Dế Mèn Phiêu Lưu Ký - Tác Phẩm Văn Học Gắn Liền Với Tuổi Thơ

Đã từng được đưa vào trong sách Ngữ văn lớp 6 của cấp học THCS, do đó tác phẩm Dế mèn phiêu lưu ký của nhà văn Tô Hoài chắc hẳn đã không còn xa lạ gì đối với nhiều thế hệ học sinh.

Dù tác phẩm đã được ra mắt rất lâu rồi, thế nhưng sức hút và thông điệp ý nghĩa từ Dế mèn phiêu lưu ký vẫn còn nguyên giá trị cho đến ngày hôm nay. Hãy cùng mình review và cảm nhận về tác phẩm nổi tiếng này trong bài viết sau đây.

Xem thêm: Sống mòn - Nam Cao: Đọc để hiểu thêm về giá trị sống

Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm Dế mèn phiêu lưu ký

Vào năm 1941, nhà văn Tô Hoài từng đăng một mẩu truyện ngắn mang tên Con dế mèn trong một ấn phẩm của nhà xuất bản Tân Dân, sau đó được đổi tên thành Dế Mèn phiêu lưu ký.

Dù đã trải qua hơn 79 năm ra đời, nhưng Dế mèn phiêu lưu ký vẫn là một trong những tác phẩm văn học thiếu nhi có sức hút và ý nghĩa nhất tại Việt Nam.

Nói về bối cảnh của tác phẩm này, nhà văn Tô Hoài đã từng chia sẻ với NXB Kim Đồng rằng: “Tôi ở Nghĩa Đô lúc đó Hồ Tây, sông Tô Lịch, những cánh đồng lúa làng Bái Ân, làng Nghĩa Đô, làng Hồ, làng An Thái… còn là thiên đường của trẻ con… Toàn bộ không gian của Dế Mèn phiêu lưu kí chính là ở vùng ngoại ô ấy”.

Mua tại Tiki Mua tại Fahasa Mua tại Shopee

Với lời chia sẻ này, thì mọi người cũng đã phần nào hiểu được những vùng đất mà dế Mèn đã đi qua đều mang những dấu ấn và kỷ niệm của tác giả, nhờ vậy mà tác phẩm này càng trở nên gần gũi và quen thuộc hơn.

Xem thêm: Top 10 cuốn sách thiếu nhi hay nhất dành cho bé từ 0 đến 10 tuổi

Nội dung và thông điệp của Dế mèn phiêu lưu ký

Tác phẩm này được chia thành từng chương nhỏ, nội dung chủ yếu nói về hành trình phiêu lưu của chú dế mèn ham chơi đầy ly kỳ. Trong các chuyến phiêu lưu này, Dế Mèn đã được làm quen và tiếp xúc với nhiều người bạn khác nhau, chẳng hạn như chú Dế Choắt, Dế Trũi và rất nhiều nhân vật đặc biệt khác, mỗi nhân vật này đều mang một tính cách và suy nghĩ khác nhau, càng làm cho tác phẩm thêm sự đa dạng và lôi cuốn như chính xã hội của con người.

Nói về nhân vật chính là Dế Mèn, nhà văn Tô Hoài đã tạo ra một nhân vật có ngoại hình và tính cách rất ấn tượng đối với người đọc ở những phần đầu tiên của cuốn truyện. Theo đó, Dế Mèn là một chàng dế trẻ có “đôi càng mẫm hóng, đôi cánh dài phủ kín xuống tận chấm đuôi, thân hình rung rinh một màu nâu hóng mỡ ưa nhìn, sợi râu dài một vẻ rất đỗi hùng dũng”.

Có thể thấy với miêu tả trên, Dế Mèn là một nhân vật toát lên sự oai hùng và tráng lệ của thế giới loài vật trong tác phẩm này.

Ngoài ra, Tô Hoài cũng đã rất thành công trong việc thu hút người đọc đi vào những tình tiết ly kỳ của chuyến hành trình phiêu lưu của Dế Mèn, nhất là phân đoạn có sự xuất hiện của người bạn tên là Dế Trũi. Những tình huống dở khóc dở cười và thú vị đã xảy ra được Tô miêu tả rất chân thực và gần gũi, khiến người đọc như hòa cùng cảm xúc với các nhân vật.

Trong đó có rất nhiều tình tiết tuy đơn giản nhưng lại rất hài hước, chẳng hạn như đoạn khi dế Mèn đang rất đói bụng thì Dế Trũi liền nói với dế Mèn là hãy ăn cái càng của mình để đỡ đói nhưng dế Mèn lại nhất quyết không chịu, thế là cả hai lại ôm nhau khóc làm mình cũng xúc động theo. Hay đến phân đoạn khi đang trong thời kỳ hạn hán, thì chú Cóc trong tác phẩm lại hóm hỉnh nói rằng: “Con cóc là cậu ông trời. Bấy lâu thằng cháu bận quá, bận đến nỗi quên cả cho cậu nó uống nước”.

Có thể nói dù với bất cứ chi tiết nào, Tô Hoài đều mong muốn đem lại sự hài hước và vui nhộn cho tác phẩm của mình, điều này giúp cho nội dung gần gũi với thiếu nhi hơn cũng như tạo sự thoải mái cho tất cả người đọc của mình.

Mua tại Tiki Mua tại Fahasa Mua tại Shopee

Xuyên suốt tác phẩm Dế mèn phiêu lưu ký là sự xuất hiện của nhiều nhân vật khác nhau, chúng đều mang trong mình tính cách và lối sống khác nhau, nhằm phản ánh xã hội thực tại của con người. Do đó, người đọc sẽ dễ dàng liên tưởng từ những nhân vật thiện - ác trong cuốn sách đến thực tế trong cuộc sống một cách chân thực hơn.

Để giúp làm nổi bật tính cách của từng nhân vật, Tô Hoài đã dùng rất nhiều từ ngữ chi tiết và sống động nhằm giúp độc giả của mình nắm bắt nội dung và tình tiết nhanh chóng hơn.

Ngoài ra, vì đây là tác phẩm dành cho thiếu nhi, nên do đó nhà văn Tô Hoài cũng không quên lồng ghép những tình tiết phù hợp với tâm tư suy nghĩ của tuổi mới lớn, để tạo ra những thông điệp ý nghĩa và nhân văn một cách ngọt ngào mà không bị khô khăn hay sáo rỗng.

Thông qua nhân vật Dế Mèn, chúng ta có thể thấy rõ hình ảnh của sự kiên cường, nghị lực, dám sẵn sàng đòi lại sự công bằng trước những bất công đang xảy ra trước mắt. Dù cho Dế Mèn từng phải rơi vào nhiều tình huống éo le và khó khăn, thế nhưng sau cùng vẫn là sự nghị lực phi thường, không bỏ cuộc trong bất cứ tình huống nào của Dế Mèn.

Bên cạnh đó, sẽ thật thiếu sót nếu bỏ qua các địa điểm, bối cảnh được miêu tả trong Dế mèn phiêu lưu ký. Trong suốt hành trình của Dế mèn phiêu lưu ký, người đọc sẽ dễ dàng bắt gặp những hình ảnh quen thuộc của Việt Nam với những làng quê, sông núi được xuất hiện liên tục. Mỗi bối cảnh này đều là những kỷ niệm thực tế của tác giả nơi mà ông đã từng sinh sống cũng như là phép ẩn dụ để thể hiện sự trưởng thành của Dế Mèn qua mỗi vùng miền mà chú đã đi qua.

Xem thêm: Review sách: Bước chậm lại giữa thế gian vội vã

Lời kết

Cuộc phiêu lưu của Dế Mèn không chỉ đơn giản là tác phẩm dành cho thiếu nhi, mà hơn hết chúng đều chứa đựng một thông điệp ý nghĩa lớn đến tất cả mọi người, đó là tình đoàn kết, khao khát cho sự hòa bình và nghị lực phi thường trước mọi khó khăn. Chỉ với một nhân vật chú dế nhỏ bé, nhưng tác giả lại muốn truyền tải rất nhiều bài học đến con người, do đó rất đáng để chúng ta suy ngẫm.

Sau khi khép lại cuốn sách này, chính bản thân mình cũng cảm thấy thoải mái và yêu đời hơn rất nhiều. Và mình nhận ra rằng, khi ta còn trẻ thì hãy cứ thử một lần tự tạo cho mình những cuộc phiêu lưu như chú dế mèn, biết đâu mình cũng sẽ gặp được những người bạn tốt và dám đối mặt với mọi khó khăn của cuộc đời để trưởng thành hơn.

Mua tại Tiki Mua tại Fahasa Mua tại Shopee