Đại Dịch COVID-19 Với Trẻ Em: Sớm Bảo Vệ Những Cây Non Trong ...

Nếu như ở giai đoạn đầu của đại dịch COVID-19, trẻ em và thanh thiếu niên được đánh giá là nhóm có nguy cơ thấp nhất về tỷ lệ mắc bệnh, diễn biến bệnh không nặng và khả năng phục hồi nhanh cao, nhưng đến thời điểm hiện tại, đã có rất nhiều thay đổi.

Thực tế, trẻ em đang là đối tượng nổi trội với những ” tổn thương vô hình” mà hậu quả của nó không thể giải quyết ngày một, ngày hai… Tệ hơn, những tổn thương này thậm chí sẽ không thể giải quyết.

Vậy, những tổn thương đó là gì và sao nó lại mang tác hại nghiêm trọng như vậy?

Trong cuộc khủng hoảng toàn cầu này, trẻ em đã phải thay đổi hàng loạt những thói quen hàng ngày của mình và đối mặt với những thử thách vô cùng mới của việc ‘cách ly xã hội.”

Những tổn thương vô hình

Trước tiên đó là trẻ bị giảm kết nối xã hội, từ việc không được đến trường và chuyển sang học tập trực tuyến đến giảm thời gian vận động ngoài trời. Tiếp đến là bị rối loạn lịch sinh hoạt do cả gia đình đều ở nhà nhưng ai nấy đều làm việc online, lịch ăn, ngủ đều thay đổi khiến ngay cả hình thức và thời gian giao tiếp, tương tác giữa các thành viên trong gia đình cũng thay đổi.

Đại dịch COVID-19 ví như một cơn cuồng phong lớn, ngỡ tưởng gió bão chỉ đánh vào những cây to, già yếu khiến nó đổ, bật gốc nhưng tác động của nó với những cây non lại là nghiêm trọng hơn bởi nó ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng phát triển sau này của những cây còn non yếu…

Đại dịch COVID-19 ví như một cơn cuồng phong lớn, ngỡ tưởng gió bão chỉ đánh vào những cây to, già yếu khiến nó đổ, bật gốc nhưng tác động của nó với những cây non lại là nghiêm trọng hơn bởi nó ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng phát triển sau này của những cây còn non yếu…

Ngoài những thay đổi ở trường học và các thói quen trong gia đình, trẻ em trong đại dịch còn bị giảm cơ hội tiếp xúc với người khác. Trẻ hầu như không được ra khỏi nhà, không được gặp các bạn, anh chị em họ hàng cùng lứa tuổi, không được đến nhà bạn bè, người thân, thậm chí là ông bà… không được tham gia các môn vận động thể thao ưa thích…

Nếu có được ra ngoài, trẻ phải giữ khoảng cách 2m với tất cả mọi người, kể cả những người thân, phải đeo khẩu trang… trong một bầu không khí ngột ngạt, sợ hãi bệnh tật.

Cùng đó, trong gia đình, sự căng thẳng từ cha mẹ cũng tác động đến trẻ. Khi cha mẹ cũng phải chịu ảnh hưởng của thay đổi thói quen, của áp lực kinh tế khó khăn, của việc làm online cộng với làm “bảo mẫu” cho con cái học trực tuyến đã ít nhiều ảnh hưởng đến hành vi ứng xử, nuôi dạy con cái.

Theo báo cáo được thống kê, xu hướng các phụ huynh dễ dãi với con cái hơn hoặc có những biện pháp kỷ luật quá mức thường ngày là khá phổ biến.

Một điều tra cho thấy rằng, sự gia tăng các rối loạn tâm thần ở trẻ em và thanh thiếu niên thường diễn ra cùng với sự gia tăng các triệu chứng tâm lý của người lớn. Tuy nhiên, sự khác biệt giữa trẻ em và người lớn là mức độ hiểu biết và quan điểm sống, nếu như người lớn dễ dàng hiểu rằng dịch bệnh rồi sẽ trôi qua và có đủ tinh thần để đưa ra những biện pháp điều chỉnh lại lịch sinh hoạt sao cho thích hợp nhất thì với trẻ em, khoảng thời gian gần 2 năm là một khoảng rất dài so với tuổi và quá trình trưởng thành. Thêm nữa, trẻ em thường là đối tượng bị thụ động và bị áp đặt bởi môi trường, cha mẹ, gia đình và xã hội.

Trên thế giới, sự gia tăng số ca nhập viện vì các vấn đề sức khỏe tâm thần tại các bệnh viện nhi được ghi nhận là tăng 100%. Một nghiên cứu được công bố vào tháng 8/2021 trên JAMA Pediatrics dựa trên việc khảo sát 80.879 trẻ em và thanh thiếu niên trên toàn cầu cho thấy số trẻ em phải trải qua triệu chứng trầm cảm và lo âu lần lượt là 25,2% và 20,5%. Tỷ lệ này đã tăng cao gấp đôi so với trước đại dịch.

COVID-19 tác động nặng đến sức khỏe tâm thần của trẻ

Vào tháng 10 năm nay, trong báo cáo “Tình hình Trẻ em Thế giới 2021” của UNICEF đã đưa ra cảnh báo rằng COVID-19 có thể sẽ tác động đến sức khỏe tâm thần và thể chất của trẻ em và thanh thiếu niên trong nhiều năm tới.

Công bố thuộc chủ đề: Tác động của đại dịch COVID-19 đối với tình trạng sức khỏe tâm thần kém ở trẻ em và thanh thiếu niên – “bề nổi của tảng băng chìm,” đã chỉ ra rằng, đại dịch COVID-19 đã gây ra những lo ngại đáng kể đối với sức khỏe tâm thần của cả một thế hệ trẻ em và thanh thiếu niên cũng như các bậc cha mẹ và người chăm sóc, nhưng đã không được chú ý trong một thời gian quá dài.

Báo cáo yêu cầu đầu tư khẩn cấp vào sức khỏe tâm thần của trẻ em và thanh thiếu niên trong các lĩnh vực, không chỉ y tế mà cần toàn diện các lĩnh vực giáo dục, xã hội, tăng cường giao tiếp, hiểu biết và xem xét nghiêm túc những trải nghiệm của trẻ em và thanh niên.

Theo số liệu ước tính mới nhất được đưa ra từ báo cáo này thì cứ 7 em thì có hơn 1 trẻ vị thành niên từ 10-19 tuổi trên toàn cầu đã bị chẩn đoán mắc rối loạn tâm thần. Mỗi năm có gần 46.000 trẻ vị thành niên tử vong do tự tử, khiến đây trở thành một trong năm nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở nhóm tuổi này.

Trong khi đó, giữa nhu cầu về sức khỏe tâm thần và kinh phí hỗ trợ sức khỏe tâm thần vẫn còn tồn tại khoảng cách lớn. Báo cáo cho thấy khoảng 2% ngân sách cho y tế của chính phủ được phân bổ vào chi tiêu cho sức khỏe tâm thần trên toàn cầu.

18 tháng qua là khoảng thời gian dài đằng đẵng đối với tất cả chúng ta, đặc biệt là trẻ em. Những đợt phong tỏa toàn quốc và việc hạn chế di chuyển liên quan đến đại dịch đã khiến các em phải trải qua những năm tháng cuộc đời khó quên khi phải rời xa gia đình, bạn bè, trường lớp, việc vui chơi – những yếu tố then chốt của tuổi thơ

Giám đốc điều hành UNICEF Henrietta Fore

“18 tháng qua là khoảng thời gian dài đằng đẵng đối với tất cả chúng ta, đặc biệt là trẻ em. Những đợt phong tỏa toàn quốc và việc hạn chế di chuyển liên quan đến đại dịch đã khiến các em phải trải qua những năm tháng cuộc đời khó quên khi phải rời xa gia đình, bạn bè, trường lớp, việc vui chơi – những yếu tố then chốt của tuổi thơ. Đại dịch đã gây ra tác động đáng kể, song đó mới chỉ là bề nổi của tảng băng chìm.

Từ trước khi đại dịch bùng phát, đã có quá nhiều trẻ em phải gánh chịu những vấn đề sức khỏe tâm thần chưa được giải quyết. Đầu tư của các chính phủ vào việc đáp ứng những nhu cầu cấp thiết này còn quá hạn chế. Mối liên hệ giữa sức khỏe tâm thần và kết quả cuộc sống trong tương lai chưa được quan tâm đúng mức”- Giám đốc điều hành UNICEF Henrietta Fore cho biết.

Kết quả ban đầu từ một cuộc khảo sát quốc tế về trẻ em và người trưởng thành ở 21 quốc gia được thực hiện bởi UNICEF và Gallup – đơn vị được đề cập trong Báo cáo Tình hình trẻ em Thế giới năm 2021, trung bình cứ 5 người trong độ tuổi từ 15-24 được khảo sát thì có 1 người cho biết họ cảm thấy chán nản hoặc hầu như không có hứng thú làm bất cứ việc gì.

Những rối loạn tâm thần được chẩn đoán bao gồm rối loạn tăng động giảm chú ý (ADHD), lo âu, tự kỷ, rối loạn lưỡng cực, rối loạn cư xử, trầm cảm, rối loạn ăn uống, khuyết tật trí tuệ và tâm thần phân liệt có thể gây tổn hại đáng kể đến sức khỏe, việc học tập, kết quả cuộc sống và năng lực tạo ra thu nhập sau này của trẻ em và thanh thiếu niên.

COVID-19 đã chuẩn bị bước sang năm thứ ba, và đại dịch này đang tiếp tục tác động nặng nề lên sức khỏe tâm thần cũng như điều kiện sống của trẻ em và thanh thiếu niên. Gián đoạn trong sinh hoạt, giáo dục, giải trí cũng như trăn trở về thu nhập gia đình và sức khỏe đang khiến nhiều người trẻ rơi vào cảnh lo sợ, tức giận và băn khoăn về tương lai.

Một cuộc khảo sát trực tuyến tại Trung Quốc hồi đầu năm 2020 được trích dẫn từ Báo cáo Tình hình trẻ em Thế giới đã chỉ ra rằng khoảng 1/3 số người tham gia cho biết họ cảm thấy sợ hãi và lo âu.

Theo dữ liệu mới nhất từ UNICEF, cứ 7 em thì có ít nhất 1 em trong tổng số trẻ em trên toàn cầu bị ảnh hưởng trực tiếp bởi các đợt phong tỏa. Hơn 1,6 tỷ trẻ em phải hứng chịu những thiệt hại nhất định về giáo dục.

Báo cáo của UNICEF chỉ ra rằng, COVID-19 là một nguyên nhân góp phần hình thành và tác động đến sức khỏe tâm thần trong suốt cuộc đời của trẻ em tương tự như các yếu tố di truyền, trải nghiệm và môi trường từ thời thơ ấu, bao gồm phương pháp nuôi dạy, việc học hành, chất lượng các mối quan hệ, mức độ tiếp xúc với bạo lực và xâm hại, phân biệt đối xử, đói nghèo, khủng hoảng nhân đạo và các tình huống y tế khẩn cấp khác.

Hành động ngay trước khi quá muộn

Báo cáo Tình hình trẻ em Thế giới năm 2021 kêu gọi các chính phủ, đối tác trong khu vực công và tư nhân cam kết, trao đổi và hành động nhằm nâng cao sức khỏe tâm thần cho tất cả trẻ em, trẻ vị thành niên và người chăm sóc, bảo vệ những người cần giúp đỡ và chăm sóc những đối tượng dễ bị tổn thương nhất.

Báo cáo này yêu cầu được thông qua việc đầu tư khẩn cấp cho sức khỏe tâm thần của trẻ em và trẻ vị thành niên không chỉ trong ngành y tế mà còn nhiều ngành khác, nhằm hỗ trợ phương pháp tiếp cận toàn xã hội trong công tác phòng ngừa, thúc đẩy và chăm sóc.

Sức khỏe tâm thần cũng giống như sức khỏe thể chất là một trạng thái tích cực – nó làm nền tảng cho khả năng suy nghĩ, cảm nhận, học hỏi, làm việc, xây dựng các mối quan hệ có ý nghĩa và đóng góp cho cộng đồng và thế giới

Bà Rana Flowers, Trưởng Đại diện UNICEF tại Việt Nam

“Sức khỏe tâm thần cũng giống như sức khỏe thể chất là một trạng thái tích cực – nó làm nền tảng cho khả năng suy nghĩ, cảm nhận, học hỏi, làm việc, xây dựng các mối quan hệ có ý nghĩa và đóng góp cho cộng đồng và thế giới. Có những bước và cách tiếp cận cụ thể cho gia đình, nhà trường và cộng đồng nhằm thúc đẩy, bảo vệ và chăm sóc tốt hơn cho hạnh phúc của trẻ em và thanh thiếu niên…”– Bà Rana Flowers, Trưởng Đại diện UNICEF tại Việt Nam nói.

Báo cáo cũng chỉ ra rằng, những yếu tố bảo vệ như người chăm sóc giàu tình yêu thương, môi trường nhà trường an toàn và các mối quan hệ bạn bè đồng trang lứa tích cực có thể giúp giảm thiểu nguy cơ rối loạn tâm thần ở trẻ em. Tuy nhiên, các em đang vấp phải rào cản quá lớn đó chính là sự ‘bảo vệ phản tác dụng” của các phụ huynh vì e ngại con trẻ bị bệnh tật mà giữ con trong nhà.

Không chỉ gây tác động khôn lường đối với cuộc sống của trẻ em, rối loạn tâm thần dẫn đến khuyết tật hoặc tử vong ở thanh thiếu niên còn làm thâm hụt khoản đóng góp ước tính lên tới gần 390 tỷ đô la Mỹ mỗi năm cho các nền kinh tế – Phân tích của Trường Kinh tế London

Không chỉ gây tác động khôn lường đối với cuộc sống của trẻ em, rối loạn tâm thần dẫn đến khuyết tật hoặc tử vong ở thanh thiếu niên còn làm thâm hụt khoản đóng góp ước tính lên tới gần 390 tỷ đô la Mỹ mỗi năm cho các nền kinh tế

Phân tích của Trường Kinh tế London

Tại Việt Nam, những nỗ lực phòng chống dịch của chính phủ đã đưa lại những kết quả khả quan, và Việt Nam đã bắt đầu vào cuộc sống bình thường mới. Chiến dịch tiêm vaccine cho trẻ từ 12-17 tuổi chính thức triển khai từ đầu tháng 11/2021 trên toàn quốc, để dần đưa các con trở lại trường học. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, phụ huynh đang có tâm lý e dè quá mức khi nhiều phụ huynh từ chối cho các con đến trường và vẫn muốn duy trì việc học trực tuyến.

Từ thực tế này, các chuyên gia chỉ ra rằng, nhà trường, các nhà hoạch định chính sách, cũng như các phụ huynh cần phải: “Xem xét các vấn đề liên quan đến sức khỏe tâm thần và hạnh phúc của trẻ em và thanh thiếu niên, đặc biệt tập trung vào việc phân tích cách các yếu tố nguy cơ và bảo vệ tại gia đình, trường học và cộng đồng trong việc hình thành kết quả liên quan đến sức khỏe tâm thần.”

“Cần phải có những hành động ngay để bảo vệ cho thế hệ tương lai từ ngay bây giờ trước khi quá muộn. Mà điều đầu tiên cần làm, đó là đưa các em sớm trở lại trường học để các em thích ứng với trạng thái bình thường mới!”

Theo đó, các chính sách liên quan đến xử lý ca mắc ở trường, phương án cách ly các tiếp xúc cần được nghiên cứu kỹ lưỡng trước khi ban hành triển khai phù hợp với yêu cầu thực tế trên tinh thần đảm bảo cao nhất sức khỏe cho trẻ, không để lây nhiễm chéo, cũng như không ảnh hưởng đến môi trường chung.

Bên cạnh đó, gia đình và nhà trường cần hình thành thói quen cho trẻ trong thực hiện nguyên tắc 5K, kiểm tra sức khỏe hàng ngày trước khi đến trường, nghỉ học và thông báo đến trường ngay khi có biểu hiện mắc COVID-19. Trường học đảm bảo thông thoáng, mở cửa sổ, có trang bị đầy đủ QR code, nước sát khuẩn, khẩu trang dự phòng cho trẻ…

Nghiên cứu được Tiến sĩ Heuvel (Bệnh viện Nhi tại Canada) đưa ra cho biết: “Trong đại dịch COVID-19, trẻ phải giãn cách ở nhà không được đến trường và tiếp xúc với thiết bị điện tử nhiều hơn, đây là điều sẽ dẫn đến những nguy cơ rối loạn giao tiếp và ảnh hưởng đến tâm thần của trẻ em. Những thiết bị điện tử có thể liên quan đến khoảng 50% nguy cơ chậm nói ở lứa tuổi học nói và gây đến việc ‘đóng cửa’ giao tiếp, sản sinh trầm cảm cho lứa tuổi vị thành niên.”

Nghiên cứu này cũng chỉ ra rằng, khi mà đại dịch vẫn tiếp tục kéo dài, số trường hợp trẻ em và thanh thiếu niên bị rối loạn tâm thần sẽ ngày càng tăng lên. Điều này cho thấy, cần phải có những hành động ngay để bảo vệ cho thế hệ tương lai từ ngay bây giờ trước khi quá muộn. Mà điều đầu tiên  cần làm đó là đưa các em sớm trở lại trường học.

Và để làm được điều này, cần có những chính sách, hành động đúng đắn để các em có thể thích ứng với trạng thái, môi trường bình thường mới, sống chung với dịch an toàn và có sức khỏe toàn diện!

Hàn Giang/Vietnam+

Chia sẻ:

• Tweet

Có liên quan