Đáp án De Thi HSG Quốc Gia Môn Văn 2022

Đề thi chọn học sinh giỏi quốc gia năm 2022 môn Văn có 2 câu về Nghị luận xã hội và Nghị luận văn học trong thời gian 180 phút làm bài.

Ngay sau khi thí sinh làm bài xong, đề thi chọn học sinh giỏi quốc gia môn Văn đã thu hút sự quan tâm của nhiều người trong đó có những giáo viên cho rằng đề thi không mới thậm chí chỉ ở mức học sinh giỏi tỉnh. Một số khác thì cũng cho rằng với đề năm nay, thật không dễ để có những bài văn độc đáo, mới mẻ.

Đề thi chọn học sinh giỏi quốc gia môn Văn năm nay

Nhận định về về đề thi chọn học sinh giỏi quốc gia năm 2022, Tiến sĩ Trịnh Thu Tuyết, nguyên giáo viên môn Ngữ văn, Trường THPT Chu Văn An, Hà Nội cho hay: “Mấy năm gần đây, hai câu hỏi trong đề thi trong Kỳ thi chọn học sinh giỏi quốc gia THPT thường yêu cầu luận bàn về cùng một vấn đề, đương nhiên ở hai góc độ khác nhau của sự tiếp cận, hoặc từ góc nhìn của cuộc sống xã hội, hoặc soi chiếu trong những bình diện của văn chương – đề thi năm học 2021 – 2022 cũng không ngoại lệ khi vấn đề xuyên suốt hai câu hỏi là “giá trị” – giá trị của một đối tượng, dù nhất thời hay muôn đời.

Đó là vấn đề không mới, nhưng chưa bao giờ cũ với cả văn chương và cuộc sống – bởi hành trình vận động của loài người hàm chứa mọi lĩnh vực trong nó (ví dụ văn chương) là hành trình tìm kiếm, tạo lập, hoàn thiện, rồi lại đổi thay, phát triển và xác lập những giá trị mới”.

Theo Tiến sĩ Trịnh Thu Tuyết phân tích thì câu Nghị luận xã hội trong đề thi không đưa tới những phát hiện mới, học sinh có thể nghĩ tới và luận bàn tất cả những khía cạnh liên quan tới giá trị và nhận thức, sử dụng giá trị - tới sự tinh tế của những con mắt xanh hoặc niềm tự tin về giá trị của những kẻ đợi thời, những hòn đá không lăn mọc rêu, rồi than như một nhân vật của Axit Nexin: “Giá như không có tuổi”, hoặc: “Giá có ai nhận ra ta”!

Vấn đề có thể gợi đôi chút thú vị khi bàn luận thật ra không phải ở sự tinh tế, sắc sảo của người phát hiện mà chủ yếu ở cách chúng ta suy nghĩ thế nào về thân phận khá bẽ bàng của sự chờ đợi: đời người được bao lăm cho sự chờ đợi?

Hòn đá rơi từ vũ trụ đã đợi con mắt xanh của nhà thiên văn cả mấy trăm năm, nếu mấy chục năm trước bố mẹ nhà thiên văn không gặp nhau, hoặc nếu nhà thiên văn không ngẫu nhiên đi qua làng ấy, không dừng chân và xem xét, hoặc giả chuyến đi đó, ông ta không mang đủ thiết bị hay máy móc đo đạc, kiểm tra…, hòn đá phi thường của vũ trụ chắc chắn sẽ mọc rêu như mọi sự vô dụng trên mặt đất này!

Đó là những sự chờ đợi nhẫn nại tới trì trệ, kiên cường tới ngu ngốc, bị động, thụ động, bất động theo đúng cách của những vật vô tri? Phải chăng ý nghĩa lớn nhất của sự chờ đợi vô tri này chính là niềm tin khá mạo hiểm và rất ít trí tuệ vào giá trị của sự chờ thời, chờ sự phát hiện, đánh thức, sử dụng từ bên ngoài thay vì những nỗ lực hữu dụng tự thân?

Và nữa, hòn đá phi thường mọc rêu vô dụng bởi sự chờ đợi bị động và hòn đá tầm thường vô dụng ảo tưởng mình rơi từ vũ trụ ngàn năm, hòn đá nào đáng buồn, đáng thương hơn?

Tiến sĩ Trịnh Thu Tuyết

Câu Nghị luận văn học yêu cầu bàn luận về giá trị văn học từ một quan niệm khá kinh điển và an toàn trong Sách Ngữ văn 12 nâng cao, tập hai: “Văn học soi sáng các giá trị, dẫn dắt con người vượt lên trên các giá trị nhất thời, vươn tới các giá trị bền vững” theo cô Tuyết thì hai khái niệm “giá trị nhất thời” và “giá trị bền vững” thật ra không cùng một tiêu chí phân loại, chỉ là lâu nay nhiều người mặc định coi sự “nhất thời” về hiện hữu đồng nhất với “nhất thời” về giá trị!

Các giá trị của văn học là những vấn đề xuất hiện đồng thời với sự xuất hiện của văn học trong lịch sử nhân loại – tuy nhiên nếu sự vận động thay đổi của cuộc sống là bất biến thì quan niệm về giá trị và sự thay đổi các giá trị (dù của văn học hay bất kì đối tượng nào trong cuộc sống) cũng luôn vận động, thay đổi.

Chân – Thiện – Mĩ thường được coi là những giá trị cao quí mà nhân loại vất vả tìm kiếm, tạo lập, khát khao chinh phục, sở hữu, đương nhiên đó được coi là những “giá trị bền vững” muôn đời, nhưng mỗi thời đại (của cái “nhất thời”) lại có quan niệm khác nhau về Chân – Thiện – Mĩ, cái tử tế, chân thành, cái đẹp của thời trước có khi lại tàn nhẫn, lệch lạc, duy ý chí ở thời sau.

Minh họa cho phân tích của mình, TS Trịnh Thu Tuyết nhắc tới câu nói của nhân vật Lượng trong truyện ngắn Thư nhà của Hồ Phương khi nghe tin người yêu bị giặc làm nhục: “Việc ấy cũng không hề gì. Miễn là Chi vẫn trung thành với dân với nước” có thể coi là biểu hiện của Chân – Thiện – Mĩ một thời, khi con người đặt quyền lợi và số phận cộng đồng lên trên mọi nỗi niềm hay thân phận cá nhân – còn bây giờ, câu nói ấy khiến tôi thấy sợ hãi vì khả năng tự đè nén phần nhân tính tự nhiên trong một con người.

Nhân tính có vị trí như thế nào trong câu chuyện người mẹ bóp chết đứa con sơ sinh trong hầm bí mật vì sợ tiếng khóc của con khiến giặc phát hiện ra du kích và dân làng đang ở dưới hầm (Những kỉ niệm sâu sắc trong đời bộ đội); hoặc nhân vật bà Cà Xợi trong tiểu thuyết Hòn Đất của Anh Đức làm món gà kho nước dừa ngon nhất trong cuộc đời làm mẹ, cho tên ác ôn, cũng là thằng Xăm, con trai bà, ăn bữa cuối cùng trước khi hẹn du kích tới chặt đầu hắn?

Vậy là học trò có thể thấy không hẳn sự vận động các giá trị văn học luôn đi theo hướng “dẫn dắt con người vượt lên trên các giá trị nhất thời, vươn tới các giá trị bền vững” mà chính các “giá trị nhất thời” trong mỗi hoàn cảnh lịch sử, xã hội của các thời đại mới có giá trị điều chỉnh để hướng tới hoàn thiện và làm mới những “giá trị bền vững” muôn đời.

“Nghĩ thì thấy, đề có thể cũ, trò mới vẫn có thể tìm ra cái mới, miễn là đáp án không phải “những hành lang vừa hẹp vừa thấp” ngày xưa.

Hi vọng các trò hứng thú với sự muôn đời nhưng luôn hiện hữu trong từng khoảnh khắc của hiện tại.

Tất nhiên, với đề năm nay, thật không dễ để có những bài văn độc đáo, mới mẻ - những vụn đá rơi từ vũ trụ rất khó dụng võ với việc xây tường, làm bậc hè, làm cối…”, Tiến sĩ Trịnh Thu Tuyết khẳng định.

Hoàng Thanh

THI247.com giới thiệu đến bạn đọc nội dung đề thi và đáp án / lời giải đề thi chọn học sinh giỏi Quốc gia THPT năm học 2021 – 2022 môn Ngữ Văn.

[ads]

Cơ quan chủ quản: Công ty Cổ phần công nghệ giáo dục Thành Phát

Trụ sở: Số 118A tổ 8, phường Mộ Lao, quận Hà Đông, Hà Nội

Văn phòng: Tầng 7 - Tòa nhà Intracom - Trần Thái Tông- Q.Cầu Giấy - Hà Nội

Tel: 04.66.869.247 - Hotline: 0962.951.247 -

Đề thi học sinh giỏi quốc gia môn Văn năm 2022 vẫn theo lối mòn, cũ kỹ.

Bài thi chọn học sinh giỏi quốc gia môn Ngữ văn gồm 2 câu tự luận với thời gian làm bài 180 phút.

"Một hòn đá không thể sử dụng để xây bậc lên xuống, không làm được điêu khắc hay là vật để vò, giặt quần áo. Nhưng đó là hòn đá rơi từ vũ trụ xuống đã mấy trăm năm. Nó vô giá trị trong đời sống thường ngày nhưng quý giá với nhà khoa học". Đó là vấn đề được nêu trong câu nghị luận xã hội để yêu cầu học sinh bày tỏ ý kiến.

Cùng với đó, câu nghị luận văn học đặt ra vấn đề giá trị của văn học "dẫn dắt con người vượt lên giá trị nhất thời, vươn tới các giá trị bền vững".

Vấn đề được đặt ra trong đề thi đã nhanh chóng thu hút được sự quan tâm, nhận được những chia sẻ của các giáo viên có kinh nghiệm ôn luyện học sinh giỏi môn Văn, giáo viên cho rằng đây là một đề thi an toàn và chưa có sự đột phá.

Cô giáo Nguyễn Nguyệt Hà, giáo viên Văn từng ôn luyện cho các em tham gia kỳ thi học sinh giỏi đánh giá: "Thông điệp đặt ra trong đề thi nhân văn, nhưng đây là một đề thi chưa có đột phá, quen thuộc như cách ra đề thi 5-7 năm trước và thực sự đây là đề thi dễ thở với thí sinh".

Cô Nguyệt Hà chỉ ra cái quen thuộc và sự "dễ thở" thể hiện ngay ở câu nghị luận xã hội, ngữ liệu không hề lắt léo, tầng nghĩa, hình ảnh, biểu tượng rất dễ hiểu, nhìn vào đề nhận ra ngay từ khóa cần giải thích và chứa thông điệp, cô cho rằng có thể em khác thì cảm thấy khó còn đối với học sinh trình độ quốc gia thì rất dễ giải thích.

Theo như cô Hà, những thí sinh tham dự kì thi mang tầm cỡ quốc gia như vậy nếu được tiếp cận những ngữ liệu mới, mức độ khó hơn cập nhật hơn thì các thí sinh sẽ phát huy hết được điểm mạnh, tư duy đột phá sáng tạo của mình vì các em có mặt trong kì thi này là rất ưu tú vượt qua sàng lọc kỳ thi chọn học sinh giỏi các cấp rồi.

Đồng quan điểm với cô Nguyệt Hà, cô N.A một giáo viên dạy Văn của trường THPT chuyên Hà Nội - Amsterdam chia sẻ: "Đây là một đề không có gì sai, không quá chán, nhưng nói một cách khách quan thì đây là một đề không có gì quá ấn tượng. Tôi muốn là học sinh đến với kỳ thi mang tầm cỡ quốc gia thì nên được tiếp cận với những đề bài giúp cho học sinh thể hiện được cái suy nghĩ riêng, phát huy được tính sáng tạo thì tốt hơn một cái đề đọc lên thấy "hiền lành", an toàn và quen quen".

Cô N.A mong muốn đề thi ở tầm cỡ quốc gia nên có yêu cầu cao hơn, đặt ra những vấn đề mới mẻ hơn, cập nhật hơn, khuyến khích sự sáng tạo của học sinh hơn. Điều đó sẽ khiến cho học sinh viết say chứ không chỉ dừng ở viết hay.

"Đề này nhiều học sinh sẽ viết được hay nhưng để viết say mê, hứng thú và để phát hiện ra những học sinh thật sự giỏi, thật sự sáng tạo thì đề thi năm nay chưa hoàn thành được chức năng phân hóa học sinh. Chính vì vậy, điểm thi năm nay dự kiến sẽ sàn sàn nhau, khó có thí sinh sở hữu điểm số đột phá", cô N.A cho hay.

Các thầy cô đang mong chờ, đang hy vọng đề thi học sinh giỏi quốc gia môn Văn những năm sau sẽ "chất" hơn, thuyết phục hơn và đột phá hơn.

Đề thi nhìn dưới góc độ tích cực

Không thể phủ nhận sự an toàn, có phần cũ kỹ của đề thi học sinh giỏi quốc gia năm nay nhưng nhìn dưới góc độ tích cực, cô Nguyệt Hà bày tỏ sự đồng cảm: "Có thể thông cảm được với cách ra đề năm nay bởi các em đang sống trong bối cảnh đại dịch diễn biến rất phức tạp và khó lường, các em phải quay cuồng chóng mặt với việc học on-off lẫn lộn đã ảnh hưởng rất nhiều đến kết quả học tập.

Thêm vào đó là việc đi thi ngồi giữa một "rừng" F0, F1 không thể biết được ít nhiều ảnh hưởng đến tâm lý của thí sinh. Việc các thầy cô ra một đề thi an toàn, thí sinh nào cũng có thể làm được có thể được hiểu như một cách làm giảm bớt áp lực cho các em".

Cô Hà cho biết thêm, đề thi năm nay tuy an toàn nhưng nếu không tỉnh táo, không cẩn thận thì học sinh rất dễ rơi vào "cái hố" của sự dài dòng, lan man và nhàn nhạt, nhưng cô tin các thí sinh sẽ biết làm "mới" cho những điều tưởng cũ tưởng quen.

Nhìn nhận vấn đề một cách tích cực, cô T.P, giáo viên dạy Văn của một trường THPT tại Thái Bình chia sẻ: "Trên quan điểm cá nhân của tôi thì câu nghị luận xã hội mang lại thông điệp rất nhân văn nhưng không có những phát hiện mới, chưa khai thác được hết sự sáng tạo của học sinh. Câu nghị luận văn học yêu cầu bàn luận về giá trị văn học từ một nhận định quen thuộc, an toàn trong Sách Ngữ văn 12 nâng cao, tập hai".

Tuy nhiên với cô, vấn đề trong đề thi có thể cũ, nhưng học sinh mỗi năm một khác. Bằng những hiểu biết và sự sáng tạo, các bạn vẫn có thể tìm ra cái mới trong cái cũ đó, nhưng đáp án cần phải "thoáng" và linh hoạt để công sức các em bỏ ra trong suốt quá trình ôn luyện được ghi nhận một cách xứng đáng.

"Dù chỉ một chút "thoáng" đó, một chút ghi nhận đó cũng chính là phần thưởng, là món quà vô giá cho những nỗ lực của các em, đặc biệt là trong bối cảnh các em phải "gồng mình" vừa học kiến thức, vừa chống dịch", cô T.P bày tỏ.