Đá Ruby ở Việt Nam: Làm Sao Tìm Mua Những Viên đá đẹp Nhất?

Cho dù khai thác ở Việt Nam hay trên thế giới, cả ngàn viên đá mới có một viên ruby sao đẹp (tức là thấy rõ 6 cánh sao).

Cùng với Myanmar và châu Phi, Việt Nam cũng nằm trong top đầu những nước có nguồn ruby đặc sắc. Dù lịch sử khai thác còn khá non trẻ, những viên đá ruby ở Việt Nam vẫn có vị trí nhất định trên bản đồ đá quý thế giới. Bởi những viên hồng ngọc nơi đây có một vẻ đẹp khó cưỡng.

Truyền thuyết những viên hồng ngọc

Ruby là viên đá quý chỉ đứng sau kim cương. Theo tiêu chuẩn quốc tế, tứ đại đá quý gồm: Kim cương, hồng ngọc, lam ngọc, ngọc lục bảo

Rất nhiều câu chuyện mang màu sắc huyền bí xoay quanh giá trị tâm linh của ruby được truyền tụng qua thời gian. Người ta kể rằng: Những chiến binh Miến Điện thuở xưa đã gắn đá ruby vào dưới da mình để cầu bình an trước mỗi trận chiến. Rằng Tần Thủy Hoàng khi đăng cơ cũng sử dụng viên ruby đỏ quyền lực. Hay những doanh nhân gốc Hoa và Ả Rập luôn tin rằng đeo hồng ngọc trên người thì sẽ được Thần may mắn phù hộ.

Ý nghĩa cát tường và quyền lực mà người ta đặt để cho ruby càng khiến nó trở nên quý giá. Những câu chuyện về cuộc chiến tranh giành ruby, hay giấc mộng đổi đời cũng vì thế mà nhiều vô kể.

Khai thác ruby ở châu Á

Đại diện hai thế hệ của gia đình kinh doanh đá quý Hamana Group

Trong những cuốn sách về đá quý, Đông Nam Á được đề cập như một trong những mỏ ruby lớn đầy tiềm năng. Myanmar và Việt Nam là những cái tên được nhắc nhiều nhất. Myanmar có sản lượng khai thác lớn. Những viên ruby ở đây thường có màu đỏ đậm, gọi là ruby “huyết bồ câu”.

Lịch sử khai thác tương đồng với nước bạn, nhưng Việt Nam lại có sản lượng đá ruby khá khiêm tốn. Lý do là bởi các đơn vị khai thác vẫn ưu tiên bảo vệ môi trường, nên không chọn cách dời núi lấp biển.

Thiên nhiên trù phú cho lớp địa chất ở Việt Nam những điều kiện đặc biệt để tạo nên ánh lửa đẹp trong viên ruby, tức là màu sắc sáng, không ánh đen; lửa chiếu mạnh và nhanh mang theo sắc đỏ tươi. Cũng có khi đá mang sắc tím tùy theo lượng phân bổ của thành phần hoá học đồng sinh crom/sắt. Và tuyệt diệu là, cũng chính nhờ sự kết hợp của những thành phần hoá học đồng sinh TiO2/rutile (sợi lụa) mà có viên ruby sao 6 cánh quý hiếm. Nó được mệnh danh là vị Thần của Sức Mạnh và May Mắn.

Các mỏ khai thác đá ruby lớn ở Việt Nam

Khối ruby nặng 4 kg đang được trưng bày ở Hamana Club House

Các mỏ khai thác đá ruby lớn ở Việt Nam nằm rải rác dọc quốc lộ 70 từ thị xã Yên Bái đến huyện Lục Yên. Nổi tiếng nhất phải kể đến mỏ Lục Yên, Tân Hương hay Trúc Lâu. Trước đó, Quỳ Châu, Nghệ An cũng có một số mỏ. Nổi bật nhất là đồi Tỷ và đồi Triệu, được đặt tên theo giá trị các viên đá quý khai thác được tại đó. Ngoài ra, tại khu vực huyện Ea H’leo (Đăk Lăk), Đơn Dương (Lâm Đồng), Vân Hòa (Phú Yên) cũng phát hiện ruby với trữ lượng và kích thước nhỏ.

Việc tìm kiếm và sưu tập đá quý có mấy phần là cơ duyên, như thể “quý vật tìm quý nhân” vậy!

Hoạt động khai thác hiện nay diễn ra chủ yếu tại các mỏ lộ thiên. Người ta dùng vòi nước áp lực cao xói vào thành mỏ. Nước làm đất tách khỏi vách, rơi xuống hệ thống đãi. Tại đây, những thứ có kích cỡ lớn sẽ mắc lại còn đất mịn thì trôi đi. Thợ khai thác ruby sẽ chọn lọc thủ công và lựa ra các viên đá quý.

Những viên đá ruby nổi bật của Việt Nam

Ruby sao thường được cắt mài theo dáng bo tròn

Những viên đá quý đầu tiên của Việt Nam được tìm thấy vào khoảng những năm 80 của thế kỷ trước, trong quá trình lập bản đồ địa chất.

Tháng 10-1992, ở Quỳ Châu, Nghệ An phát hiện một viên hồng ngọc nặng 50 carat. Năm 1997, người ta tiếp tục phát hiện một viên ruby với khối lượng hơn 2kg ở Tân Hưng, Yên Bái. Viên ruby sau đó được công nhận là bảo vật quốc gia và đưa vào cất giữ tại Kho bạc Nhà nước. Viên đá quý còn được biết đến với cái tên Ngôi sao Việt Nam.

Gần đây, Yên Bái còn ghi nhận về một gốc tinh thể ruby được cho là lớn nhất thế giới ở xã An Phú, Lục Yên. Gốc tinh thể này nặng 500kg, cao 1m6, rộng 1m và dày 40cm, gồm nhiều mắt tinh thể ruby được bao bọc bên ngoài là đá trắng.

Lê Yến (giữa) và Lê Nam (trái), thế hệ thứ 2 của Hamana Group. Ảnh: Như Lập Chí Kiên

**Êkíp thực hiện**

Bài: Thanh Tống Ảnh: RabHuu Studio

>>> Xem thêm: LÊ YẾN TIẾT LỘ VỀ VIÊN ĐÁ QUÝ ĐỘC NHẤT VÔ NHỊ CỦA VIỆT NAM

Tạp chí thời trang Harper’s Bazaar Việt Nam