Con đường Huyền Thoại Và Di Tích Km Số 0 | Báo Dân Trí

Km số 0 tọa lạc giữa thị trấn Lạt, nằm ngay cạnh con đường huyền thoại Hồ Chí Minh. Ngày 27/11/1972, cán bộ chiến sĩ Đoàn 559 đã khởi công xây dựng tuyến đường Đông Trường Sơn nối đến tận Lộc Ninh là tuyến mạch máu cung cấp hậu cần góp phần để quân và dân cả nước làm nên chiến thắng lịch sử của chiến dịch Hồ Chí Minh vĩ đại, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất nước nhà.

“Đường Trường Sơn là một chiến công chói lọi, trong lịch sử kháng chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta. Đường Trường Sơn là con đường của ý chí quyết thắng, của lòng dũng cảm và của khí phách anh hùng. Đó là con đường nối liền Nam - Bắc thống nhất nước nhà, là con đường tương lai giàu có của Tổ quốc ta. Đó cũng là con đường đoàn kết của các dân tộc, của ba nước Đông Dương” - Phát biểu của đồng chí Lê Duẩn trong dịp về thăm bộ đội Trường Sơn năm 1973.

Cột mốc số 0 thời chiến tranh. (Ảnh do Trung tâm văn háo huyện Tân Kỳ cung cấp) Để có được con đường Trường Sơn với bao chiến thắng hào hùng của một thời kỳ lich sử và có được như ngày hôm nay đã trải qua một thời kỳ lịch sử lâu dài với bao nhiêu mồ hôi nước mắt, đánh đổi cả sự hy sinh xương máu của bao lớp cha anh đi trước. Năm 1954, đất nước ta chia làm hai miền và hai chế độ chính trị xã hội khác nhau. Miền bắc hoàn toàn giải phóng và đi lên CNXH, đồng thời làm nhiệm vụ hậu phương lớn cho Miền nam để đánh Mỹ cứu nước.

Cột mốc số 0 thời chiến tranh. (Ảnh do Trung tâm văn háo huyện Tân Kỳ cung cấp)

Cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước diễn ra ngày càng ác liệt, trước tình hình đó. Ngày 19/5/1959, Bác Hồ đã quyết định và trực tiếp giao nhiệm thành lập tuyến đường vận tải chiến lược để chi viện sức người sức của cho cách mạng miền Nam và giúp nước bạn Lào, Campuchia. Tuyến vận tải đó sau này lấy tên là đường Hồ Chí Minh. Đây là con đường chiến lược đặc biệt nối liền hậu phương lớn với tiền tuyến lớn, con đường mang tên Hồ Chí Minh vĩ đại.

Cột mốc số 0 (Km 0) sau ngày giải phóng đã được làm lại lần thứ hai và sau này lại được xây dựng lại... (ảnh Trung tâm VH huyện Tân Kỳ cung cấp) Ngày 9/8/1964, trung đoàn 98 đơn vị công binh do đồng chí Phan Quang Tiệp làm trung đoàn trưởng đã vào Trường Sơn sớm nhất, bổ nhát cuốc đầu tiên, mở đường cơ giới trên đường Hồ Chí Minh (dốc Com Mèo, A Lưới, Thừa Thiên Huế). Đường cơ giới chiến lược Hồ Chí Minh được mở từ giữa ra 2 đầu và đến huyện Tân Kỳ (Nghệ An) năm 1972. Ngày 25/10/1965, đoàn xe cơ giới đầu tiên với hàng trăm chiếc mang tên “Ngọn đèn xanh Bác Hồ” đưa hàng sâu vào chiến trường, mở đầu cho giai đoạn vận tải cơ giới lớn liên tục trên đường Hồ Chí Minh. Đường mở tới đâu xe tiến sâu tới đó.

Lãnh đạo Nhà nước về thăm cột mốc số 0 và chụp ảnh kỷ niệm (Ảnh do TTVH huyện Tân Kỳ cung cấp)

Năm 1972, đường cơ giới chiến lược Hồ Chí Minh được mở ra đến Tân Kỳ và mốc Km 0. Đây cũng chính là điểm khởi đầu của con đường cơ giới chiến lược Hồ Chí Minh ở phía đông Trường Sơn bắt đầu từ Tân Kỳ (Nghệ An) đến Lộc Ninh (Bình Phước). Đường cơ giới chiến lược Hồ Chí Minh kéo dài từ Bắc vào Nam với tổng 17.000km, riêng ở đông Trường Sơn là 1.920km với 5 hệ thống đường dọc và 21 trục ngang nối liền các chiến trường.

Đường mòn Hồ Chí Minh không chỉ có vai trò quan trọng trong chiến tranh mà ngày nay còn có vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế, xã hội…Và năm 1989, đường mòn Hồ Chí Minh được xây dựng lại theo tiêu chuẩn quốc gia và gắn với con đường huyền thoại này là cột mốc số 0. Ngày 27/4/1990, Km 0 được công nhận là di tích lịch sử quốc gia.

Cột mốc số 0 nay đã được xây dựng lại rất hoành tráng, bề thế như thế này, ngày ngày đón nhiều du khách trong và ngoài nước tới tham quan. Sau một thời gian dài với nhiều sự thay đổi, cột mốc số 0 được xây dựng, sửa sang lại uy nghi, bề thế. Khuôn viên Km 0 có diện tích 600m2, có nhà truyền thống trưng bày các hiện vật của thời chiến tranh, là nơi phục vụ nhân dân trong và ngoài nước tham quan, tìm hiểu…

Con đường Hồ Chí Minh huyền thoại đoạn qua thị trấn Tân Kỳ, huyện Tân Kỳ, Nghệ An. (Ảnh: Nguyễn Duy)Kỷ niệm 50 năm ngày mở đường Hồ Chí Minh và ngày truyền thống bộ đội Trường Sơn, Tân Kỳ đang xúc tiến việc xây dựng tượng đài với chủ đề “Hậu phương hướng về tiền tuyến” nằm trong quần thể khu di tích Km số 0 này.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đế quốc Mỹ đã ném xuống đường mòn HCM hơn 7,5 triệu quả bom phá, bom sát thương và hàng triệu quả mìn các loại. Ta đã san lấp 78.000 hố bom trúng đường, phá hơn 2 vạn quả bom nổ chậm và bom từ trường, hơn 85.000 mìn các loại; đào đắp đất đá gần 30 triệu m3; xây dựng được 16.000km đường ô tô, 3.082km đường ống xăng dầu, 10.000km đường dây thông tin; khôi phục và sửa chữa 83 cây cầu với chiều dài 4.316km... Từ ngày 24/7/1965 đến 9/3/1974, các lực lượng phòng không trên tuyến đã đánh 11 vạn trận; bắn rơi 2.458 máy bay Mỹ gồm 30 loại, trong đó có cả B52, bắt sống 10 giặc lái. Các đơn vị bộ binh bảo vệ hành lang đánh 2.500 trận tiêu diệt 16.933 tên địch, bắt sống 1.196 tên, kêu gọi đầu hàng 10.000 tên. Trong suốt quá trình chiến đấu trên tuyến, có 19.387 cán bộ chiến sĩ của ta đã anh dũng hy sinh, hơn 32.000 người bị thương. Bộ đội đường Hồ Chí Minh có 77 đơn vị được tuyên dương đơn vị anh hùng và 44 chiến sỹ được tuyên dương anh hùng quân đội.

Tối 24/3, tại 2 địa điểm Khu di tích Km số 0 (huyện Tân Kỳ) và Quảng trường Hồ Chí Minh (TP Vinh) đã diễn ra chương trình biểu diễn nghệ thuật và lễ kỷ niệm 50 năm ngày mở đường Trường Sơn - đường Hồ Chí Minh (19/5/1959 - 19/5/2009). Tham gia biểu diễn trong đêm nghệ thuật hoành tráng này là 600 diễn viên đến từ nhiều tỉnh thành trong cả nước. (Ảnh: Nguyễn Duy) Nghệ An chính là điểm đầu của hành trình biểu diễn liên hoan tuyên truyền cổ động với chủ đề: “Đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh huyền thoại”, từ ngày 24/3 đến ngày 4/4; điểm kết thúc là tỉnh Quảng Trị.

Nguyễn Duy