Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Xô Viết Kazakhstan – Wikipedia Tiếng Việt

Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kazakhstan[note 1]
Tên bản ngữ Қазақ Советтік Социалистік Республикасы(tiếng Kazakh)Казахская Советская Социалистическая Республика(tiếng Nga)
1936–1991
Quốc kỳTrên: 1937–1940Dưới: 1953–1991 Quốc huyTrên: 1937–1978Dưới: 1978–1991
Tiêu ngữ: "Барлық елдердің пролетарлары, бірігіңдер!""Vô sản toàn thế giới, đoàn kết lại!"
Quốc ca: "Қазақ Советтік Социалистік Республикасінің мемлекеттік гимні""Quốc ca Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kazakhstan"
Lãnh thổ Kazakhstan trong Liên Xô.
Tổng quan
Vị thế	Các nước cộng hòa của Liên bang Xô viết
Thủ đôvà thành phố lớn nhất	Alma-Ata43°16′B 76°53′Đ / 43,267°B 76,883°Đ / 43.267; 76.883
Ngôn ngữ chính thức	Tiếng Kazakh · Tiếng Nga
Ngôn ngữ thiểu số	Tiếng Uzbek · Tiếng Duy Ngô Nhĩ · Tiếng Tatar · Tiếng Kyrgyz · Tiếng Azerbaijan · Tiếng Triều Tiên
Tên dân cư	Người Kazakh
Chính trị
Chính phủ	Đơn nhất Marx-Lenin đơn đảng xã hội chủ nghĩa cộng hoà (1936–1990) Đơn nhất tổng thống chế cộng hòa (1990–1991)
Bí thư thứ nhất
• 1936–1938	Levon Mirzoyan
• 1989–1991	Nursultan Nazarbayev
Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng
• 1946–1954	Nurtas Undasynov
• 1989–1991	Uzakbay Karamanov
Lịch sử
Lịch sử
• Độ cao lên Cộng hòa Liên minh	5 tháng 12 năm 1936
• Cuộc bạo loạn Jeltoqsan	16 tháng 12 năm 1986
• Tuyên bố chủ quyền	25 tháng 10 năm 1990
• Đổi tên thành Cộng hòa Kazakhstan	10 tháng 12 năm 1991
• Tuyên bố độc lập	16 tháng 12 năm 1991
• Công nhận độc lập	26 tháng 12 năm 1991
Địa lý
Diện tích
• 1990	2.717.300 km2(1.049.155 mi2)
Dân số
• 1990	16.711.900
Thông tin khác
Múi giờ	(UTC+4 đến +6)
Mã điện thoại	7 31/32/330/33622
Mã ISO 3166	KZ
Tên miền Internet	.su
Tiền thân Kế tục Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Kazakhstan Kazakhstan
Hiện nay là một phần của	Kazakhstan

Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kazakhstan (tiếng Kazakh: Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы; tiếng Nga: Казахская Советская Социалистическая Республика) là một trong mười lăm nước cộng hòa lập hiến của Liên bang Xô viết. Với 2.717.300 ki-lô-mét vuông (1.063.200 dặm vuông) diện tích, đây là nước cộng hòa lập hiến lớn thứ hai ở Liên Xô, sau Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga. Thủ đô của nước cộng hòa là Alma-Ata (ngày nay có tên Almaty). Ngày nay đây trở thành quốc gia độc lập có tên Kazakhstan ở Trung Á và Đông Âu.

Quốc gia được đặt tên theo dân tộc Kazakh, dân du mục trước đây nói tiếng Turk vẫn còn duy trì một hãn quốc hùng mạnh ở khu vực trước khi Nga và sau đó Liên Xô thống trị. Trạm phóng tên lửa của Liên Xô, giờ đây có tên là Sân bay vũ trụ Baykonur nằm ở nước cộng hòa tại Tyuratam, và thị trấn bí mật Leninsk được xây dựng để làm nơi cư trú cho các cán bộ của nó.

Tên gọi

[sửa | sửa mã nguồn]

Quốc gia này được đặt theo tên của người Kazakh, Turk - những người du mục trước đây là người duy trì một khả hãn quốc hùng mạnh trong khu vực trước khi Nga và Liên Xô thống trị. Cảng không gian Liên Xô, hiện được gọi là Sân bay vũ trụ Baykonur, được đặt tại nước cộng hòa này tại Tyuratam, và thị trấn bí mật của Leninsk (nay là Baikonur) được xây dựng để chứa nhân viên.

Lịch sử

[sửa | sửa mã nguồn] Bài chi tiết: Lịch sử Kazakhstan

Được thành lập ngày 26 tháng 8 năm 1920, nó ban đầu có tên Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Kyrgyzstan và là một phần của Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga. Vào ngày 15-19 tháng 4 năm 1925, nó được đổi tên thành Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Kazakhstan vào ngày 5 tháng 12 1936 nó trở thành một nước cộng hòa liên minh của Liên Xô có tên Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kazakhstan theo một đạo luật cấp cao của Sự phân định quốc gia trong Liên Xô. Trong suốt thập niên 1950 và 1960 các công dân Liên Xô được khuyến khích đến định cư ở "Vùng đất mới" ở nước Cộng hòa Xô viết. Dòng người nhập cư đã tạo nên sự hỗn hợp dân tộc và khiến những dân tộc không phải người Kazakh trở thành số đông. Các quốc tịch khác gồm có người Ukraina, người Đức, Do Thái, người Belarus, người Triều Tiên, và những người khác; người Đức tại thời điểm độc lập chiếm 8% dân số, là nơi tập trung đông người Đức nhất ở toàn cõi Xô Viết. Nền độc lập đã khiến nhiều người mới này phải ra đi.

Vào ngày 10 tháng 12 năm 1991 Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kazakhstan đổi tên thành Cộng hòa Kazakhstan và sáu ngày sau tuyên bố độc lập.

Dân số

[sửa | sửa mã nguồn]

Theo cuộc điều tra vào năm 1987, cuộc điều tra sớm nhất ở khu vực này, người Kazakh chiếm 81,7% tổng dân số (3.392.751) trong lãnh thổ Kazakhstan hiện nay. Người Nga ở Kazakhstan là 454.402 hay 10,95% tổng dân số; có 79.573 người Ukraina (1,91%); 55.984 Tatar (1,34%); 55.815 Duy Ngô Nhĩ (1,34%); 29.564 Uzbek (0,7%); 11.911 Moldova (0,28%); 4.888 Đông Can (0,11%); 2.888 Turk; 2.613 Đức; 2.528 Bashkir; 1.651 Do Thái và 1.254 Ba Lan Bảng: Tổng hợp dân số của Kazakhstan (dữ liệu điều tra)[1]

Sắc tộc	1959	1970	1979	1989	1999
Kazakh	30.0	32.6	36.0	40.1	53.4
Nga	42.7	42.4	40.8	37.4	29.9
Ukraina	8.2	7.2	6.1	5.4	3.7
Belarus	1.2	1.5	1.2	1.1	0.8
Đức	7.1	6.6	6.1	5.8	2.4
Tatar	2.1	2.2	2.1	2.0	1.7
Uzbek	1.5	1.7	1.8	2.0	2.5
Duy Ngô Nhĩ	0.6	0.9	1.0	1.1	1.4
Triều Tiên	0.8	0.6	0.6	0.6	0.7

Kinh tế

[sửa | sửa mã nguồn]

Khi bắt đầu Chiến tranh thế giới thứ hai, nhiều nhà máy lớn đã được chuyển đến Kazakhstan Xô viết.

Khu thử nghiệm hạt nhân Semipalatinsk và vũ trụ Baikonur cũng được xây dựng tại đây.

Sau chiến tranh, Chiến dịch Vùng đất Virgin được bắt đầu vào năm 1953. Điều này được lãnh đạo bởi Nikita Khrushchev, với mục tiêu phát triển vùng đất rộng lớn của nước cộng hòa và giúp tăng sản lượng nông nghiệp của Liên Xô. Tuy nhiên nó không hoạt động như đã hứa, chiến dịch cuối cùng đã bị bỏ rơi vào những năm 1960.[2]

Chú thích

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ Tên lịch sử:
   • 1936-1991: Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Kazakhstan (tiếng Nga: Казахская Советская Социалистическая Республика; tiếng Kazakh: Қазақ Советтік Социалистік Республикасы)
   • 1991: Cộng hòa Kazakhstan (tiếng Nga: Республика Казахстан; tiếng Kazakh: Қазақстан Республикасы)

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ http://www.ohchr.org/english/issues/minorities/docs/WP5.doc
2. ^ Durgin, Jr., Frank A. (1962). “The Virgin Lands Programme 1954–1960”. Soviet Studies. JSTOR (13.3): 255–80.

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn]

• Kazakhstan: Kế hoạch bảy năm vì sự thịnh vượng bởi Dinmukhamed Konayev, một tập sách tuyên truyền của Liên Xô năm 1958

x t s Các nước Cộng hòa trong Liên bang các nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết
Chính	Armenia Azerbaijan Byelorussia Estonia Gruzia Kazakhstan Kirghizia Latvia Litva Moldavia Liên bang Nga Tajikistan Turkmenia Uzbekistan Ukraina
Tồn tại ngắn	Karelia-Phần Lan (1940–1956) Liên bang Ngoại Kavkaz (1922–1936)
Không thuộc Liên bang	Abkhazia (1921–1931) Bukhara (1920–1925) Khorezm SSR (1920–1925) Nakhichevan (1920-1923) Moldavia Pridnestrovia (1990–1991)

Bài viết này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. x t s