Dân Tộc Xinh Mun - Nét đẹp Dân Tộc Thiểu Số Vùng Núi Tây Bắc

1.2 Giải thích tên gọi của dân tộc Xinh Mun

Cái tên dân tộc Xinh Mun được chọn làm tộc danh của dân tộc này được phiên âm từ K’xing Mul, có nghĩa là Người Núi. Ngoài ra, dân tộc này còn có một số tên gọi khác như Xá, Puộc hay Xá Puộc trong thời kỳ phong kiến chống Pháp - Đại diện cho những người nô dịch và bị coi khinh vì xếp cuối trong tầng lớp xã hội. Người Thái ở Mộc Châu lại gọi người Xinh Mun với cái tên Phủ Puốc, có nghĩa là Người Mối. Để phù hợp với chữ Quốc ngữ cũng như thuận tiện cho việc gọi tên, Danh mục các dân tộc thiểu số ở Việt Nam do Tổng cục thống kê công bố năm 1979 đã chọn Xinh Mun làm tộc danh chính thức của dân tộc này.

Xem thêm: Tìm hiểu tục đón Tết của dân tộc Mường ở Mộc Châu Sơn La

1.3 Đôi nét về đời sống văn hóa - tinh thần của dân tộc Xinh Mun

Dân tộc Xinh Mun sống trong từng đơn vị được gọi là bản và không có một đơn vị địa lý nào khác lớn hơn hay nhỏ hơn. Ngày xưa, các bản chỉ tập trung có khoảng 10 hộ sinh sống, đến nay nhờ chính sách định canh định cư của Nhà nước mà số lượng hộ gia đình của một bản đã lên đến con số trăm, sống rải rác trên đường biên giới Việt Lào. Trong gia đình, người đàn ông (chồng, cha hoặc con trường) là người đứng đầu và có toàn quyền quyết định mọi công việc trong cuộc sống. Các con, không phân biệt nam nữ, đều có quyền thừa kế tài sản, nhưng nếu người con gái đã đi lấy chồng thì được mặc định không còn thuộc về gia đình nữa. Nếu không có con trai thì gia đình có thể nhận cháu ruột làm con trai nuôi.

Người Xinh Mun có 2 dòng họ lớn là họ Vì và họ Lò, với những vật tổ, tập quán và những điều cấm kỵ riêng. Tuy nhiên, cả hai dòng họ đều thờ cúng các thế lực siêu nhiên mà họ gọi là ma lành và ma dữ, trở thành một tập quán chung được hình thành lâu đời của người Xinh Mun. Ngoài ra, việc thờ cúng cha mẹ, ông bà cũng vô cùng được coi trọng, nhưng không được tổ chức vào ngày họ mất hằng năm như người Kinh mà được tổ chức chung khi có tiệc làm nhà mới, ăn cơm mới hay có tiệc hỷ… Cúng bản được tổ chức định kỳ mỗi năm để cầu sức khỏe cho dân làng và mùa màng bội thu. Ngoài ra người Xinh Mun còn có những lễ hội khác như lễ Mương Ama (cầu an, cầu phúc), cúng cơm mới, Tết Nguyên Đán và lễ cúng chung với người Thái trong vùng.