Dãy Núi Côn Lôn – Wikipedia Tiếng Việt

Dãy núi Côn Lôn
Quang cảnh Côn Lôn sơn nhìn từ đường quốc lộ Tây Tạng-Tân Cương
Độ cao	7.167 mét
Vị trí
Vị trí	Cao nguyên Thanh Tạng, Trung Quốc
Dãy núi	Côn Lôn
Tọa độ	36°B 84°Đ / 36°B 84°Đ / 36; 84
Địa chất
Phun trào gần nhất	1951[1]

Bài này viết về Dãy núi Côn Lôn. Đối với Côn Lôn khác, xem Côn Lôn. Đối với Côn Luân khác, xem Côn Luân.

Bài viết này cần thêm chú thích nguồn gốc để kiểm chứng thông tin. Mời bạn giúp hoàn thiện bài viết này bằng cách bổ sung chú thích tới các nguồn đáng tin cậy. Các nội dung không có nguồn có thể bị nghi ngờ và xóa bỏ. (Tìm hiểu cách thức và thời điểm xóa thông báo này)

Dãy núi Côn Lôn hay Côn Lôn sơn (tiếng Trung phồn thể: 崑崙山, giản thể: 昆仑山, bính âm: Kūnlún Shān) là một trong những dãy núi dài nhất tại châu Á, nó trải dài trên 3.000 km từ Pamir (Afghanistan) ở phía tây qua Tân Cương tới Thanh Hải ở phía đông, với chiều rộng khoảng 130–200 km. Độ cao bình quân 5.500-6.000 m với phía tây chật hẹp và cao còn phía đông rộng rãi và thấp hơn.

Lịch sử

[sửa | sửa mã nguồn]

Dãy Côn Lôn chạy theo hướng Tây - Đông, tạo thành ranh giới phía bắc của cao nguyên Tây Tạng và rìa phía Nam của lòng chảo Tarim, sa mạc khét tiếng Takla Makan và sa mạc Gobi. Một loạt các con sông quan trọng chảy ra từ dãy núi này, bao gồm sông Karakash ('Hắc Ngọc Hà') và sông Yurungkash ('Bạch Ngọc Hà'), chảy qua ốc đảo Hòa Điền vào Sa mạc Taklamakan.

Đỉnh cao nhất của dãy Côn Lôn là Mộ Sĩ Sơn (7.167 m) trong vùng khu vực Vu Điền (Keriya). Arka Tagh là trung tâm của Côn Lôn Sơn; đỉnh cao nhất của nó là Ulugh Muztagh (Mộc Tư Tháp Cách Sơn - 6.973 m, không phải là 7.723 m). Một số tác giả cho rằng dãy Côn Lôn kéo dài về phía bắc theo hướng tây xa tới Kongur Tagh (Công Cách Nhĩ Sơn - 7.649 m) và Muztagh Ata nổi tiếng (Mộ Sĩ Tháp Cách Phong - 7.546 m). Nhưng các ngọn núi này về mặt tự nhiên thì liên quan nhiều tới dãy núi Pamir hơn.

Dãy núi Bayankala, nhánh phía Nam của dãy núi Côn Lôn, tạo thành đường phân nước giữa lưu vực của hai con sông dài nhất Trung Quốc là Dương Tử và Hoàng Hà.

Dãy núi này được hình thành tại rìa phía bắc của mảng kiến tạo Cimmeria trong quá trình va chạm của nó, vào cuối kỷ Trias, với lục địa Siberia, kết quả là sự khép kín của đại dương Paleo-Tethys.

Thần thoại

[sửa | sửa mã nguồn]

Dãy núi Côn Lôn nổi tiếng trong thần thoại Trung Hoa và người ta tin rằng nó là thiên đường của những người theo Đạo giáo.

Theo truyền thuyết, người đầu tiên đến thiên đường này là Chu Mục vương của nhà Chu. Ông ngẫu nhiên phát hiện ra cung điện bằng ngọc của Hoàng Đế, vị hoàng đế thần thoại và là người sáng tạo ra nền văn hóa Trung Hoa, và đã gặp Tây Vương Mẫu, mà đỉnh cao sự sùng bái tôn thờ bà đã diễn ra vào thời nhà Hán, nơi ở thần thoại của bà cũng nằm trong dãy núi này.

Tu viện lạt ma Shangri-La hư cấu cũng nằm trong dãy núi này.

• Sông Karakash ở miền tây dãy núi Côn Lôn, nhìn từ đường quốc lộ Tây Tạng-Tân Cương.
• Một đỉnh núi trong dãy Côn Lôn

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ Global Volcanism Program | Kunlun Volcanic Group 3/1/2013 4:55:18 PM Smithsonian Institution - Global Volcanism Program: Worldwide Holocene Volcano and Eruption Information

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn] Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện về Dãy núi Côn Lôn.

• Côn Luân tại Từ điển bách khoa Việt Nam
• Kunlun Mountains (mountains, Asia) tại Encyclopædia Britannica (bằng tiếng Anh)
• Kunlun Mountain China Daily
• Steles at the Mouth of Kunlun Mountain

x t s Các núi linh thiêng của Trung Quốc
Ngũ Nhạc	Đông Nhạc Thái sơn Tây Nhạc Hoa sơn Nam Nhạc Hành sơn Bắc Nhạc Hằng sơn Trung Nhạc Tung sơn
Tứ đại Phật giáo danh sơn	Nga Mi Sơn Cửu Hoa sơn Phổ Đà sơn Ngũ Đài sơn
Tứ đại Đạo giáo danh sơn	Võ Đang sơn Long Hổ sơn Tề Vân sơn Thanh Thành sơn
Tam Sơn	Hoàng sơn Lư sơn Nhạn Đãng sơn
Ngũ Trấn sơn	Đông Trấn Nghi sơn Tây Trấn Ngô sơn Nam Trấn Hội Kê sơn Bắc Trấn Y Vu Lư sơn Trung Trấn Hoắc sơn
Tây Tạng Tứ đại Thần sơn	Tạp Ngõa Cách Bác phong A Ni Mã Khanh sơn Cương Nhân Ba Tề phong Ca Đóa Giác Ốc
Khác	Thiên sơn Trường Bạch sơn Lao sơn Côn Luân sơn Chung Nam sơn Cống Dát sơn Châu Mục Lãng Mã phong (Everest) Đại Ba sơn Núi Lão Quân

x t s Dãy núi Trung Quốc
Tây Bắc	Altay (A Nhĩ Thái) Thiên Sơn Altyn-Tagh (A Nhĩ Kim) Kỳ Liên Sơn Côn Lôn Arkatag (A Nhĩ Khách) Khả Khả Tây Lý Bayan Har (Ba Nhan Khách Lạp) A'nyê Maqên (A Ni Mã Khanh) Tanggula (Đường Cổ Lạp) Karakoram (Khách Lạt Côn Lôn) Tần Lĩnh Lục Bàn Sơn Hạ Lan Tây Khuynh
Tây Nam	Himalaya (Hi Mã Lạp Nhã) Cương Để Tư Tanggula (Đường Cổ Lạp) Nyenchen Tanglha (Niệm Thanh Đường Cổ Lạp) Hoành Đoạn Cung Lai Đại Tuyết Sơn Sa Lỗ Lý Mang Khương Nộ Sơn Cao Lê Cống Côn Lôn Cống Ca Sơn Vô Lượng Sơn Ai Lao Sơn Ngũ Liên Phong Ô Mông Sơn Miêu Lĩnh Đại Lâu Đại Ba Mễ Thương Sơn
Đông Bắc	Đại Hưng An Lĩnh Tiểu Hưng An Lĩnh Trường Bạch Trương Quảng Tài Lĩnh Hoàn Đạt Cáp Đạt Lĩnh Long Cương Thiên Sơn
Hoa Bắc	Yên Sơn Âm Sơn Thái Hành Sơn Ngũ Đài sơn Lã Lương Sơn Vương Ốc Sơn Trung Điều Sơn
Trung Nam	Đại Biệt Phục Ngưu Hào Sơn Hùng Nhĩ Đồng Bách Vũ Đang Sơn Mạc Phụ Sơn Kinh Sơn Vu Sơn Vũ Lăng Tuyết Phong Cửu Nghi Ngũ Lĩnh Đại Dữu Lĩnh Kị Điền Lĩnh Manh Chử Lĩnh Đô Bàng Lĩnh Việt Thành Lĩnh Dao Sơn Cửu Liên Thập Vạn Đại Sơn Vân Khai Đại Sơn Lục Chiếu Sơn Ngũ Chỉ Sơn
Hoa Đông	Vân Đài Sơn Thiên Mục Sơn Nhạn Đãng Sơn Hội Kê Sơn Quát Thương Sơn Tiên Hà Lĩnh Động Quan Sơn Vũ Di Sơn Đái Vân Sơn Hoàng Sơn Cửu Hoa Sơn La Tiêu Hoài Ngọc Sơn Vu Sơn Thái Sơn Lao Sơn Mao Sơn
Thể loại:Địa hình Trung Quốc

Cơ sở dữ liệu tiêu đề chuẩn
Quốc tế	VIAF GND
Quốc gia	Hoa Kỳ Nhật Bản Cộng hòa Séc Israel
Địa lý	Pleiades
Khác	Yale LUX