đây - Wiktionary

See also: Appendix:Variations of "day"

Tày

[edit]

Pronunciation

[edit]

• (Thạch An – Tràng Định) IPA(key): [ɗəj˧˧]
• (Trùng Khánh) IPA(key): [ɗəj˦˥]

Etymology 1

[edit]

From Proto-Tai *ɗɤjᴬ (“good”).

Cognate with Northern Thai ᨯᩦ (di), Lao ດີ (dī), Lü ᦡᦲ (ḋii), Shan လီ (lǐi), Tai Dam ꪒꪲ, Tai Dón ꪒꪲ, Ahom 𑜓𑜣 (dī), 𑜃𑜣 (nī) or 𑜑𑜣 (hī), Bouyei ndil, Zhuang ndei, Thai ดี (dii).

Compare Sui qdail (“good”), Southern Kam lail (“good”).

Adjective

[edit]

đây (低)

1. good dú đây ― to live well nà đây ― good crops heng phuối đây ― nice voice mốc slẩy đây ― kind (literally good stomach) 吟低否叭󰝣𣅃𪾦招免难Cằm đây bấu khảu xu, pjục lừ chàu me̱n na̱n.If you don't listen to wise words, you'll soon be in trouble.
2. beautiful cần đây ― beautiful person đây báo ― handsome
3. obverse pạng đây piếng phải ― the obverse of a piece of cloth pạng đây bâu slửa ― the obverse of a shirt

Verb

[edit]

đây

1. to be no longer sick because of an illness Khẩy đây dáI'm well.

Adverb

[edit]

đây

1. surely; certainly ru̱ng đây ― certainly brighter
2. completely; absolutely Đăm đây xằng?Is it completely dark yet?
3. thoroughly slúc đây ― thoroughly cooked

Particle

[edit]

đây

1. particle that expresses ability, possibility Phuối tỉnh đây.Sounds good.

Derived terms

[edit]

• đây báo
• đây cha̱ng
• đây chin
• đây chiếm
• đây chồm
• đây cạ
• đây du̱ng
• đây khua
• đây mjạc
• đây ngòi
• đây pjòi
• đây rèng
• đây rại
• đây slao
• đây slích
• đây ti̱nh
• đây xẩu
• đây đo
• đây đây
• đây đứa

Etymology 2

[edit]

Particle

[edit]

đây

1. (used sentence-finally) that's all; merely; only; just Mà liê̱u đây.Let's come play.

References

[edit]

• Hoàng Văn Ma; Lục Văn Pảo; Hoàng Chí (2006), Từ điển Tày-Nùng-Việt [Tay-Nung-Vietnamese dictionary] (in Vietnamese), Hanoi: Nhà xuất bản Từ điển Bách khoa Hà Nội
• Lương Bèn (2011), Từ điển Tày-Việt [Tay-Vietnamese dictionary]‎[1][2] (in Vietnamese), Thái Nguyên: Nhà Xuất bản Đại học Thái Nguyên
• Dương Nhật Thanh; Hoàng Tuấn Nam (2003), Hoàng Triều Ân, editor, Từ điển chữ Nôm Tày [A Dictionary of (chữ) Nôm Tày]‎[3] (in Tày and Vietnamese), Hanoi: Nhà xuất bản Khoa học xã hội [Social Sciences Publishing House]

Vietnamese

[edit]

Pronunciation

[edit]

• (Hà Nội) IPA(key): [ʔɗəj˧˧]
• (Huế) IPA(key): [ʔɗəj˧˧]
• (Saigon) IPA(key): [ʔɗəj˧˧]

Pronoun

[edit]

đây • (低, 底)

1. this place here Tôi là ai? Đây là đâu!? ― Who am I? Where is this!? Mày ở đâu ?Đây, bên tay trái mày nè !Where are you?Here, to your left!
2. this thing/person Đây là phòng ngủ. ― This is the bedroom.
3. this time now cách đây vài năm ― A few years from now
4. I, me (having a familiar, or condescending, rude tone) Antonym: đấy Đây không rảnh nhé! ― I don't have time for this!

Usage notes

[edit]

The demonstrative pronoun đây ("here, this") denotes a place, time, person or thing close to the speaker. When denoting a place, đây refers to either a location or a movement to the location.

Ông ấy làm việc ở đây hai mươi năm rồi. ― He has been working here for twenty years. (location) Lại đây xem cái này. ― Come here and look at this. (movement to the location)

The destination for đi in the "đi + preposition + destination" construction can be expressed by đây ("here") and is treated as a noun.

Đây can serve as the subject of the sentence containing the predicate noun.

Đây là cô Hà. ― This is Miss Hà.

Particle

[edit]

đây

1. Emphasizes the very thing or person here Chính hắn đây chứ không ai khác.It's him and no one else.
2. forms a question expressing uncertainty or doubt Biết làm sao đây.Ah geez, what am I gonna do now?
3. Sentence-final particle used to point out a place or an event the speaker wants to stress. The place or event can be seen at the moment of speaking. Máy bay gặp tai nạn ở chỗ này đây.The airplane crashed right in this place.
4. Sentence-final particle used to refer to the speaker's idea or feeling of existence or presence of something without certain proof Chị ấy chắc có chuyện gì không vui đây.I believe she is unhappy with something.

Derived terms

[edit]

• cách đây
• đâu đây
• đây đó
• ở đây
• ta đây
• tại đây

See also

[edit] Vietnamese demonstratives

proximal(*-iː) distal 1(*-iːʔ) distal 2(*-əːʔ) distal 3/remote(*-ɔːʔ) interrogative(rime was a rounded back vowel) place, attributive1n- ninìnày/nầynây nínấy nớ nọ(nó) nào place, nominal2đ- đây đấy(ấy) — đó đâu mannerr- rirày — rứa — rusao3 extent 14b- bây bấy — — bao extent 25v- vầy vậy — — — 1 Originally can only follow a nominal (being used attributively), hence nơi này (“this place; here”), nơi nào (“where”) (no longer completely true in the modern language). 2 Can be used on its own/is itself nominal, hence đây (“here”), đâu (“where”). 3 From earlier *C-raːw (where *C is nonspecific consonant). 4 Placed before the head: bây nhiêu (“this much”), bấy nhiêu (“that much”), bao nhiêu (“how much”). 5 Placed after the head: nhanh vầy (“this fast”), nhanh vậy (“that fast/so fast”). visibility/evidentiality6 distal(ngang) remote(huyền) Northern-Southern kia(cơ) kìa(cờ) Central tê tề 6 Originally, these demonstratives might have been used to assert that something is visible and/or verifiable. They have been bleached quite thoroughly and currently are usually used like other distal demonstratives. The biggest trace of their evidentiality might be in their usage as final particles, often in reduced forms cơ/cờ: [t]ừ đấy về tới Hà Nội, còn những ba cái cầu nữa cơ mà! ("From there to Hanoi, there're still three more bridges to cross!") (Ba ngày luân lạc, 1943) and their (pretty much) obligatory use when locating an object: Không phải cái này mà là cái kia. ("Not this one, that one.")