ĐẶT CATHETER ĐỘNG MẠCH - QUY TRÌNH KỸ THUẬT

ĐẶT CATHETER ĐỘNG MẠCH - QUY TRÌNH KỸ THUẬT

I. ĐẠI CƯƠNG

Đặt catheter động mạch là một thủ thuật thường gặp ở các đơn vị cấp cứu và hồi sức.

II. CHỈ ĐỊNH

• Lấy khí máu nhiều lần ở các Người bệnhsuy hô hấp,

• Theo dõi huyết áp xâm lấn cho các Người bệnhđược điều trị bằng các thuốc vận mạch hoặc trợ tim,

• Có thể chỉ định cho các Người bệnhđặt bóng động mạch chủ hoặc bơm thuốc trực tiếp vào động mạch ( thuốc tiêu sợi huyết.).

III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH

- Người bệnhrối loạn đông máu chưa được điều chỉnh.

- Nhiễm khuẩn tại vị trí động mạch dự định tiến hành

IV. CHUẨN BỊ

1. Dụng cụ

- Một catheter động mạch

- Hệ thống ống dẫn một chiều

- Băng tạo áp lực cùng với dung dịch vô khuẩn để chống tắc cahtheter

- Bộ đo áp lực: dây dẫn, sensor,

- Máy theo dõi bao gồm dây nối từ bộ đo với máy và màn hình.

2. Vị Trí

Động mạch quay là vị trí thường được lựa chọn để đặt catheter, tiếp theo là động mạch đùi. Một số ít trường hợp có thể đặt catheter các động mạch sau: mu bàn chân, động mạch cánh tay và nách. Mặc dù cả hai động mạch quay và bẹn đều được sử dụng và biến chứng như nhau nhưng động mạch quay thường được lựa chọn đầu tiên

3. Người bệnh

Giải thích cho người bệnh và người nhà người bệnh.

4. Hồ sơ bệnh án

Giải thích về kỹ thuật cho người bệnh, gia đình Người bệnhvà kí cam kết đồng ý kỹ thuật, phiếu ghi chép theo dõi thủ thuật.

V. QUY TRÌNH ĐẶT CATHETER ĐỘNG MẠCH QUAY

1. Cổ tay Người bệnhđược đặt trên một cuộn khăn hoặc một vật có hình cong ngược để ngửa cổ tay từ 30 - 60 độ.

2. Tháo bỏ tất cả các đồ trên cổ tay và sát khuẩn cổ tay bằng các dung dịch như Betadine hoặc chlorhexedine

3. Để cổ tay Người bệnhvào săng vô khuẩn bằng kỹ thuật vô khuẩn bao gồm săng vô khuẩn, găng, áo, khẩu trang ( nguyên tắc là phải mặc áo, khẩu trang và đi găng vô khuẩn khi làm thủ thuật để hạn chế nhiễm khuẩn)

4. Lấy hai ngón tay số 2 và 3 của tay không thuận để bắt mạch quay của Người bệnhtại vị trí trên gan tay 3 - 4 cm.

5. Dùng ngón tay cái, cầm catheter như cầm bút chì giữa hai ngón tay 1 và 2

6. Khi sờ nhẹ động mạch quay, cắm kim catheter một góc 30 - 45 độ so với mặt da để chọc động mạch quay. Ép mạnh quá có thể làm tắc động mạch quay và luồn ống thông (canula) khó khăn.

7. Dễ dàng luồn catheter theo hướng động mạch cho đến khi có máu trào qua đầu catheter.

8. Nếu dùng một catheter đơn giản dạng như kim luồn, đầu mũi kim được luồn nhẹ nhàng vào động mạch để đảm bảo đầu catheter đã nằm trong lòng mạch. ( Lưu ý: nếu sử dụng loại có dây dẫn, sang bước 12)

9. Hạ kim và catheter sát mặt da ( thay vì 30 - 45 độ). Trong khi đó dùng ngón cái để cố định kim, nhẹ nhàng luồn catheter vào trong lòng động mạch bằng chuyển động xoắn nhẹ.

10. Rút kim, catheter đúng vị trí được thể hiện bằng có dòng máu trào ra theo nhịp tim( nếu dùng catheter không có dây dẫn chuyển sang bước 15)

11.Nếu sử dụng catheter có dây dẫn ( guide wire), khi có dòng máu trào ra, cố định catheter và kim và luồn nhẹ nhàng dây dẫn vào trong lòng động mạch, gặp rất ít cản trở.

12. Đến đây catheter và dây dẫn đã vào trong lòng đông mạch

13.Rút dây dẫn và kim, máu trào ra theo nhịp tim khi catheter đúng vị trí.

14.Nối catheter với transducer và bô phận khuếch đại

15.Cố định catheter vào da, thường khâu đính hoặc bằng các dụng cụ dán cố định.

16. Sát khuẩn lại bằng các dung dịch như Betadine hoăc Chlorhexidine và che phủ bảo vệ bằng băng dính vô khuẩn.

VI. THEO DÕI

- Theo dõi các chỉ số sinh tồn trong và sau khi làm thủ thuật

- Theo dõi diễn biến và kết quả của kỹ thuật

- Theo dõi tai biến và biến chứng của kỹ thuật

VII. CÁC BIẾN CHỨNG CỦA ĐẶT CATHETER ĐỘNG MẠCH

Tắc mạch

Nhiễm trùng tại chỗ hoặc toàn thân Máu tụ

Giả phình mạch Chảy máu

Mất máu nhiều do lấy máu làm xét nghiệm Giảm tiểu cầu do heparine

Máu tụ sau phúc mạc ( đặt catheter động mạch đùi)

Thiếu máu chi

Bệnh lí mạch máu ngoại vi

Đau tại chỗ

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Gregg A., Stephen D., Periferal arterial line with angiocatheter, On Call procedures, trang 75 - 81.

2. William Hanson C., Arterial line Cannulation, Procedures in Critical care, trang 99 - 103.

3. Eric F. Reichman, Robert R. Simon, Arterial puncture and Cannulation, Emergency Medicine Procudure.