài nốt nhạc bên cạnh,... Những tưởng điều đó sẽ giúp kéo gần mối quan hệ, thực chất nó đang kéo dãn khoảng cách giữa con người với nhau. Ban đầu, tôi cảm thấy chúng khá thú vị khi cách thể hiện riêng ấy bộc lộ một lối sống mới, cách nghĩ mới của người trẻ. Tuy nhiên, khi thấy tình trạng đó ngày càng kéo dài và được hưởng ứng một cách mù quáng, tôi cảm thấy có chút e ngại, bởi nhiều người quá lạm dụng nó mà quên đi những giá trị đích thực. Tình trạng đó giờ đây không gì hơn là bằng chứng cho việc chúng ta đang "di cư" đến vương quốc của thế giới ảo, một thế giới quá mơ hồ và mong manh. Dần có những người nghiện mạng xã hội, nghiện game,... không thể sống mà thiếu đi những thiết bị điện tử. Đó là một hiện tượng đáng báo động.

Vì sao có sự chuyển dịch phi lý ấy?

1. Thoải mái hơn, được là chính mình

Khi danh tính của chúng ta được ẩn đi, khi người đối thoại với ta là ai đó xa lắc mấy mươi cây số, ta cảm thấy an toàn để bước ra khỏi vùng an toàn, khách sáo. Cảm giác được là chính mình, bộc lộ những gì chân thật và trọn vẹn nhất không thể so sánh với bất kỳ thứ gì khác, đặc biệt khi phải lăn lộn trong xã hội mà ngày nào cũng phải gượng ép bản thân sao cho hài lòng người khác, sao cho cư xử đúng mực, vì "sợ người ta đánh giá".

Gỡ bỏ lớp "trang điểm" dày cộp

2. Những sự ủi an khách sáo

Thực chất đó chỉ là một thái độ trung hòa khách quan bởi họ không biết con người thật của ta. Họ như những cơn gió vô tình lướt qua, nhưng mang lại sự mát mẻ dễ chịu xoa dịu tâm hồn tổn thương. Có thể nó rất sáo rỗng, nó không chân thật, và chỉ có tác dụng tạm thời, đó lại là thứ người đang chịu áp lực cần và khát khao hơn hết so với những lời mắng nhiếc, khiển trách ngoài kia. Và ít nhất, nó khoả lấp nỗi cô đơn đang nuốt chửng tâm hồn ta.

3. Giải thoát khỏi những áp lực

Như đã nói, đó là một cơn say. Cơn say đem theo mộng triền miên, giấc mộng nơi những gì ta mong muốn được thực hiện, những ức chế trong ta được thoả mãn. Nó cho phép ta tạm lánh khỏi những xô bồ thường nhật. Một thế giới mới, với những quy luật mới, gây hứng thú cho sự tò mò và khát khao khám phá của con người đã lôi cuốn người trẻ hơn bao giờ hết.

Những đứt gãy vô hình

Nhưng cũng như mọi cơn say khác, tỉnh giấc mộng tất cả chỉ còn là thinh không, mọi hư ảnh đẹp đẽ đều tiêu tan không dấu vết. Tức lúc này thế giới thực đã dành lại vị trí vốn có của mình, mà những ai quá trầm mê trong thế giới ảo khi đột ngột trở lại với thế giới thực sẽ bị sốc khi đột ngột bước ra khỏi khung trời màu hường phấn. Những chiếc ôm, những lời an ủi ảo không giúp xoá đi tình trạng thực tại của bạn. Những chiến tích bạn lập được trong trò chơi không cải thiện tiến độ làm việc của bạn. Sự thật vẫn ở đó, không hề biến chuyển, không hề biến mất. Và cay đắng thay, chẳng ai có thể trú ngụ trong thế giới ảo đó quá lâu. Rồi một ngày ta sẽ phải trở về, phải đối diện. Hoàng tử bé trong cuốn sách cùng tên của Antoine de Saint-Exupéry từng nói, đại ý thế này: "Nếu Trái Đất hình vuông, ta có thể trốn ở các ngóc ngách. Nhưng Trái Đất này hình cầu, không có nơi nào để ta lẩn tránh cả, không còn cách nào khác ngoài việc đối diện với thực tại".

Ta phải đối diện, bởi không có nơi để trốn

Nếu cứ mãi lẩn tránh, ta sẽ vô tình tạo ra những đứt gãy vô hình bởi mất đi liên kết với thế giới thực, đồng nghĩa với mất đi nền móng vững chãi cho sự sống của mình. Điều ấy biến con người trở nên một tinh cầu cô độc.

Khi không tương tác với con người mà chỉ giao tiếp với máy móc, ta dễ bị máy móc hoá, tự động hoá. Này, người ta không phải gỗ đá. Không rõ bằng khả năng thấu thị tương lai hay tầm tư tưởng lớn nào mà Einstein, từ cái thời điện thoại mới ra đời đã thốt lên: "Nếu con người mãi dán mắt vào chiếc điện thoại, một thế hệ của những kẻ ngốc sẽ được tạo nên". Đây là sự tiến hoá ngược chăng? Rằng xã hội càng phát triển, con người càng trở nên thụ động, vô dụng và đôi khi - ngu ngốc hơn? Có lẽ ta nên cân nhắc và nghiền ngẫm thêm lời nói ấy.

Tìm về cân bằng

Tôi không cổ súy cho bất kỳ lối sống nào. Bởi sự cân bằng giữa hai thế giới nói trên mới là trạng thái tích cực nhất. Thế giới ảo có những hiệu quả và ý nghĩa riêng của nó. Chúng ta sống ảo, nhưng cảm xúc ta nhận được trong quá trình thực thi lẽ sống ảo đấy lại là chân thực. Đó là một chốn nghỉ của tinh thần. Bài trừ nó chẳng khác gì cắt bỏ một trong những nhu cầu thiết yếu cho tinh thần. Quan trọng không phải ngăn cản bản thân không được bước chân vào thế giới ảo kia, mà làm sao để tăng khả năng tự trị, chỉ chếnh choáng hơi men, chứ không say đắm trong nó.

Có lẽ nhiều người mải mê trong thế giới ảo là bởi người ta chưa nhận thức rằng thế giới này vẫn còn nhiều điều đẹp lắm. Bạn biết không, một ngày buồn, một ngày tôi tắt đi chiếc điện thoại, tạm xa rời những phù phiếm mà ngồi trên những trảng cỏ xanh. Nhìn một chiếc lá rơi, nghe đâu đó vi vu một tiếng nhạc cũng đủ thấy lòng bình yên. Hình như trái tim dễ thỏa mãn hơn người ta tưởng.

Tôi thấy đời người không cần quá cứng nhắc. Đôi khi cần tự chuốc say, cho phép bản thân lang thang trong thế giới ảo ấy một chút. Chỉ là đừng biến mình thành tên nát rượu.

Trong cơn say kia, nên có một phút "giật mình mình lại thương mình xót xa". Cái khoảnh khắc nhỏ bé trong cuộc sống không một kẽ hở này mới đáng quý làm sao.

Tác Giả: Tuyết Nhi

Kết bạn và theo dõi facebook của tác giả tại link: https://www.facebook.com/letuyetnhi11

--------------------------------

Bạn đam mê viết lách, nhận giải thưởng (tổng trị giá +22,000,000 VNĐ / tháng, sách, chứng nhận Social Impact Awards) và muốn được tạo thương hiệu cá nhân tới hàng triệu người trong cộng đồng của YBOX.VN? Xem chi tiết tại link: http://bit.ly/TrietHocTuoiTre-Info (*) Bản quyền bài viết thuộc về Cuộc thi Triết học Tuổi trẻ do Ybox đồng sáng lập và tổ chức. Khi chia sẻ, cần phải trích dẫn nguồn đầy đủ tên tác giả và nguồn là ""Tên tác giả - Nguồn: Triết Học Tuổi Trẻ"". Các bài viết trích nguồn không đầy đủ cú pháp đều không được chấp nhận và phải gỡ bỏ.

----------------------------

Hợp Tác Cùng YBOX.VN Truyền Thông Miễn Phí - Trả Phí Theo Yêu Cầu tại http://bit.ly/YBOX-Partnership

833 lượt xem, 743 người xem - 745 điểm

Thích 1Không thích 0Chia sẻ Lưu bài Có thể bạn thích