Đặc điểm Hình Thái Sinh Học Của ốc Sên Gây Hại Hoa Lan - Tài Liệu Text

Có thể bạn quan tâm

Tải bản đầy đủ (.pdf) (7 trang)

Trang chủ

Nông - Lâm - Ngư

Nông nghiệp

Đặc điểm hình thái sinh học của ốc sên gây hại hoa lan

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (308.68 KB, 7 trang )

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC KỸ THUẬTĐại học Nông Lâm TP.HCM Tạp chí KHKT Nông Lâm nghiệp, số 2/200311MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM HÌNH THÁI, SINH HỌCCỦA ỐC SÊN GÂY HẠI HOA LAN TẠI THỊ XÃ BẢO LỘCVÀ THÀNH PHỐ ĐÀ LẠTSOME MORPHOLOGYCAL AND BIOLOGYCAL CHARACTERS OF SNAILS AND SLUGSDAMAGED ORCHIDS AT TOWN BAOLOC AND DALAT CITYNguyễn Thò Chắt và Đỗ Văn DoanhKhoa Nông học, Đại học Nông Lâm Tp. HCMĐT: 8468779 - 8974701; Fax: 8960713SUMMARYOrchids at DaLat City and BaoLoc town weredamaged by 3 snails and slugs. There were Whitesnail, small slug and big slug. The white snailsmay be brownish, are 12 – 14 mm in diameter,10 – 12 mm in high and 5,0 – 5,5 curlicues. Inthe greenhouse, in interval 4 months (fromSeptember to December/2001) the couple whitesnails oviposited 227 eggs. The small slugs areashgrey or cinereous, 25,2 – 31,4 mm in lengthand 4,2 – 5,1 mm in width, the couple of themoviposited 157 eggs. The big slugs may be lightbrown or brown, 64,0 – 85 mm in length, 15 –17 mm in width. The couple of big slugsoviposited 65 – 130 eggs, average 103 eggs.ĐẶT VẤN ĐỀNhững năm gần đây, do sự phát triển củanền kinh tế thò trường, nhiều gia đình ngườidân không chỉ lo “cơm ăn áo mặc, lo cho con cáihọc hành” mà còn quan tâm đến cuộc sống tinhthần, trong đó việc thưởng thức cảnh quan thiênnhiên, thưởng thức các loại hoa, cây kiểng rấtquan trọng. Nhiều nhà đầu tư đã biết tận dụngcơ hội này để tạo ra những nghề nghiệp kinhdoanh có lãi xuất cao. Nhiều hội thi cây hoa câykiểng của các nghệ nhân đã được tổ chức, nhiềuloại hoa, loại cây kiểng đã đoạt giải quán quân,trong đó hoa lan vẫn là cây hoa được nhiều ngườiquan tâm hơn cả.Bảo Lộc và Thành phố Đà Lạt là vùng chuyêntrồng các loại cây hoa, cây kiểng. Trong nhữngnăm gần đây vùng trồng hoa chuyên canh này đãcung cấp hàng triệu cành hoa lan xuất khẩu, lôikéo được nhiều nhà đầu tư và hiện đang kinh doanhnhiều giống hoa lan có hiệu quả kinh tế cao.Tuy nhiên giá trò của những cây hoa, kiểngvà đặc biệt là hoa lan phụ thuộc không chỉ vàogiống tốt, giống q, vào kỹ thuật canh tác màcòn phụ thuộc rất nhiều vào sự phá hại của cácloại sâu bệnh. Sự gây hại của các loại sâu vàđộng vật dù chỉ rất ít cũng làm mất đi giá tròthương mại cuả hoa lan.Qua kết quả điều tra của Nguyễn Thò Chắtvà Đỗ Văn Doanh trên hoa lan tại thò xã BảoLộc và Thành phố Đà Lạt bò 3 loài ốc sên gâyhại khá nặng, trong đó có 1 loài là ốc sên vỏnâu vàng và 2 loài sên trần. Cả 3 loài ốc sênđều tấn công lá, hoa, mầm và rễ hoa lan. Câyhoa lan bò hại nhẹ thì xơ xác mất giá trò thươngmại, bò hại nặng có thể chết.Để nhận biết và phòng trò có hiệu quả cácloại ốc sên gây hại trên cây hoa lan, giảm bớtsự thiệt hại do chúng gây ra trên đòa bàn thò xãBảo Lộc và Thành phố Đà Lạt, chúng tôi tiếnhành nghiên cứu một số đặc điểm hình thái,sinh học của chúng.VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁPPhương pháp quan sát đặc điểm hình tháivà sinh học của ốc sênPhương pháp quan sát đặc điểm hình tháivà sinh học của ốc sên được tiến hành theoDonald J. Borror, Dwight M. Delong và CharlesA. Triplehorn, 1981 trong công trình “Anintroduction to the study of insects”, cụ thể:- Mỗi loài ốc sên bắt và nuôi 5 cặp khi chúngđang giao phối, có kích thước tương đương vàlớn nhất khi bắt cặp.- Mỗi cặp nuôi trong một hũ nhựa riêng cóđường kính 10 cm và cao 18 cm. Trong mỗi hũcó bỏ vỏ dừa và giá thể trồng lan.- Đặt các hũ nuôi ốc sên trong vườn sao chonơi đó có điều kiện tương đối giống với điềukiện vườn trồng lan nơi chúng đang sống tựnhiên.- Thức ăn được cung cấp hàng ngày là cácbộ phận của cây lan mà chúng đã tấn côngChỉ tiêu ghi nhận- Mô tả đặc điểm hình thái của từng giaiđoạn sinh trưởngNGHIÊN CỨU KHOA HỌC KỸ THUẬTTạp chí KHKT Nông Lâm nghiệp, số 2/2003 Đại học Nông Lâm TP.HCM12- Ghi nhận thời gian đẻ trứng và số lượng trứngLòch theo dõi: Các chỉ tiêu thí nghiệm đượctheo dõi hàng ngày, bắt đẩu từ tháng 19/9/2001đến 22/1/2002.KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬNĐặc điểm hình thái và sinh học của ốc sênvỏ nâu vàng Theba pisana (bảng 2)Tên khoa học: Theba pisanaTên thường gọi: ốc sênTên tiếng anh: White snailHọ: Helicidae Bộ: StylommatophoraLớp: Gastropoda Ngành: MolluscaThành trùng ốc sên có vỏ vôi cứng (calcium)màu nâu vàng, hình hơi tròn và có vòng xoắn,đường kính rộng từ 12 - 14 mm và cao 10 - 12,5mm. Vỏ ngoài của ốc sên trưởng thành có 5 - 5,5vòng xoắn xếp sát nhau. Đầu ốc sên có 2 cặp râu.Cặp râu trên dài hơn cặp râu dưới và có mắt ởđỉnh râu, do đó ốc sên còn có tên thuộc “bộ mắtđỉnh”. Cắp râu dưới ngắn hơn có tác dụng lựa chọnthức ăn. Cả 2 cặp râu đầu đều hoạt động rất linhhoạt, giúp cho ốc di chuyển đúng hướng và lựcchọn được thức ăn phù hợp.Qua kết quả theo dõi từ tháng 9 năm 2001đến tháng 1 năm 2002, chúng tôi ghi nhận ốcsên đẻ không liên tục, sau mỗi lần đẻ chúngthường nghỉ 16 - 60 ngày, trung bình 25 - 42ngày. Trứng được đẻ thành từng ổ, mỗi ổ có sốtrứng rất biến động từ 5 - 80 trứng. Phần lớn ổtrứng có số lượng 10 - < 50 trứng. Trong thờigian 4 tháng quan sát, mỗi cặp ốc sên đẻ từ 4 -10 ổ trứng, trung bình 7,2 ổ. Số lượng trứng mỗicặp có thể đẻ biến động từ 142 - 286 trứng,trung bình mỗi cặp đẻ 227,4 trứng (bảng 1).Trứng ốc sên vỏ nâu hình cầu có đường kính1,9 - 2,1 mm màu trắng sữa, vỏ ngoài trơn vàbóng. Trứng được đẻ xếp chồng lên nhau, liênkết với nhau bằng một lớp keo. Trứng thườngđược đẻ sâu trong lớp giá thể. Gần nở trứng cómàu nâu nhạt, thời gian ủ trứng 18 - 25 ngày(bảng 2). Điều này cũng phù hợp với ghi nhậnđược của David George Gordon, 2000 (hình 1).Bảng 1. Khả năng đẻ trứng của ốc sên vỏ nâu vàng Theba pisana tại Bảo Lộc, tháng 9 - 12 năm 2001 Phân bố số trứng trong ổ trứng NT (Cặp) SLỔTĐĐ 5 - <10 T 10 - <30 T 30 - <50 T 50 - <80 T ? trứngTGNG- 2 LĐ (ngày) 1 8 2 2 3 1 243 16 -30 2 7 1 3 3 - 245 28 -38 3 10 2 3 4 1 286 18 - 40 4 7 1 3 3 - 221 24 - 44 5 4 - 2 2 - 142 38 - 60 TS 36 6 13 15 2 1.137 - TB 7,2 1,2 2,6 3,0 0,4 227,4 24,8 - 42,4 Ghi chú: NT: Nghiệm Thức, SLỔTĐĐ: Số lượng ổ trứng đã đẻ TGNG - 2 LĐ: Thời gian nghỉ giữa 2 lần đẻ Hình 1. Sên vỏ nâu vàng Theba pisana và ổ trứng mới đẻNGHIÊN CỨU KHOA HỌC KỸ THUẬTĐại học Nông Lâm TP.HCM Tạp chí KHKT Nông Lâm nghiệp, số 2/200313Ấu trùng ốc sên vỏ mới nở màu trắng sữakích thước nhỏ, có 1 vòng xoắn, đường kính 1,5- 2,0 mm, chiều cao 1,1 - 1,2 mm, ít di chuyển,râu đầu chưa rõ ràng. u trùng lớn rất chậm,sau 30 ngày có đường kính lớn hơn và chiều cao,cao hơn mới nở nhưng vẫn chỉ có 1 vòng xoắn,có màu xám nhạt, thấy rõ 2 cặp râu đầu. Ấutrùng 60 ngày tuổi có 2 vòng xoắn, màu nâunhạt, sau 120 ngày tuổi ấu trùng mới có 2,5vòng xoắn, đường kính 5,2 - 5,6 mm, chiều cao3,0 - 3,3 mm, màu nâu vàng và nhỏ hơn nhiềuso với thành trùng.Ốc sên vỏ nâu vàng cũng hoạt động và gây hạivào ban đêm và những ngày u ám có mưa. Nhữngngày mưa lớn chúng thường bám vào trụ dàn bòlên dàn phá hại mầm hoa, cánh hoa. Ốc sên vỏthường cắn phần đầu của mầm, đôi khi cắn đứt cảmầm. Những cành hoa đã nở ốc sên vỏ thườnggặm phần biểu bì cánh hoa chừa lại lớp màngmỏng màu trắng. Ốc sên vỏ tiêu hoá nhanh, dichuyển lại chậm, do đó chúng thường bài tiết ngaytrên đường di chuyển. Ngoài ra trên đường dichuyển, ốc sên vỏ còn để lại vết nhớt màu trắngbạc. Đây chính là chất nhớt do ốc sên vỏ tiết ragiúp ốc sên di chuyển thuận lợi.Mùa khô khi ẩm độ không khí thấp, ốc sênvỏ di chuyển xuống dưới dàn, núp trong lớp cỏdại hay trong khe đất. Tuy vậy ốc sên vỏ có khảnăng sống tiềm sinh ngay trên tru dàn bằng ximăng hay cột gỗ. Qua quan sát ốc sên vỏ nhảkeo gắn miệng vỏ vào trụ dàn và sống tiềmsinh. Điều này cũng phù hợp với ghi nhận củaRonald B. và ctv, 2001 (hình 2).Bảng 2. Một số đặc điểm hình thái của ốc sên Theba pisana trong vườn lan tại Bảo Lộc, năm 2001 Kích thước (mm) TT Giai đoạn phát triển SLCTQS Đường kính Chiều cao Vòng xoắn 1 Ốc sên trưởng thành * 20 12,0 - 14,0 10,0 - 12,5 5,0 - 5,5 2 Trứng (18 - 25 ngày)** 20 1,9 - 2,1 - - 3 Ấu trùng 1 ngày tuổi 15 1,5 - 2.0 1,1 - 1,2 1 4 Ấu trùng 30 ngày tuổi 15 2,8 - 3,1 1,6 - 1,8 1 5 Ấu trùng 60 ngày tuổi 15 3,4 - 4,0 2,0 - 2,2 2 6 Ấu trùng 90 ngày tuổi 15 4,2 - 4,6 2,5 - 2,8 2 7 Ấu trùng 120 ngày tuổi 15 5,2 - 5,6 3,0 - 3,3 2,5 Ghi chú: *: Ốc sên trưởng thành quan sát khi chúng đang bắt cặp, STT: Số thứ tự **: Trứng phát triển 18 - 25 ngày, SLCTQS: Số lượng cá thể quan sát Hình 2. Vò trí tiềm sinh của sên vỏ nâu vàng Theba pisanaNGHIÊN CỨU KHOA HỌC KỸ THUẬTTạp chí KHKT Nông Lâm nghiệp, số 2/2003 Đại học Nông Lâm TP.HCM14Đặc điểm hình thái và sinh học của sêntrần nhỏTên khoa học: ĐĐDTên tiếng anh: Slug.Tên thương gọi: Sên trần, con nhớtHọ: Limacidae Bộ: StylommatophoraLớp: Gastropoda Ngành: MolluscaThành trùng sên trần nhỏ có màu xám đen,có nhiều nếp nhăn, phía bụng màu trắng lợt,trên lưng có vệt u (vết tích thoái hoá của vỏ).Sên trần nhỏ trưởng thành có 2 cặp râu đầu,cặp trên dài hơn cặp dưới. Phần đỉnh của cặprâu trên có mang mắt, râu mang mắt cử độngrất linh hoạt, có thể co duỗi khi bò (hình 3).Qua khảo sát, thành trùng sên trần nhỏ dài25,2 - 31,4 mm, rộng 4,2 - 5,1 mm (bảng 4). Sêntrần nhỏ đẻ trứng rải rác hoặc từng nhóm, đẻnhiều lần trên bề mặt hay khe giá thể và có thểchồng chất lên nhau, giữa các trứng được liên kếtmột lớp keo, nhớt. Thời gian nghỉ giữa 2 lần đẻbiến động từ 3 - 14 ngày. Nhiều lần đẻ hình thànhđợt đẻ trứng. Trong 4 tháng quan sát chúng tôighi nhận sên trần nhỏ có 2 đợt đẻ trứng. Thờigian nghỉ giữa 2 đợt đẻ trứng biến động từ 34 - 50ngày, trung bình 44 ngày (bảng 3).Kết quả quan sát số lượng trứng sên trần nhỏđẻ trong đợt 1 trung bình 1 cặp là 91,2 trứng, đợt2 là 66,2 trứng. Điều này có thể do đợt đẻ trứngthứ 2 vào đầu mùa khô không thuận lợi cho sêntrần phát triển và đẻ trứng (bảng 3).Hình 3. Sên trần nhỏ và ổ trứng mới đẻNGHIÊN CỨU KHOA HỌC KỸ THUẬTĐại học Nông Lâm TP.HCM Tạp chí KHKT Nông Lâm nghiệp, số 2/200315Trứng sên trần nhỏ hình cầu, mới đẻ màutrắng bóng, trong suốt, có đường kính 1,7 - 1,8mm. Thời gian trứng phát triển kéo dài từ 8 -14ngày. Khi trứng sắp nở, bên trong có vệt nâunhạt, đó chính là phôi của ấu trùng. Qua theodõi trong 4 tháng 1 cặp sên trần nhỏ đã đẻtrung bình 157,4 trứng.Ấu trùng có hình thái giống thành trùngnhưng kích thước nhỏ hơn. u trùng mới nở cómàu trắng trong, ít di chuyển, râu đầu chưa rõràng.Ấu trùng 30 ngày tuổi màu xám nhạt, 2 cặprâu đầu rõ ràng, ấu trùng 90 ngày tuổi có màugiống thành trùng nhưng kích thước nhỏ hơn,dài 13,6 - 15,0 mm, rộng 4,2 - 5,1 mm (bảng 4).Sên trần nhỏ cũng như ốc sên vỏ hoạt độnggây hại vào ban đêm. Khi mưa lớn chúng thướngnúp trong giá thể, khi ngớt mưa hoặc chiều tốichúng bò ra gây hại trên cánh hoa và mầm hoa.Trong quá trình điều tra không ghi nhận có sựtiềm sinh của sên trần nhỏ. Điều này cũng phùhợp với ghi nhận của Jane E. Deiler, 2001.Đặc điểm hình thái và sinh học của sêntrần lớnTên khoa học: ĐĐDTên tiếng anh: SlugTên thường gọi: Sên trần lớnHọ: Limacidae Bộ: StylommatophoraLớp: Gastropoda Ngành: MolluscaThành trùng sên trần lớn được quan sát khiđang bắt cặp, chúng có màu nâu nhạt hay nâuvàng, hai bên sườn có vệt màu nâu xám. Trênlưng sên trần lớn không có vệt u. Sên trần lớncó 2 cặp râu đầu, cặp râu trên dài hơn cặp râudưới. Mắt được nằm ở đỉnh cặp râu trên và cặprâu này có khả năng co duỗi rất linh hoạt khibò. Da cơ thể sên trần lớn có thể tiết dòch màutrắng sữa khi bò tác động từ bên ngoài (hình 4).Bảng 4. Đặc điểm hình thái sên trần nhỏ tại Bảo Lộc, tháng 9 - 12 năm 2001 Kích thước (mm) Giai đoạn phát triển SLCTQS Chiều dài hoặc (ĐK) Chiều rộng Trứng (8 - 14 ngày)* 25 1,7 - 1,8 - Ấu trùng 1 ngày tuổi 17 2,0 - 2,5 0,8 - 1,0 30 ngày tuổi 15 6,0 - 6,5 1,8 - 2,0 60 ngày tuổi 15 10,0 - 10,4 2,4 - 2,8 90 ngày tuổi 12 13,6 - 15,0 3,0 - 3,4 Thành trùng 20 25,2 - 31,4 4,2 - 5,1 Ghi chú: SLCTQS: Số lượng cá thể quan sát ĐK: Đường kính; (*) Thời gian phát triển của trứng Hình 4. Sên trần lớn và ổ trứng mới đẻ

Tài liệu liên quan

Một số đặc điểm hình thái, sinh học của ốc sên gây hại hoa lan tại thị xã bảo lộc và thành phố đà lạt
- 7
- 1
- 13
Đặc điểm hình thái sinh học của ốc sên gây hại hoa lan
- 7
- 3
- 15
Nghiên cứu một số đặc điểm hình thái, sinh học của phân loài ong ý (apis mellifera ligustica and pinola) nhập nội vào việt nam, góp phần chọn lọc và nhân giống chúng
- 133
- 846
- 0
Nghiên cứu thành phần sâu mọt hại hành, tỏi củ khô nhập khẩu; đắc điểm hình thái, sinh học của loài gây hại chính và biện pháp phòng trừ chúng tại cửa khẩu lạng sơn năm 2007 2008
- 131
- 1
- 2
nghiên cứu thành phần bọ phân hại cây có múi, đặc điểm hình thái, sinh học của loài gây hại chính và biện pháp phòng chống vụ đông xuân 2007 2008 tại gia lâm hà nộ
- 114
- 813
- 4
Kết quả nghiên cứu đặc điểm hình thái, sinh học của mọt đục quả cà phê Stephanoderes hampei Ferriere (Coleoptera : Scolytidae) potx
- 6
- 1
- 9
Báo cáo khoa học: Kết quả Nghiên cứu đặc điểm hình thái , sinh học của mọt đục quả cà phê Stephanoderes hampei Ferriere (Coleoptera : Scolytidae) pdf
- 7
- 745
- 2
Luận án tiến sĩ đặc điểm hình thái, sinh học của các giống ong nhập nội (Apis mellifera Linnaeus) và tính năng sản xuất của các tổ hợp lai giữa chúng với ong ý Việt Nam
- 193
- 659
- 0
So sánh đặc điểm hình thái, sinh học của một số chủng nấm trichoderma và đánh giá hiệu lực phòng trừ nấm asprgillus niger hại lạc của chúng vụ xuân 2014 tại huyện nghi lộc nghệ an
- 86
- 564
- 1
khảo sát đặc điểm hình thái, sinh học của nhện sói pardosa pseudoannulata trong điều kiện phõng thí nghiệm
- 57
- 680
- 1