Đền Hùng - Khu Di Tích Lịch Sử Quốc Gia đặc Biệt. - - Huyện Diên Khánh

“Linh thiêng nguồn cội, đất Tổ Hùng Vương” là chủ đềcủa Giỗ Tổ Hùng Vương năm 2022; năm này, Lễ được tổ chức quy mô cấp tỉnh, gắn với kỷ niệm 10 năm UNESCO công nhận “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ” là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Đền Hùng thuộc thôn Cổ Tích, xã Hy Cương, thành phố Việt Trì, là nơi thờ tự các Vua Hùng đã có công dựng nước. Xa xưa, vùng đất này là khu vực trung tâm của nước Văn Lang, nằm giữa hai dòng song, giống như hai dãy hào thiên nhiên khổng lồ bao bọc lấy cố đô xưa của các vua Hùng. Đền Hùng được xây dựng trên núi Nghĩa Lĩnh từ thời vua Đinh Tiên Hoàng (năm 968-979). Đến thời Hậu Lê (thế kỷ XV) được xây dựng hoàn chỉnh theo quy mô như hiện nay. Lễ Giỗ Tổ Hùng Vương hàng năm được tổ chức vào mồng 10 tháng 3 Âm lịch cùng với câu ca đã ăn sâu vào tâm thức của mỗi người dân đất Việt: “Dù ai đi ngược về xuôi, Nhớ ngày Giỗ Tổ mồng mười tháng ba”; “Khắp miền truyền mãi câu ca, Nước non vẫn nước non nhà ngàn năm”. Hàng ngàn năm qua, Đền Hùng luôn là biểu tượng tôn kính, linh nghiêm quy tụ và gắn bó với dân tộc Việt Nam. Với diện tích 845 ha, khu vực Đền Hùng có 04 ngôi đền, 01 ngôi chùa, 01 lăng và một số hạng mục kiến trúc, được xây dựng hài hoà với cảnh quan thiên nhiên hùng vĩ nơi đây.

Đền Hạ - nơi thờ 18 đời Vua Hùng, trong hậu cung đền có 3 long ngai bài vị. Đền gắn liền với câu chuyện truyền thuyết nói về nguồn gốc của người Việt, tương truyền bà Âu Cơ đã sinh ra bọc trăm trứng, hai tiếng “đồng bào” (đồng là cùng, bào là bọc), bắt nguồn từ đây.

Đền Trung (Hùng Vương Tổ miếu) - nơi gắn liền với câu chuyện đời Hùng Vương thứ 6. Hùng Vương thứ 6 không như các đời Vua Hùng khác truyền ngôi cho con cả mà lại mở cuộc thi tài để chọn người kế vị. Lang Liêu, người con út của Hùng Vương thứ 6 đã dùng gạo nếp của quê hương để làm ra hai thứ bánh tượng trưng cho trời và đất là bánh chưng vuông, bánh giầy tròn. Vua khen bánh ngon, ý hay và truyền ngôi cho Lang Liêu trở thành Hùng Vương thứ 7.

Trên đỉnh núi là đền Thượng(Kính Thiên Lĩnh điện), xưa kia là nơi tổ tiên người Việt thờ Trời và thần Lúa. Tương truyền vào thời đại Hùng Vương, các Vua Hùng thường đem trống đồng lên đỉnh núi để tế lễ trời đất, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, muôn dân ấm no, hạnh phúc. Để tỏ lòng biết ơn tổ tiên, các thế hệ sau đã lập ngôi đền để thờ các Vua Hùng và những nghi lễ quan trọng nhất trong ngày Giỗ Tổ được tổ chức ở đền Thượng.

Đền Giếng là nơi thờ hai bà côngchúa Tiên Dung, Ngọc Hoa, con gái của Vua Hùng thứ 18, được xây dựng vào thế kỷ XVIII. Đến Hạ cũng gắn với sự kiện ngày 19/9/1954, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói chuyện với cán bộ, chiến sĩ Đại đoàn quân Tiên Phong chuẩn bị về tiếp quản Thủ đô Hà Nội. Tại đây, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã căn dặn “Các vua Hùng đã có công dựng nước, Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.

Trong quần thể khu di tích Đền Hùng còn có các di tích: Chùa Thiền Quang; Lăng Hùng Vương - tương truyền là mộ của Vua Hùng thứ 6; Đền Tổ mẫu Âu Cơ, được khởi dựng trên đỉnh núi Ốc, trong đền có tượng thờ Mẹ Âu Cơ và Lạc hầu, Lạc Tướng; Đền thờ Lạc Long Quân được khởi công và đưa vào sử dung năm 2009, tại núi Sim - nơi có vi trí đắc địa, có thế “sơn chầu thủy tụ” trong đền đặt tượng thờ Đức Quốc Tổ Lạc Long Quân Lạc với dáng vẻ uy nghiêm.

Ngoài ra, trong Đền Hùng hiện còn có Bảo tàng Hùng Vương, trưng bày chuyên đề về thời đại Hùng Vương. Những hiện vật được trưng bày trong bảo tàng sẽ giúp cho chúng ta hiểu về quá trình hình thành, ra đời và phát triển của Nhà nước Văn Lang thời đại các Vua Hùng.

(Ảnh: đền tưởng niệm các Vua Hùng, nguồn sưu tầm)

Thời đại phong kiến, các vương triều luôn coi trọng việc tế lễ Vua Hùng, xem đó là một việc hệ trọng của cả nước: Thời nhà Lê đã cho ghi chép Ngọc phả, cấp sắc cho Đền Hùng, ban lệnh chỉ cho dân sở tại “trưởng tạo lệ” với những ân tứ, quyền lợi được hưởng giành cho việc thờ tự các Vua Hùng. Thời nhà Nguyễn nhiều lần tu bổ, tôn tạo Đền Hùng, định lệ về ngày Giỗ Tổ mồng 10 tháng 3 Âm lịch hàng năm và nghi thức cúng tế, đưa các Vua Hùng vào thờ ở miếu “Lịch đại đế vương” trong Kinh thành Huế.

Ngày nay, Đền Hùng được Đảng và Nhà nước ta quan tâm đặc biệt, bằng nhiều chính sách, biện pháp đầu tư xây dựng, xứng tầm với vị thế là Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt - Trung tâm văn hóa tín ngưỡng tâm linh thờ cúng Tổ tiên của dân tộc.

Ban Tuyên giáo Huyện ủy