Da-du-đà-la – Wikipedia Tiếng Việt

Da-du-đà-la
Bức tranh tường minh hoạ Da-du-đà-la tại chùa Wat Pho, Bangkok, Thái Lan
Thông tin chung
Sinh	k. 624 hoặc 563 trước Công nguyênDevdaha, Vương quốc Koliya
Mất	k. 545 hoặc 484 trước Công nguyên (thọ 79 tuổi)[1]
Con cái	Rāhula
Phối ngẫu	Tất-đạt-đa Cồ-đàm[a]
Thân phụ	Suppabuddha (Thiện Giác)
Thân mẫu	Amitā Pamitā
Tôn giáo	Phật giáo

Một phần trong loạt bài về
Phật giáo
Lịch sử Niên đại phát triển Thích-ca Mâu-ni Thập đại đệ tử Phật giáo Nguyên thủy Đại hội kết tập Phật giáo Bộ phái Phật giáo Hy Lạp hóa Phật giáo qua Con đường tơ lụa Phật giáo suy tàn ở Ấn Độ Phong trào Phật giáo hiện đại
Khái niệm Pháp Pháp luân Trung đạo Tứ diệu đế Bát chính đạo Ngũ uẩn Vô thường Khổ Vô ngã Duyên khởi Giới Tính Không Nghiệp Tái sinh Luân hồi Vũ trụ học Phật giáo Sáu cõi luân hồi Giác ngộ
Kinh điển Kinh văn sơ kỳ Kinh văn Đại thừa Tam tạng Kinh điển Pali Kinh văn Tạng ngữ Kinh văn Hán ngữ
Tam học Tam bảo Quy y Giải thoát Ngũ giới Ba-la-mật-đa Thiền Tư tưởng Pháp cúng Công đức Niệm Chánh niệm Bát-nhã Tứ vô lượng Tam thập thất bồ-đề phần Tu học Cư sĩ Tụng kinh Hành hương Trai thực
Niết-bàn Tứ thánh quả A-la-hán Duyên giác Bồ tát Phật Như Lai Phật Mẫu
Tông phái Thượng tọa bộ Đại thừa Kim cương thừa Thiền tông Tịnh độ tông
Ở các nước Ấn Độ Sri Lanka Campuchia Thái Lan Myanmar Lào Trung Quốc Việt Nam Đài Loan Nhật Bản Hàn Quốc Triều Tiên Tây Tạng Mông Cổ Bhutan Nepal Khác (Trung Á, Châu Âu, Châu Phi, Châu Mỹ, Châu Đại dương, Hoa Kỳ, Nga, Tân Cương, Malaysia, Indonesia, Brunei ...)
Cổng thông tin Phật giáo
x t s

Da-du-đà-la (tiếng Phạn: Yaśodharā, tiếng Pali: Yasodharā, chữ Hán: 耶輸陀羅) được kinh điển Phật giáo ghi nhận là vợ của Tất-đạt-đa Cồ-đàm, người sau này trở thành Phật và khai sinh ra Phật giáo . Yasodharā về sau cũng xuất gia thành Tì-khâu-ni và đắc quả A-la-hán. Tính theo năm sinh của Đức Phật,Yasodharā sinh vào năm 624 TCN (bà sinh cùng năm với Phật) và nhập niết bàn vào năm 545 TCN (trước Phật 1 năm).

Xuất thân

[sửa | sửa mã nguồn]

Yasodharā là con của vua Suppabuddha (Thiện Giác) thủ lĩnh thị tộc Koliya[2] và hoàng hậu Pamita,[3][4] người thị tộc Shakya, em gái vua Suddhodana (vua Tịnh Phạn, thân phụ của thái tử Tất-đạt-đa). Koliya và Shakya là 2 thị tộc lớn của bộ tộc Ādicca hay Ikśvāku, do đó chỉ có người trong 2 thị tộc này mới có thể môn đăng hộ đối với nhau.[5]

Yasodharā kết hôn với thái tử Tất Đạt Đa khi cả hai đều ở tuổi 16. Năm 29 tuổi, bà sinh đứa con duy nhất là La-hầu-la (năm 608 TCN). Vào ngày bà lâm bồn, thái tử Tất-đạt-đa rời bỏ cung điện để tầm đạo giải thoát. Yasodharā đã vượt qua đau buồn. Nghe tin chồng sống một cuộc đời tu sĩ, bà cũng nguyện theo chồng bằng cách cởi bỏ đồ trang sức, đắp y vàng và chỉ ăn một bữa mỗi ngày.[6] Mặc dù thân quyến luôn muốn bảo bọc nhưng bà từ chối. Một số hoàng thân quý tộc muốn đến hỏi nhưng bà cũng đều từ chối. Trong suốt sáu năm xa chồng, Yasodharā luôn theo dõi và nắm rõ tin tức của Tất-đạt-đa.

Ngày Đức Phật trở về quê nhà ở Kapilavatthu (Ca Tỳ La Vệ) sau khi chứng ngộ, đức vua Suddhodana (Tịnh Phạn) mời ngài về cung điện thọ trai và tất cả mọi người đều ra đảnh lễ nhưng Yasodhara thì không. Bà nghĩ rằng: "Nếu vạn nhất ta còn giữ được trong sạch một đức hạnh nào, thì chính Đức Thế Tôn sẽ quang lâm đến đây. Chừng ấy ta sẽ đảnh lễ Ngài". Sau khi dùng bữa xong, Đức Phật đến gặp Yasodhara như bà mong ước. Tại đây, Đức Phật tỏ lòng ngưỡng mộ sự hi sinh và chung thủy của bà, đã ủng hộ ngài không chỉ trong kiếp này mà cả trong vô số tiền kiếp. Và để an ủi bà, đức Phật thuật câu chuyện Chandrakinnara Jathakaya, nhắc lại mối liên hệ khăng khít giữa ngài và Yasodhara trong những tiền kiếp quá khứ.

Sau khi La-hầu-la (Rāhula) xuất gia, Yasodhara cũng gia nhập Tăng Ni đoàn, và đắc quả A-la-hán. Bà là một trong 500 phụ nữ cùng thọ giới Tỷ-khâu-ni theo bà Ma-ha-ba-xà-bà-đề (Mahapajapati Gotami). Bà Yasodhara nhập Niết-bàn năm 79 tuổi,[1] 1 năm trước khi đức Phật nhập Niết-bàn.

Trong kinh Phật

[sửa | sửa mã nguồn]

Trong kinh Bản Sinh kể về các tiền kiếp của đức Phật, cách đây 4 A-tăng-kỳ và 100.000 đại kiếp trái đất, tiền kiếp lúc đó của đức Phật là tu sĩ khổ hạnh Thiện Huệ (Sumedha).

Khi tu sĩ Thiện Huệ đang chờ Phật Nhiên Đăng (Dipankara) tại thành Paduma, chàng cố tìm mua hoa để kính lễ Phật, nhưng tất cả các hoa đã được nhà vua mua hết. Sumedha chợt thấy một cô gái tên là Sumidha (Trụ-điền) cầm tám hoa sen trong tay. Sumedha đề nghị với cô để mua một bông hoa, nhưng cô đã nhận thấy sự phi thường của người đàn ông này, nên đã đưa cho chàng năm đóa sen. Thiện Huệ chí thành tung năm hoa sen của mình lên không trung để cúng dường Phật, phát nguyện sẽ cố gắng tu tập trong muôn kiếp cho đến khi được hoàn toàn giác ngộ như Phật. Trụ-điền cũng trao cho chàng 2 bông hoa sen nhờ dâng cúng, với tâm nguyện rằng đời đời kiếp kiếp luân hồi về sau sẽ luôn là vợ của Thiện Huệ, trợ giúp chàng trong các kiếp luân hồi cho tới khi chàng thành Phật. Đức Phật Nhiên Đăng quán xét tương lai rồi hoan hỉ thọ ký rằng 2 người sẽ đạt tâm nguyện: sau 4 A tăng kỳ và 100.000 đại kiếp Trái Đất nữa, Thiện Huệ sẽ thành Phật hiệu là Thích-ca Mâu-ni (Sākyamuni), còn cô gái sẽ thường xuyên là vợ của chàng trong các kiếp luân hồi, cho tới khi chàng thành Phật.

Tu sĩ Thiện Huệ thời xa xưa đó chính là tiền kiếp của Phật Thích-ca Mâu-ni ngày nay, còn cô gái đó chính là tiền kiếp của công chúa Da-du-đà-la. Trong kinh Bản Sinh có kể lại hàng trăm tiền kiếp khác nhau mà 2 người là vợ chồng.

Trong Đại thừa Diệu Pháp Liên Hoa kinh phẩm Trì,[7] Phật Thích-ca Mâu-ni đã nói, ở đời sau trong pháp hội của trăm nghìn muôn ức đức Phật, Yasodhara sẽ được thành Phật.

Danh xưng

[sửa | sửa mã nguồn]

Trong tiếng Phạn, Yasodhara có nghĩa là người mang hào quang. Bà cũng được gọi bằng nhiều tên khác như Yashodhara Theri (ni trưởng Yashodhara), Bimbadevi, Bhaddakaccana và Rahulamata (mẹ của La-hầu-la).[8] Trong kinh điển Pali không nhắc đến tên Yasodharā, mà ghi tên bà là Bhaddakaccānā.[9]

Thuyết thần trí

[sửa | sửa mã nguồn]

Nhà thần trí học Subba Row cho rằng tên bà là viết tắt của một trong ba huyền năng (cf utpala-varna).[10]

Hình ảnh

[sửa | sửa mã nguồn]

• Bức bích hoạ Đức Phật với Da-du-đà-la và La-hầu-la (phía dưới bên trái) trong hang động Ajanta được phục dựng lại nguyên bản như 2000 năm trước. Các chi tiết đẹp của bức tranh có thể nhìn thấy.
• Tấm bia điêu khắc bằng ngà voi tái hiện cảnh Đức Phật từ biệt khi vợ là Da-du-đà-la và con trai La-hầu-la đang ngủ.
• (Trái) Tranh vẽ Công chúa Da-du-đà-la chỉ vể hướng của Thái tử Siddhattha, Bodhisatta đang biểu diễn những màn bắn cung kỳ công. (Phải) Phần trình diễn kỹ năng bắn cung của Thái tử Siddhattha, cho thấy 3 (trên cùng bên phải) trong 12 thành tựu như trong Sarabhanga Jataka, một trong những câu chuyện về tiền kiếp của Đức Phật.

Chú thích

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ Married in k. 547 hoặc 464 BCE[1]

1. ^ a b c "The Lord Buddha and His Teachings". Bản gốc lưu trữ ngày 28 tháng 11 năm 2012. Truy cập ngày 13 tháng 11 năm 2014.
2. ^ "Koliyā". Palikanon.com. Truy cập ngày 23 tháng 9 năm 2009.
3. ^ "IX:12 King Suppabuddha blocks the Lord Buddha's path". Members.tripod.com. ngày 13 tháng 8 năm 2000. Truy cập ngày 23 tháng 9 năm 2009.
4. ^ "Dhammapada Verse 128 Suppabuddhasakya Vatthu". Tipitaka.net. Truy cập ngày 23 tháng 9 năm 2009.
5. ^ Why was the Sakyan Republic Destroyed? by S. N. Goenka (Translation and adaptation of a Hindi article by S. N. Goenka published by the Vipassana Research Institute in December 2003, archived)
6. ^ "The Compassionate Buddha". Geocities.com. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 10 năm 2009. Truy cập ngày 23 tháng 9 năm 2009.
7. ^ "Trì phẩm thứ mười ba - Diệu Pháp Liên Hoa kinh".
8. ^ French text: Elle est également nommée Yashodhara Theri (doyenne Yashodhara), Bimbadevi, Bhaddakaccana ou Rahulamata (mère de Rahula). Lưu trữ ngày 16 tháng 7 năm 2011 tại Wayback Machine
9. ^ AN 1. 14. 5. 11 states: "Etadaggaṃ bhikkhave mama sāvikānaṃ bhikkhunīnaṃ mahābhiññappattānaṃ yadidaṃ bhaddakaccānā" (SLTP) Lưu trữ ngày 23 tháng 7 năm 2011 tại Wayback Machine. Bv, PTS p. 65, v. 15 states: "Cattārīsa sahassāni nāriyo samalaṅkatā / Bhaddakaccānā2 nāma nārī rāhulo nāma atrajo" (SLTP) Lưu trữ ngày 5 tháng 3 năm 2012 tại Wayback Machine.
10. ^ "see Rakefet Dictionary". Babylon.com. Bản gốc lưu trữ ngày 23 tháng 9 năm 2011. Truy cập ngày 23 tháng 9 năm 2009.

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

• Đức Phật và Phật Pháp (The Buddha and His Teachings), Đại đức Narada, dịch giả Phạm Kim Khánh, 1990

Đọc thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

• The First Buddhist Women: Translations and Commentaries on the Therigatha Author: Susan Murcott, ISBN 0-938077-42-2
• Life of Princess Yashodara: Wife and Disciple of the Lord Buddha Author: Devee, Sunity, ISBN 978-0-7661-5844-3 (13), ISBN 0-7661-5844-6 (10), KESSINGER PUB CO
• Yashodhara: Six Seasons Without You, by Subhash Jaireth, Wild Peony Pty Ltd, Broadway, NSW, Australia, 2003, ISBN 1-876957-05-0

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn]

• Yashodhara (wife of Buddha) tại Encyclopædia Britannica (bằng tiếng Anh)
• A Mysterious Being: The Wife of Buddha Lưu trữ ngày 4 tháng 2 năm 2010 tại Wayback Machine by Professor Andre Bareau Université de France (Translated by Kyra Pahlen), the apparent source being a series of three articles published as Recherches sur la biographie du Buddha, Presses de l'École française d'extrême-orient, 1963, 1970 & 1971.
• Dipankara meets Sumitta and Sumedha
• Mahásammata
• The Life of Princess Yashodara: Wife and Disciple of the Lord Buddha
• Cover 1929
• IMMEDIATE FAMILY OF THE BUDDHA, 4. Yasodhara by Radhika Abeysekera
• Theri (500s-200s BCE) Lưu trữ ngày 14 tháng 8 năm 2011 tại Wayback Machine Other Women's Voices
• Yashodhara and Siddhartha by Jacqueline Kramer, Present: Alliance for Bhikkhunis

x t s Cuộc đời Thích-ca Mâu-ni
Tổng quan về cuộc đời Phật Thích Ca Mâu Ni
Gia đình	Vua Tịnh Phạn (Suddhodana) Hoàng hậu Ma-da (Māyādevī) Hoàng hậu Ma-ha-bà-xà-ba-đề (Mahāpajāpatī Gotamī) Vợ: Da-du-đà-la (Yaśodharā) Con: La-hầu-la (Rāhula) Em cùng cha khác mẹ: Nan-đà (Nanda), Tôn-đà-lợi Nan-đà (Sundari Nanda).
Anh em họ	A Nan (Ānanda) Đề Bà Đạt Đa (Devadatta) A-na-luật (Anuruddha)
Các đệ tử nổi bật	[thập đại đệ tử] Xá-lợi-phất (Sāriputta) Mục-kiền-liên (Moggallāna) Ma-ha-ca-diếp (Mahākassapa) A-na-luật (Anuruddha) Tu-bồ-đề (Subhuti) Phú-lâu-na (Punna) Ca-chiên-diên (Kaccayana/Kaccana) Ưu-bà-ly (Upāli) A Nan (Ānanda) La Hầu La (Rāhula) [các đệ tử nổi bật khác] Kiều-trần-như (Ajñāta Kauṇḍinya) Ương-quật-ma-la (Aṅgulimāla) Liên Hoa Sắc (Uppalavannā)
Đại cư sĩ	Cấp Cô Độc (Anathapindika/Sudatta) Tỳ-xá-khư (Visākhā) Trà Phú Sa (Trapusha) Bà Ha Lệ Ca (Bahallika) Am Bà Bà Lợi (Ambapālī)
Các quân vương	Vua Ba Tư Nặc (Pasenadi) Vua Tần Bà Sa La (Bimbisara) Vua A Xà Thế (Ajatasattu)
Các quốc gia/vương quốc	Ma Kiệt Đà (Magadha) Câu Tát La (Kosala) Bạt Kỳ (Vajji) (thân tộc) Thích Ca (Sakya)
Sự kiện chính	Đản sinh Xuất gia Tu khổ hạnh Thành đạo Thuyết pháp lần đầu Nhập Niết Bàn Xá Lợi Phật Kết tập kinh điển lần đầu
Địa danh quan trọng	Lâm Tỳ Ni (Lumbini) Ca-tỳ-la-vệ (Kapilavastu) Bồ Đề Đạo Tràng (Bodhgaya) Cây Bồ Đề (Assatha/Bodhi) Vườn Lộc Uyển (Sarnath) Tinh xá Trúc Lâm (Veḷuvana) Tinh xá Kỳ Viên (Jetavana) Thành Vương Xá (Rajagriha) Câu Thi Na (Kusinagara/Kushinagar) Rừng Sa La Song Thọ (Yamakasālā) Tỳ Xá Ly (Vaishali)
Nhân vật và sự kiện thần thoại	Thiên ma Ba Tuần (Māra) Chư Thiên Các con gái của Ma Vương A-tư-đà (Asita) Thiên Ma tấn công Đức Phật Các con gái Ma Vương cám dỗ A-tư-đà tiên đoán tương lai Tất Đạt Đa Thần thông (Abhijñā)
Kinh điển quan trọng (Tam tạng Kinh điển)	Kinh Chuyển Pháp Luân (Dhammacakkappavattana Sutta) Kinh Vô Ngã Tướng (Anattalakkhaṇa Sutta) Kinh Đại Niệm Xứ (Mahāsatipaṭṭhāna Sutta) Kinh Phạm Võng (Brahmajāla Sutta) Kinh Đại Niết-bàn (Mahāparinibbāna Sutta) Kinh Lửa (Adittapariyāya Sutta) Kinh Kalama (Kalama Sutta) Kinh Pháp Cú (Dhammapada) Kinh Sa-môn Quả (Sāmaññaphala Sutta) Kinh Đại Duyên (Mahānidāna Sutta)
Tư tưởng chính	Tứ Diệu Đế (Cattāri Ariya Saccāni): Khổ Đế (Dukkhasacca) Tập Đế (Samudayasacca) Diệt Đế (Nirodhasacca) Đạo Đế (Maggasacca) Bát Chánh Đạo (Ariyo Aṭṭhaṅgiko Maggo): Chánh Kiến (Sammā-diṭṭhi) Chánh Tư Duy (Sammā-sankappa) Chánh Ngữ (Sammā-vāca) Chánh Nghiệp (Sammā-kammanta) Chánh Mạng (Sammā-ājīva) Chánh Tinh Tấn (Sammā-vāyāma) Chánh Niệm (Sammā-sati) Chánh Định (Sammā-samādhi) (Trung đạo (Majjhimāpaṭipadā)) Lý Duyên Khởi (Paṭicca Samuppāda) Nhân Quả (Kamma-Vipāka) Nghiệp (Kamma) Tiền Kiếp (Pubbe-nivāsa) Luân Hồi (Saṃsāra) Vô Thường (Anicca) Vô Ngã (Anatta) Ngũ Uẩn (Pañcakkhandha) Tam Học (Sīla-Samādhi-Paññā) Ngũ Giới (Pañca-sīla) Thập Thiện (Dasa Kusala) Thập Nhị Nhân Duyên (Dvādasa Nidānāni) Ba Mươi Bảy Phẩm Trợ Đạo (Bodhipakkhiya-dhamma) Kiếp (Kappa)

x t s Thích-ca Mâu-ni
Phật giáo Lời dạy cốt lõi Tứ diệu đế Bát chính đạo Trung đạo Câu nói Đệ tử thập đại đệ tử Du quán tứ môn Tám sự kiện chính Đại khởi Gia đình Maya Tịnh Phạn Ma-ha Ba-xà-ba-đề Da-du-đà-la La-hầu-la Địa điểm Lâm-tỳ-ni Bodh Gaya Cội Bồ-đề Chùa Mahabodhi thánh địa Thần thông Sinh nhật Modak Tiên đoán thành Phật Đặc điểm ngoại hình Cái chết Xá lợi Cetiya răng dấu chân Nghệ thuật Phật giáo cuộc đời trong nghệ thuật Hình tượng Phim Phật Cồ-đàm trong tôn giáo thế giới Ấn độ giáo
Commons Wikiquote

x t s Các đề tài về Phật giáo
Bảng chú giải Chỉ mục Đại cương
Nền tảng	Tam bảo Phật Pháp Tăng Tứ diệu đế Bát chính đạo Niết-bàn Trung đạo
Đức Phật	Như Lai Sinh nhật Du quán tứ môn Bát thập chủng hảo Dấu chân Xá lợi Hình tượng ở Lào và Thái Lan Điện ảnh Phép thuật Gia đình Suddhodāna (cha) Māyā (mẹ) Mahapajapati Gotamī (dì, mẹ nuôi) Yasodhara (vợ) Rāhula (con trai) Ānanda (họ hàng) Devadatta (họ hàng) Nơi Đức Phật dừng chân Đức Phật trong các tôn giáo trên thế giới
Khái niệm chính	Avidyā (vô minh) Trung hữu Bồ-đề tâm Bồ tát Phật tính Giáo lý về Pháp Pháp Giác ngộ Ngũ triền cái Indriya Nghiệp Phiền não Dòng thức Bát-niết-bàn Duyên khởi Tái sinh Luân hồi Hành Ngũ uẩn Không Ái Chân như Kết Tam pháp ấn Vô thường Khổ Vô ngã Hai chân lý Thánh đạo
Vũ trụ học	Thập giáo Lục đạo Thiên Nhân A-tu-la Ngạ quỷ Súc sinh Địa ngục Tam giới
Nghi thức	Bhavana Bodhipakkhiyādhammā Thiên đường Từ Bi Hỉ Xả Bố thí Mộ đạo Thiền Chân ngôn Thiền tuệ Tùy niệm Smarana Niệm hơi thở Thiền hành Niệm Phật Chỉ quán Tuệ quán (Phong trào vipassana) Shikantaza Tọa thiền Công án Mandala Tonglen Tantra Tertön Terma Tín Ngũ lực Tứ thần túc Thiền-na Phúc Chính niệm Tứ niệm xứ Xuất gia Pāramitā Tụng kinh Buddhābhiṣeka Du già quán tôn Du già Diệm khẩu Thủy lục pháp hội Puja Cúng dường Quỳ lạy Tụng kinh Quy y Satya Sacca Thất giác chi Niệm Trạch pháp Hỷ An Giới luật Ngũ giới Lời nguyện Bồ Tát Ba-la-đề-mộc-xoa Tam học Giới luật Định Bát-nhã Tinh tấn Tứ chính cần Âm nhạc trong Phật giáo Khất thực Đảnh lễ Hồi hướng công đức
Niết-bàn	Bồ-đề Bồ-đề-tát-đóa Phật Bích-chi Phật Phật Mẫu Tứ thánh quả Nhập lưu Nhất lai Bất lai A-la-hán
Tu tập	Tì-kheo Tì-kheo-ni Śrāmaṇera Śrāmaṇerī Anagarika Ajahn Sayadaw Thiền sư Lão sư Lạt-ma Rinpoche Geshe Tulku Cư sĩ Upāsaka và Upāsikā Thanh-văn Thập đại đệ tử Chùa Thiếu Lâm
Nhân vật chính	Đức Phật Kiều-trần-như A-thuyết-thị Xá-lợi-phất Mục-kiền-liên Mục Liên A-nan-đà Ma-ha-ca-diếp A-na-luật Ca-chiên-diên Nan-đà Tu-bồ-đề Phú-lâu-na/Mãn-từ-tử Ưu-bà-li Ma-ha-ba-xà-ba-đề Khema Ưu-bát-hoa-sắc-bỉ-khâu-ni A-tư-đà Sa-nặc Yasa Phật Âm Na Tiên Ương-quật-ma-la Bồ-đề-đạt-ma Long Thụ Vô Trước Thế Thân A-đề-sa Liên Hoa Sinh Nichiren Tùng Tán Cán Bố Tùy Văn Đế Đạt-lai Lạt-ma Ban-thiền Lạt-ma Cát-mã-ba Shamarpa Na-lạc-ba Huyền Trang Trí Nghĩ
Kinh điển	Tam tạng Trung quán trang nghiêm luận Kinh Đại Thừa Kinh Nam Phạn Đại tạng kinh Kinh điển Phật giáo Tây Tạng
Phân nhánh	Phật giáo Nguyên thủy (tiền bộ phái) Phật giáo Bộ phái Trưởng lão bộ Đại thừa Thiền Phật giáo Thiền tông Seon Thiền Tịnh độ tông Thiên Thai tông Nichiren Trung quán tông Duy thức tông Tân thừa Kim cương thừa Tây Tạng Chân ngôn Đại cứu cánh Các tông phái Phật giáo Những điểm chung giữa Nam truyền và Bắc truyền
Quốc gia	Afghanistan Bangladesh Bhutan Campuchia Trung Quốc Ấn Độ Indonesia Nhật Bản Triều Tiên Lào Malaysia Maldives Mông Cổ Myanmar Nepal Pakistan Philippines Nga Kalmykia Buryatia Singapore Sri Lanka Đài Loan Thái Lan Tây Tạng Việt Nam Trung Đông Iran Phương Tây Argentina Australia Brazil Pháp Vương quốc Anh Hoa Kỳ Venezuela
Lịch sử	Dòng thời gian Ashoka Các hội đồng Phật giáo Lịch sử Phật giáo ở Ấn Độ Sự suy tàn của Phật giáo ở Ấn Độ Tam Vũ diệt Phật Hy Lạp hóa Phật giáo và thế giới La Mã Phật giáo phương Tây Sự truyền thừa Phật giáo trong Con đường tơ lụa Sự bức hại Phật tử Sự xua đuổi nhà sư ở Nepal Biến cố Phật giáo Chủ nghĩa dân túy Phật giáo Sinhala Chủ nghĩa canh tân Phật giáo Phong trào Vipassana Phong trào 969 Phụ nữ trong Phật giáo
Triết học	A-tì-đạt-ma Trường phái nguyên tử Phật học Đấng tạo hoá Kinh tế học Bát kiền độ luận Phật giáo cánh tả Thuyết mạt thế Luân lý Tiến hóa Nhân gian Logic Thực tại Phật giáo thế tục Chủ nghĩa xã hội Các câu hỏi chưa được trả lời Hiếu thảo trong Phật giáo
Văn hóa	Kiến trúc Chùa Tịnh xá Wat Phù đồ Chùa tháp Candi Kiến trúc dzong Kiến trúc Phật giáo Nhật Bản Chùa Phật giáo Triều Tiên Nghệ thuật kiến trúc đền chùa Thái Lan Kiến trúc Phật giáo Tây Tạng Nghệ thuật Phật giáo Hy Lạp hóa Cội Bồ-đề Bố Đại Tượng Phật Lịch Ẩm thực Tang lễ Các ngày lễ Phật đản Trai giới Magha Puja Asalha Puja Vassa Cây Bồ đề Jaya Sri Maha Cà-sa Chùa Đại Bồ Đề Mantra Om mani padme hum Ấn Âm nhạc Fanbai Beompae Shōmyō Kōshiki Honkyoku Suizen Smot Gunla Bajan Dapha Charyapada Vũ điệu Cham Ca khúc chứng ngộ Đạo ca Việt Nam Thánh địa Lâm-tỳ-ni Chùa Maya Devi Bodh Gaya Sarnath Kushinagar Hành hương Thơ ca Tràng hạt Bánh xe cầu nguyện Biểu tượng Pháp luân Pháp kì Hữu luân Swastika Thangka Sri Dalada Maligawa Ăn chay
Khác	Thần thông A-di-đà Avalokiteśvara Quan Âm Phạm Thiên Kinh Pháp Cú Pháp ngữ Tiểu thừa Kiếp Koliya Phả hệ Di-lặc Māra Ṛddhi Ngôn ngữ thiêng liêng Nam Phạn Phạn Siddhi Sutra Luật tạng Nước Cam Lồ
So sánh	Bahá'í giáo Kitô giáo Ảnh hưởng So sánh Các tôn giáo Đông Á Ngộ giáo Ấn Độ giáo Jaina giáo Do thái giáo Tâm lý học Khoa học Thông thiên học Bạo lực Triết học phương Tây
Danh sách	Bồ tát Sách Chư Phật có tên gọi Phật tử Các bài kinh Chùa chiền Tì-kheo-ni Tì-kheo Thượng tọa Tăng thống Hòa thượng Đại đức
Thể loại Cổng thông tin