Dàn ý Phân Tích Bài Thơ Bếp Lửa Của Bằng Việt - Blog Ngữ Văn

Đề bài: Phân tích bài thơ “Bếp lửa” của Bằng Việt (Cảm nhận của em về những kĩ niệm đẹp của tình bà cháu.)

I. Mởbài: (Giới thiệu tác giả - Giới thiệu tác phẩm – Vấn đề cần nghị luận)

-BằngViệtthuộcthếhệnhà thơtrưởngthànhtrong thờikỳkhángchiếnchốngMĩ. Thơôngtrongtrẻo,mượtmàvà trànđầycảmxúc.

- “Bếplửa”làtác phẩmtiêu biểu chophongcách nghệthuậtđộcđáo ấy.

- Bài thơlàdòngkỉniệmxúcđộng vềngườibàvàtìnhbà cháu,thểhiệnlòngkính yêu, biếtơncủangườicháuđốivớibà, cũng làđốivớigiađình, quêhương, đấtnước.

Dàn ý phân tích bài thơ Bếp lửaII. Thânbài

1. Kháiquát(Dẫndắtvàobài)

Rađờinăm1963, khitácgiảđanglàsinhviênhọctậpởnướcngoài. “Bếplửa”đượcđánhgiálàmộtbàithơhay vềtìnhbà cháu.Tìnhcảmấythểhiệnquadòng hồitưởngcủangườicháuvềnhững nămthángtuổithơvớibiếtbao kỉniệm. Mỗikỉniệmlạiđượcbao bọctrongmộtnỗinhớthươngvừadâng trào,vừasâulắng.

2. Phântích, cảmnhận

a. Hình ảnh bếp lửa khơi nguồn cho dòng hồi tưởng, cảm xúc về bà.

- Mởđầubàithơlàhìnhảnhbếplửalunglinh,chập chờn:

Mộtbếp lửa chờn vờn sương sớm

Mộtbếp lửa ấp iu nồng đượm

Cháu thương bà biếtmấynắng mưa.

+ Bếplửalàhìnhảnh gần gũi, quenthuộc đốivớimỗigiađình ViệtNam.

+ Từláy “chờnvờn”rấtthựcnhưgợiđếnhình ảnh bập bùngcủangọn lửa,mờảo tronglànsươngbuổisớm.Bếp lửa đó được nhóm lên bằng bàntaykhéoléovàchămchútcủabà.

+ Từ hình ảnh bếp lửa, người cháu nhớ đến bà với biết bao vất vả, cực nhọc.

=> Vậy nên, trongtâmtưởngcủangườicháunơixa, sựxuấthiệncủahìnhảnhbếplửađãkhơigợimạch nguồncảmxúcđểcháunhớvềbà,nhớvềtìnhbà cháu.

b. Hồi tưởng những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà

Bốn khổ thơ tương ứng với ba kỉ niệm của khoảng thời thơ ấu của nhà thơ sống bên bà. Đó là những kỉ niệm bên bếp lửa và bên người bà kính yêu. Đoạn thơ thấm thía bởi sự kết hợp hài hòa giữa biểu cảm với miêu tả, tự sự với trữ tình.

- Bếplửagợidậycảmộtký ứccủatuổiấuthơ:

Lên bốn tuổicháu đã quen mùikhói

Nămấylà nămđóimòn đóimỏi

Bố điđánh xekhô rạcngựa gầy

Chỉnhớkhóihun nhèmmắtcháu

Nghĩlạiđến giờsống mũicòn cay.

+ Tuổi thơ ấy có bóng đen ghê rợn của nạn đói năm 1945. Hơn hai triệu người dân Việt Nam chết đói vì chính sách cai trị dã man của giặc Nhật, giặc Pháp. Người sống thì “dật dờ như những bóng ma”. Đến nỗi nhà thơ Chế Lan Viên đã từng tổng kết trong một câu thơ đau đớn: “Cả dân tộc đói nghèo trong rơm rạ”.

+ Hình ảnh “khô rạc ngựa gầy” cũng phần nào diễn tả được hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn của gia đình tác giả trong cái khốn khó chung của những người lao động.

=> Nhưng trongkhoảngthờigianấy, bếplửavẫncháysáng, vẫnấmnóng nồngđượmbởitìnhbà. Điều đó làm cho tác giả: “đếngiờsốngmũicòncay”.

- Đó cònlàkỉniệmvềngườibànhómlên ngọn lửaấmấp đểnuôidưỡng, chởchecho cháu:

Támnămròng cháu cùng bànhómlửa

Tu hú kêu trên những cánh đồngxa

Tu hú kêu bà con nhớkhông bà?

Bà haykểchuyện những ngàyởHuế

Tiếng tu hú sao mà tha thiếtthế!

Mẹcùng cha công tácbận không về

Cháu ởcùng bà, bà bảo cháu nghe

Bà dạycháulàm, bà chămcháu học

Tu hú ơi!Chẳng đến ởcùng bà

Kêu chihoàitrên những cánh đồng xa?

+ Tám năm cháu nhận được sự yêu thương, che chở, dưỡng nuôi tâm hồn từ tấm lòng của bà. Tám năm ấy, cháu sống cùng bà vất vả, khó khăn nhưng đầy tình yêu thương.

+ Kháng chiến bùng nổ, cha mẹ bận công tác, bà vừa là cha, lại vừa là mẹ: bà bảo cháu nghe, bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học. Chính bà là người đã nuôi dưỡng, dạy dỗ cháu nên người.

+ Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế để nhắc nhở cháu về truyền thống gia đình, về những đau thương mất mát và cả những chiến công của dân tộc. Bà luôn bên cháu, dạy dỗ, chăm sóc cho cháu lớn lên.

-> Tình yêu và kính trọng bà của tác giả được thể hiện thật chân thành, sâu sắc: “Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc”.

- Đọng lạitrongkỉniệmcủangườicháulà:

Nămgiặc đốtlàng cháytàn cháy rụi

Hàng xómbốn bên trởvềlầmlụi

Đỡđần bà dựng lạitúp lều tranh

+ Chi tiết thơ đậm chất hiện thực, thành ngữ “cháy tàn cháy rụi” đem đến cảm nhận về hình ảnh làng quê hoang tàn trong khói lửa của chiến tranh. Trên cái nền của sự tàn phá hủy diệt ấy là sự cưu mang, đùm bọc của xóm làng đối với hai bà cháu.

+ Điều khiến cháu xúc động nhất là một mình bà già nua, nhỏ bé đã chống chọi để trải qua những năm tháng gian nan, đau khổ mà không hề kêu ca, phàn nàn. Bà mạnh mẽ, kiên cường trước hiện thực ác liệt.

- ĐặcbiệtlàlờidặncháucủabàđãlàmngờisángvẻđẹptâmhồncủangườiphụnữViệtNamgiàulòngvịtha,giàuđứchisinh:

Mày có viếtthưchớkểnàykểnọ

Cứbảo nhà vẫn được bình yên

+ Vậylàbàđãgồng mình gánh vácmọilotoanđể các con yên tâmcôngtác.Bàkhôngchỉlàchỗ dựacho đứacháuthơ,làđiểmtựachocácconđangchiếnđấumàcònlàhậuphương vữngchắc cho cảtiền tuyến,góp phầnkhôngnhỏvào cuộckhángchiếnchungcủadântộc.

=> Chanchứatrongtừnglờithơ, tacảmnhậnmộtlòngbiếtơn,niềmtựhào củađứacháuđãtrưởng thànhkhinghĩvềngườibàthânyêu.

- Từhìnhảnhbếplửa, bàithơgợiđếnhìnhảnh ngọn lửacó ýnghĩatrừutượng vàkháiquát:

Rồisớmrồichiều lạibếp lửa bà nhen

Mộtngọn lửa lòng bà luôn ủ sẵn

Mộtngọn lửa chứa niềmtin daidằng.

+ Từ hình ảnh bếp lửa cụ thể ở câu trên, tác giả chuyển thành hình ảnh ngọn lửa trong lòng bà. Ngọn lửa là những kỉ niệm ấm lòng, là niềm tin thiêng liêng kì diệu nâng bước cháu trên suốt chặng đường dài. Ngọn lửa là sức sống, lòng yêu thương, niềm tin mà bà truyền cho cháu.

+ Cùng với hình tượng “ngọn lửa”, các từ ngữ chỉ thời gian: “rồi sớm rồi chiều”, các động từ “nhen”, “ủ sẵn”, “chứa” đã khẳng định ý chí, bản lĩnh sống của bà, cũng là của người phụ nữ Việt Nam giữa thời chiến. Điệp ngữ - ẩn dụ “một ngọn lửa” cùng kết cấu song hành đã làm cho giọng thơ vang lên mạnh mẽ, đầy xúc động tự hào.

- Từnhững hồitưởngvềkỉniệmtuổithơsốngbênbà,ngườicháuđãsuy ngẫmvềbà,vềcuộcđờibà:

Lận đận đờibà biếtmấynắng mưa

Mấy chụcnămrồi, đến tận bâygiờ

Bà vẫn giữthóiquen dậysớm

Nhómbếp lửa ấp iu nồng đượm

Nhómniềmyêu thương khoaisắn ngọtbùi

Nhómnồixôigạo mớisẻ chung vui

Nhómdậycả những tâmtình tuổinhỏ

+ Nếu từ đầu bài thơ, hình ảnh bà và bếp lửa song hành thì đến đây hoà vào làm một, nhòe lẫn, tỏa sáng bênnhau.

+ Cụm từ chỉ thời gian “đời bà”, “mấy chục năm”, từ láy tượng hình “lận đận”, hình ảnh ẩn dụ “nắng mưa” đã diễn tả cảm nhận của nhà thơ về cuộc đời gian nan, vất vả và sự tần tảo, đức hi sinh, chịu thương, chịu khó của bà.

+ Điệp ngữ “nhóm” được nhắc lại bốn lần gợi nhiều liên tưởng. Từ hành động, bà đã nhóm dậy những gì thiêng liêng, cao quý nhất của con người. Bà nhóm bếp lửa mỗi sớm mai là nhóm lên: tình yêu thương, niềm vui sưởi ấm, sự san sẻ tình làng nghĩa xóm, những tâm tình, ước vọng của tuổi thơ.

-> Nhờ ngọn lửa mà bà “ủ”, bà “nhen”, bà “giữ”, cháu biết cách sống ân nghĩa, thủy chung, biết mở lòng ra với mọi người xung quanh, biết sẻ chia, gắn bó với xóm làng.

- Chínhvìthế,nhàthơđãcảmnhậnđược sựkìdiệuthiêng liêng từbếplửabìnhdịvàquen thuộc:

“Ôi, kìlạvàthiêng liêng– bếplửa!”

+ BằngViệtđãpháthiệnbếplửađượcbànhenlênkhôngchỉbằngnhiênliệucủirơmmàcònđượcnhen lêntrong ngọn lửalòngbà, ngọn lửacủasựsống, tình yêuthương,niềmtinbấtdiệt.

- Vớitấtcảnhữngýnghĩa trên,hìnhảnh ngườibàvàbếplửađãtrởthànhđiểmtựavànỗinhớkhicháuđixa:

Giờcháu đã đixa, có ngọnkhóitrămtàu,

Có lửa trămnhà, niềmvuitrămngả,

Nhưng vẫn chẳng bao giờquênnhắcnhở:

-Sớmmainàybà nhómbếp lên chưa?

+ Các hình ảnh “khóitrămtàu”, “lửatrămnhà”, “niềmvuitrămngả” mở ra một thế giới rộng lớn. Cháu đã lớn không, được đi đến những chân trời cao rộng. Thế nhưng cháu khôngquênbếplửacủabà, không nguôinhớthươngbà,nên vẫn “khôngquênnhắcnhở”:“Sớmmainàybànhómbếplênchưa”.

+ Nỗinhớbàtrởthành nỗinhớthường trực, hìnhảnhbàtrởthànhhìnhảnhthiêng liêngtrongtâmhồn,làmấmlòng,nângbướcngườicháutrênsuốtchặngđườngdàirộngcủacuộcđời.Hình ảnhbàcũngchínhlàhìnhảnhquêhươngđấtnướcmộtthờigiankhó, đạnlửa.

3. Nghệ thuật

Bài thơsángtạonhiềuhìnhảnhmangýnghĩa biểutượng, đặcbiệtlàhìnhảnhbếplửa,ngọn lửa.

Thểthơtámchữphùhợpvớicảmxúchồitưởngvàsuyngẫm.

III. Kếtbài

- Tìnhbàcháu làtìnhcảmcao đẹp đượcBằng Việtthểhiệnrấtsâu sắc trongbàithơ“Bếplửa”.

- Bếplửa –tìnhbà,tấmlòng yêuthươngcủabàtrong mỗichúngtalànhững gìthiêngliêng nhất. Nó nhắcnhởtabiếtsống, biếtyêuthương,xứngđáng vớitầmlòngbà.