Đại Trùng Tu Nhà Thờ Đức Bà Sài Gòn, Kỹ Lưỡng đến Từng Chi Tiết

Việc thay ngói mới cho các mái của nhà thờ Chánh tòa Ðức Bà Sài Gòn đã gần hoàn tất, tuy nhiên, đây chỉ là một phần của “công trình thế kỷ”. Ðể ngôi thánh đường trường tồn cho các thế hệ mai sau, vẫn còn nhiều hạng mục phải thực hiện.

Đức Tổng Giám mục (thứ hai từ trái sang) và cha Tổng Đại diện (bìa trái) thăm công trình trùng tu nhà thờ Đức Bà - ảnh: TGP TPHCM

Sau khi hệ giàn giáo hai bên nhà thờ được tháo dỡ vì đã xong phần thay ngói ở khu vực này, người dân thành phố đã được chiêm ngưỡng những hàng ngói Marseille, ngói vảy cá đều tăm tắp. Trong kế hoạch trước đây, dự kiến toàn bộ các mái sẽ được lợp xong ngói mới vào cuối năm 2020, nhưng Covid-19 đã làm chậm tiến độ. Trao đổi với Công giáo và Dân tộc, linh mục Inhaxiô Hồ Văn Xuân, Tổng Ðại diện TGP TPHCM và là Trưởng Ban Trùng tu chia sẻ: “Năm vừa qua, đại dịch đã làm đảo điên cả thế giới, công việc của mỗi người, dù ít hay nhiều đều bị ảnh hưởng. Công trình trùng tu cũng thế, chẳng hạn, vì việc đi lại giữa các nước bị hạn chế để ngăn Covid-19 lây lan nên nhiều chuyên gia nước ngoài không thể qua để hỗ trợ được. Dù vẫn có thể làm việc trực tuyến nhưng sự hiện diện của họ rất quan trọng. May mắn là hồi tháng 10, chúng tôi đã có thể xin được thị thực để ông Mark Willems, người Bỉ, Giám đốc Kỹ thuật của dự án sang Việt Nam. Sau khi hoàn thành cách ly theo đúng quy định, ông đã có mặt ở công trường. Giữa những điều kiện không thuận lợi do Covid-19, chúng tôi vẫn cố gắng thực hiện những mục tiêu đã đề ra, theo phương châm kỹ lưỡng đến từng chi tiết”.

Nhờ vậy, dù nhịp độ có phần bị chậm lại nhưng công việc vẫn tiến triển và có thể kể ra những hạng mục quan trọng đã được thực hiện trong năm 2020:

Lắp đặt ngói âm dương

Về mái ngói, đã lợp xong phần còn lại của các mái lợp ngói Marseille, là phần trên cùng; và các mái ngói vảy cá ở khu vực Cung thánh. Tiếp đến là mái ngói âm dương: dỡ ngói cũ; khảo sát, thay mới vì kèo thép; chuẩn bị cho việc lợp ngói âm dương ở khu vực đối diện đường Hàn Thuyên và đối diện Trung tâm Thương mại Diamond Plaza. Phần mái này có thiết kế đẹp, nhưng rất khó làm vì nhiều góc cạnh. Và đây cũng là phần bị hư hại nghiêm trọng nhất nên phải xử lý rất kỹ để bảo đảm sau khi thay xong ngói mới thì không dột nữa. Đức cha Giuse Nguyễn Năng, Tổng Giám mục TGP TPHCM, đã đến thăm công trường và lợp viên ngói âm dương đầu tiên vào ngày 6.1.2021 vừa qua. Các viên ngói âm dương không chỉ gá vào nhau như trước đây mà có móc hoặc bắt vít nên không thể tuột. Để chống thấm, bên dưới hệ vì kèo thép và rui mè gỗ được lắp hai lớp màng Delta Foxx của hãng Doerken (Đức) nhằm che phủ bề mặt phía dưới của ngói. Điều đặc biệt là loại màng này có khả năng lưu thông không khí từ phía dưới lên nhưng ngăn không thấm nước từ trên xuống, đảm bảo chống dột hoàn toàn cho hệ mái ngói.

Ngôi thánh đường đã được lắp hệ thống chống sét của công ty Dehn & Sohne (Đức), một trong những tên tuổi hàng đầu thế giới về lãnh vực này, có bề dày hoạt động đã hơn 100 năm và hiện xuất khẩu đến 70 nước trên thế giới. Bên cạnh đó còn có sự phối hợp giữa Dehn & Sohne với các hãng khác của châu Âu là Dabib và Callewaeart để tính toán, thiết kế, triển khai cung cấp hàng hóa và hướng dẫn lắp đặt cho hệ thống này. Ban Trùng tu cũng cho thiết kế, lắp đặt tủ điện nguồn tổng để cấp điện cho sinh hoạt hằng ngày của nhà thờ cũng như các hạng mục trùng tu: thang máy, các thiết bị…

Đặt mua giàn giáo Allround của hãng Layher (Đức) để trùng tu khu vực tháp chuông và hai tháp kẽm (tháp nhọn). Cha Inhaxiô Hồ Văn Xuân cho biết: “Nếu không có Covid-19 thì lẽ ra dự định tháng 9.2020 đã lắp ráp giàn giáo của tháp chuông trong 3 tháng để hoàn thành vào cuối tháng 12. Giàn giáo cho giai đoạn 1 và giai đoạn 2 đã về tới nhà thờ Đức Bà. Ban Trùng tu đã đặt giàn giáo cho giai đoạn 3 - giàn giáo của tháp kẽm, phục vụ công việc trùng tu từ chân hai tháp kẽm đến đỉnh thánh giá. Dự kiến đến cuối tháng 3.2021, lô hàng này sẽ về đến nhà thờ. Việc trùng tu hai tháp chuông và tháp kẽm dự kiến là 2 năm hoặc kéo dài hơn vì rất nhiều hạng mục phức tạp, làm rất khó, mọi công việc phải thực hiện trên cao độ từ 40-60m nhưng tuyệt đối phải đảm bảo an toàn cho con người và cho công trình, vì vậy, từng bước đều được khảo sát, tính toán kỹ lưỡng, lựa chọn giải pháp tốt nhất trước khi triển khai”.

Layher là một trong những hãng sản xuất giàn giáo danh tiếng nhất trên thế giới. Khi cha Tổng Đại diện sang Đức khảo sát vào năm 2019, ngài rất ấn tượng với loại giàn giáo gọn, nhẹ, tiện dụng của Layher là Allround và đã chọn để lắp ngói từ đầu năm 2020 cho phần mái phía sau thánh đường, cũng là phần phức tạp nhất. Sau một năm sử dụng, hệ giàn giáo này đã chứng tỏ được rất nhiều ưu điểm: không dựng từng ô mà dựng toàn bộ bao quanh khu vực cần thi công, không bắt bù loong, ốc vít mà gắn bằng chốt nên ráp nhanh, rất an toàn và tạo nhiều thuận lợi cho việc thi công. Chính vì vậy, Ban Trùng tu đã quyết định tiếp tục chọn Allround cho khu vực phía trước nhà thờ.

Những hạng mục khác, có thể kể đến như: thay mới toàn bộ hệ thống đèn cảnh báo ở hàng rào tạm bảo vệ công trình, sử dụng đèn dùng cho ngoài trời, nhập từ châu Âu; đổ bêtông sàn chân đế của hệ giàn giáo, vận thang tháp chuông và tháp kẽm; gia cường từng mái vòm, xây bù các bờ tường gạch dưới các mái; theo dõi, khảo sát kết cấu nền móng của nhà thờ… Để chuyển vật tư và đưa công nhân lên cao khi thi công khu vực phía trước nhà thờ, Ban Trùng tu đã nhập thang máy Geda của Đức, có 8 điểm dừng, rất an toàn. Vận thang này cũng đã được đưa về nhà thờ.

Những phần mái đã lợp xong ngói mới không chỉ đều và đẹp mà còn vượt qua một cách hoàn hảo “bài kiểm tra” là mùa mưa 2020 của Sài Gòn. Trải qua nhiều khó khăn, “công trình thế kỷ” của TGP TPHCM vẫn tiến triển một cách vững chắc và dự kiến sẽ hoàn tất vào cuối năm 2025.

CÁC HẠNG MỤC CHÍNH CỦA NĂM 2021 - Tiếp tục lợp ngói âm dương, nếu không có gì trở ngại thì có thể cuối tháng 6.2021, tất cả các mái ngói sẽ được lợp xong. - Hoàn thiện những liên kết làm kín giữa mái ngói với bờ tường gạch, với đá trang trí Paris (pierre de Paris), đá granit khu vực cung thánh. - Lắp dựng giàn giáo ở phía trước nhà thờ để trùng tu tháp chuông và tháp kẽm. Nếu xin kịp thị thực thì chuyên gia sẽ bay chuyến ngày 6.2 từ Pháp sang TPHCM, thực hiện cách ly và từ ngày 23.2 sẽ bắt đầu việc lắp dựng trong khoảng 3 tháng. - Khảo sát, đo vẽ chi tiết các hạng mục còn lại của hệ kết cấu của tháp kẽm. - Khảo sát, đo vẽ chi tiết hạng mục vành khung gỗ đỡ chuông bên trong tháp chuông vì hệ thống cũ đã mục. - Thời gian qua, nhà thờ Đức Bà Sài Gòn tạm ngưng giật chuông vì tháp chuông không đảm bảo an toàn. Ban Trùng tu dự định đặt ba chuông từ Đức, lắp giá chuông phía trước nhà thờ để sử dụng tạm trong lúc đợi hoàn thành việc trùng tu. - Hoàn tất lắp đặt máng xối kẽm. - Nghiên cứu hệ thống ánh sáng trang trí mặt ngoài toàn bộ nhà thờ. - Khảo sát đá trang trí Paris ở chân tháp kẽm để gia cố lại phần này. - Tiếp tục xem xét gạch của công ty Girnghuber (Đức) để thay hàng trăm ngàn viên gạch ở bờ tường nhà thờ. Gạch của hãng này sử dụng 100% đất sét sạch, được nung bằng khí ga tự nhiên trong lò tuynel, không sử dụng hóa chất. Girnghuber đã làm nhiều đợt mẫu và gởi qua để so sánh, xem ở các cao độ, góc sáng khác nhau trong ngày, xem màu của gạch mới có đồng nhất với màu của gạch cũ hay không. Quy trình này đã và vẫn đang được triển khai thực hiện, theo dõi và cần nhiều thời gian do phải điều chỉnh màu sắc của gạch cho gần giống nhất với gạch hiện hữu của nhà thờ. * 3 loại ngói được Ban Trùng tu chọn lắp tại nhà thờ Đức Bà Sài Gòn: ngói Marseille (còn gọi là ngói mũi tên, ngói Tây) của công ty Monier S.A (Pháp) lợp mái cao nhất; ngói vảy cá, ngói âm dương cùng của công ty Meyer-Holsen (Ðức) lợp mái trung gian và mái thấp nhất.

Lan Chi