Đền Mẫu Đầm Đa- Cách Hành Hương Và Dâng Lễ Quốc Mẫu Âu Cơ

Qua truyền thuyết về Lạc Long Quân và Âu Cơ, người Việt ngày nay vẫn luôn tự hào và nhắc nhở hậu thế về nguồn gốc là con Rồng cháu Tiên. 

Mẫu Âu Cơ là vị mẫu thần tổ tiên của người Việt, được ban sắc phong Quốc Mẫu và phối thờ ở nhiều đền điện Tứ phủ, trong đó tiêu biểu là đền Mẫu Âu Cơ Đầm Đa thu hút hàng ngàn du khách tới hành hương dâng lễ.

Xem thêm: Mẫu Âu Cơ có thuộc hàng vị Tứ Phủ Vạn Linh? Xem ngay.

NỘI DUNG

Sự tích Lạc Long Quân và Âu Cơ

Xưa kia, có một thủ lĩnh khỏe mạnh tuyệt trần tên Lộc Tục, hiệu là Kinh Dương Vương cai quản vùng đất phía Lĩnh Nam. Chàng kết duyên cùng con gái Long Vương là Long Nữ và sinh hạ một người con trai, đặt tên là Sùng Lâm. Sùng Lâm lớn lên khỏe mạnh hơn người, đi dưới nước như đi trên cạn khiến ai ai cũng kính nể. Sau này, chàng nối nghiệp cha, lấy hiệu là Lạc Long Quân.

Bấy giờ, thấy đất Lĩnh Nam hoang vu bất ổn, Lạc Long Quân quyết chí lên đường du ngoạn diệt tà. Chàng đã diệt Ngư Tinh vùng bờ biển Đông Nam, trả lại sự bình yên cho dân chài. Chàng chém Ngư Tinh thành 3 khúc và ném về ba hướng. Khúc đầu biến thành chó biển bị vứt lên một hòn núi nay là Cẩu Đầu Sơn. Khúc mình trôi về phía Mạn Cẩu, nay được gọi là Cẩu Đầu Thủy. Còn khúc cuối bị lột da phủ lên một ngọn núi ngày nay mang tên Bạch Long Vĩ.

Đến vùng Long Biên, chàng cũng ra sức tiêu diệt Hồ tinh 9 đuôi đã hãm hại dân, khiến nhân dân từ vùng Long Biên đến Tản Viên thoát khỏi cuộc sống sợ hãi đến bỏ cả ruộng nương bản làng. Hang cáo khi đó bị các loài thủy tộc dâng nước xoáy thành Đầm Xác Cáo sau này là vùng Tây Hồ. Người dân cũng an tâm quay lại bản làng sinh sống, xây dựng làng xóm trên khu đất cao, sau chính là làng Hồ ngày nay.

Đi ngược lên vùng đất Phong Châu, Lạc Long Quân nghe thấy tiếng khóc than của người dân nơi đây do có Mộc Tinh – một cây chiên đàn cổ thụ ngàn năm khô héo biến thành tinh. Chàng quyết chiến với yêu tinh trăm ngày đêm, đánh đuổi khiến nó khiếp sợ chạy về phía Tây Nam, sống quanh quất ở đó. Người ta gọi là Quỷ Xương Cuồng. Không chỉ vậy, chàng còn dạy nhân dân vùng Phong Châu trồng lúa, làm nhà chống thú dữ,… Dân làng rất biết ơn Lạc Long Quân, liền lập một cung điện nguy nga trên núi để chàng ở nhưng chàng thường về quê mẹ dưới Thủy Phủ và dặn dò dân chúng hễ có tai biến thì gọi chàng về ứng cứu.

Lúc bấy giờ, vua Đế Lai phương Bắc cùng con gái là Âu Cơ đem quân đội tùy tùng tràn xuống phương Nam ngao du. Thấy một nơi phong cảnh hữu tình, hoa thơm cỏ lạ trải dài liền lấy làm thích thú và sai quân dựng đắp thành lũy để ở lâu dài. Người dân bị Đế Lai và người phương Bắc xuống quấy nhiễu, bắt phục dịch khổ sai, cuộc sống không còn yên ổn như xưa, mới hướng về biển Đông cầu Lạc Long Quân cứu giúp. Từ thủy phủ trở về nơi Đế Lai ở, chàng vô tình gặp được nàng Âu Cơ dung mạo xinh đẹp, liền đem lòng yêu. Âu Cơ cũng say đắm trước dung mạo tuấn tú hơn người của Lạc Long Quân, bày tỏ ý xin đi theo chàng. Ông giấu nàng ở cung điện trên núi cao khi xưa, dùng phép thuật hóa ra trăm loại quái vật đe dọa khiến Đế Lai và quân lính phải bỏ chạy về nước.

Ít lâu sau, Âu Cơ đẻ ra một cái bọc lớn, sau bảy ngày thì trong bọc vỡ ra trăm quả trứng, mỗi trứng nở ra một người con trai. Tất cả đều lớn nhanh như thổi, trí dũng song toàn, dung mạo hơn người. Về sau do tương khắc Rồng Tiên, Lạc Long Quân và Âu Cơ không thể chung sống với nhau được nữa. Long Quân dẫn 50 người con trai xuống biển chia nhau trị vì các xứ. Âu Cơ dẫn 50 người con trai lên đất Phong Châu, tạo dựng nên nước Văn Lang, trở thành tổ tiên cội nguồn của mọi người con nước Việt.

Người anh cả được suy tôn lên làm vua, xưng là Hùng Vương, truyền nối 18 đời. Và người Việt vẫn luôn tự hào và nhắc nhở hậu thế về nguồn gốc con Rồng cháu Tiên. 

Truyền thuyết về Mẫu Đầm Đa 

Sau khi chia ly, mẹ Âu Cơ đã cùng các con mở mang đất đai  bờ cõi. Khai khẩn tới vùng nào, bà cũng dạy dân cách sinh sống hòa thuận ấm no, chỉ bảo nghề nghiệp lâu dài, phải triển sinh hoạt cộng đồng văn hóa khiến cho ai nấy đều biết ơn và tôn kính. Khi tạo dựng cơ nghiệp bền lâu muôn đời, mẹ Âu Cơ mới quay về trời.

Bà được ban sắc phong Quốc Mẫu và phối thờ ở nhiều đền điện Tứ phủ, tiêu biểu là đền Mẫu Âu Cơ Đầm Đa.

Lịch sử đền quần thể Đầm Đa

Đền Mẫu Âu Cơ Đầm Đa cùng với các chùa, hang động thuộc khu du lịch Mẫu Đầm Đa tọa lạc tại địa phận xã Phú Lão, huyện Lạc Thuỷ, tỉnh Hoà Bình. Nơi đây được coi là bức tranh thiên nhiên hùng vỹ và tuyệt đẹp mà ở đó lưu trữ những tín ngưỡng bản địa nguyên thủy thờ Mẫu. Khi tới đây, ta sẽ có cơ hội khám phá những giá trị nguyên sơ của những rừng cây, hang động gắn liền với dấu ấn sự tích Lạc Long Quân và Âu Cơ như động Tiên, động thạch nhũ, hang Hồ,…

Kinh nghiệm hành hương tới đền Mẫu Đầm Đa

Vị trí và lộ trình di chuyển

Địa chỉ: Di tích Đầm Đa cách Hà Nội khoảng chừng 80km về phía Nam, cách trung tâm thành phố Hòa Bình khoảng 70km.

• Nếu đi bằng phương tiện cá nhân, bạn có thể tham khảo hướng đi theo ĐCT Hà Nội – Ninh Bình/ ĐCT Pháp Vân – Cầu Giẽ/ CT01. Đến nút giao Đại Xuyên hướng về đường QL1A. Qua trạm thu phí Cầu Giẽ thì rẽ phải rồi nhập làn vào QL38B hướng về cầu Nhật Tựu. Tại vòng xuyên tiếp theo đi về hướng DT711, Đi qua Cầu Khả Phong nhập vào QL21A – Mẫu Đầm Đa

Hoặc cách thứ 2 là quý khách đi theo hướng Hà Đông – Tế Tiêu. Đến Chi Nê đi khoảng 7km là tới biển chỉ dẫn tới Đầm Đa

• Nếu đi bằng xe khách, quý khách đi chuyển từ bến xe Mỹ Đình bắt xe đi Lạc Thủy, Hòa Bình.

Một số thông tin khi du lịch Đầm Đa dịp lễ hội

Quý khách có thể tham khảo hành trình khám phá di tích Đầm Đa bắt đầu dâng hương thăm quan Đền Trình rồi đền (động) Mẫu Âu Cơ Đầm Đa, dòng suối Khốm. Từ đền Mẫu Âu Cơ hướng về bên phải là động Ông Hoàng Bảy, động cô Chín, động Suối Vàng Suối Bạc, động Ông Hoàng Mười, động Cung Tiên, động Ông Hoàng Bơ và động Chùa Tiên. Còn hướng về bên trái, ta sẽ thấy được động Bình An và động Thủy Tiên. Nằm đối diện đền Trình là động Tam Tòa Thánh Mẫu. 

Giá vé tham quan vào cửa các đền chùa, hang động nơi đây là 10.000 đồng/người/lượt.

Vào dịp lễ hội đầu năm, các hàng quán thường tăng giá, Khi thưởng thức các món ăn đặc sản tại đây như cơm lam, gà đồi, lợn cắp nách, quý khách nên đặt theo suất đầu người khoảng 100K/1 người.

Cách sắm lễ dâng đền thành kính nhất

Đầm Đa mở hội vào mùng 4 tháng Giêng âm lịch hàng năm. Vào ngày này hay những dịp đầu xuân năm mới, du khách gần xa,những phật tử ở địa phương và ở các vùng lân cận thường về quần thể di tích Đầm Đa để tham quan, thắp hương dâng lễ. Khi hành hương, người ta hay sắm sửa một mâm lễ chay mặn tùy tâm gồm các thức lễ tiêu biểu như hoa quả, cơi trầu, quả cau, xôi giò, nén hương, giấy tiền, cánh sớ hay quanh oản.

Trong đó, oản lễ là vật phẩm thích hợp dâng tiến đền Mẫu để bày tỏ tấm lòng thành. Đây là vật phẩm có mặt trên các mâm lễ từ rất lâu đời, vừa trang trọng, vừa để được trong khoảng thời gian lâu dài và thích hợp dâng tiến các đức bề trên anh linh. Ngày nay, oản đã được đầu tư trang trí và tạo hình đặc biệt để mang nhiều ý nghĩa tốt lành mà vẫn giữ nguyên phần hồn với tên gọi Oản Tài Lộc. Quý khách có thể tham khảo mẫu Oản nghệ thuật dâng lễ Mẫu Đầm Đa và các vị thần linh Tứ Phủ tại Oản cô Tâm như sau:

Oản Cô Tâm – cung cấp sỉ lẻ Oản Tài Lộc và phụ kiện làm Oản uy tín

Oản Tài Lộc là sản phẩm đặc biệt được phát triển bởi các nghệ nhân tài năng và am hiểu những giá trị trong tín ngưỡng thờ cúng tại Việt Nam. Các nghệ nhân tại Oản cô Tâm luôn sáng tạo ra những mẫu oản không chỉ đặc sắc về mặt thẩm mỹ mà còn chứa đựng nhiều ý nghĩa về tâm linh.

Oản được trang trí công phu với nhiều chi tiết phụ kiện được làm từ những chất liệu cao cấp, bền đẹp làm toát lên vẻ đẹp lộng lẫy, kiêu sa như hoa lụa, vàng giả kim,…Đảm bảo phục vụ tối đa nhu cầu cúng lễ của quý con hương đệ tử khắp mọi miền tổ quốc 

Xem thêm: Hướng dẫn cách chọn oản Tài Lộc và cách dâng lễ Tứ Phủ – Gia Tiên – Thần Tài – Phật đúng chuẩn

Bản văn Mẫu Đầm Đa 

CHẦU VĂN MẪU MẸ ĐẦM ĐA

Con đi tìm mẹ tìm cha,

Mà con chưa biết Đầm Đa mà tìm.

Có mẹ dẫn lối chỉ đường,

Nên con tìm được quê hương đây rồi.

Lòng con xao xuyến ngậm ngùi

Vì thấy mẹ ngự bao đời đến nay.

Đơn sơ tranh lá thế này,

Con vô tình quá tội này lớn sao.

Mẹ ơi nước mắt con trào,

Xót thương ân hận hoà vào lẫn nhau.

Con biết mẹ chẳng giận đâu,

Nước mắt mẹ chảy sông sâu suối nguồn.

Mẹ thương tất cả các con,

Đứa ở bên mẹ đứa còn theo cha.

Lạc Thuỷ, Phú Lão là nhà,

Các con của mẹ gần xa tìm về.

Sẽ không còn cảnh chia ly,

Cha xuôi mẹ ngược con thì muôn phương.

Lòng thành con thắp tuần hương,

Mừng con của mẹ biết đường về đây.

Ăn quả nhớ người chồng cây,

Ly lai tài tịnh kính dâng lên người.

Xây đền thờ mẹ mẹ ơi,

Để cho con cháu đời đời được bình an.

Hôm nay con cháu thảo hiền,

Xây đền mẹ ngự lập đền nguy nga.

Ngôi đền Mẫu mẹ Đầm Đa,

Có con suối nhỏ vắt qua trước đền.

Nước suối chảy rì rầm róc rách,

Cá lượn mình luồn lách dưới khe.

Đền thờ cây mọc xum xuê,

Lối lên Phú Lão lối về Động tiên.

Ngày lành mồng bốn tháng giêng,

Chúng con rước mẹ về đền thảnh thơi.

Ngôi cao chính vị mẹ ơi,

Đèn trời đuốc biển soi đường con đi.

Về đền mẹ ngự một khi,

Chúng con có mẹ con thì chẳng lo.

Từ nay có mẹ có cha,

Như cá có nước như sông có nguồn.

Bao sông nhỏ đổ về biển lớn

Bốn phương trời tụ hợp về đây

Bao năm bao tháng bao ngày

Hôm nay đã có một ngày đoàn viên.

Sập tre giường trúc dâng lên,

Long xà hổ phục đôi bên chầu vào.

Đền mẹ còn mang di tích,

Sắc tặng phong thượng đẳng tối linh.

Ngàn thu hương khói phụng thờ,

Dấu thiêng còn để ngàn năm lưu truyền.

Đền thờ mẫu mẹ thần tiên,

Phù hộ cho các đệ tử viên niên thọ trường.

Bấy lâu con những ước ao,

Chúng con xa mẹ đã bao tháng ngày.

Bây giờ con đã về đây,

Xa xôi cách trở mấy ngày cũng đi.

Con về cửa mẹ một khi,

Thiếu thốn thứ gì xin mẹ ban cho.

Hay là quản ngại núi non,

Xa xôi rừng núi con còn ngại chi.

Nếu con thiếu thốn thứ gì,

Con về xin mẹ mẹ thì cho ngay.

Cho con không phải trao tay,

Cho con mạnh khoẻ hàng ngày làm ra.

Của phật vô số hằng hà,

Tiền thì như bể của là như non.

Mẹ nào mà chẳng thương con,

Con về xin mẹ mẹ còn tiếc chi.

Cho con đủ ăn đủ tiêu,

Buổi sớm buổi chiều con được thảnh thơi.

Quyết tâm tin tưởng phật trời,

Thế nào cũng được thảnh thơi an nhàn.

Trong nhà đầy đủ trăm phần,

Hoa đào còn đợi mùa xuân còn chờ.

Trên đầu tóc bạc như tơ,

Sống lâu trường thọ còn chờ bình an.

Làm ra tay bạc tay tiền,

Cung là số bẩm thiên nhiên tự trời.

Trong nhà được chữ an vui,

Ai ai cũng mến những người thuỷ chung.

Trên đầu tóc bạc như tơ,

Sống lâu trường thọ con mong cháu trời.

Cho con làm ít được nhiều,

Cũng như hạt giống để gieo trưởng thành.

Cây cao cành tốt lá xanh

Hoa sai kết quả nở thành gốc môn

Cho con lại có trí khôn

Cứ làm việc phúc chẳng còn ngại chi.

Cứ làm việc phúc thiệt thì,

Cũng như đường nọ càng đi càng dài.

Con đi tìm mẹ mẹ thì mong con,

Xa xôi rừng núi rừng sim.

Lòng con tin tưởng con tìm tới nơi,

Lòng con tin tưởng phật trời.

Trèo non lội suối qua đèo tới đây,

Xa xôi rừng núi thế này.

Trông lên những núi cùng mây mịt mù,

Bước chân vào tới cửa chùa.

Luồn qua võng mẹ vào chùa thảnh thơi,

Có rồng lượn khúc chơi bời,

Thuốc tiên đầy đó đợi người thuỷ chung.

Đường đi chớ ngại xa gần,

Con nào mà chẳng muốn gần mẹ cha.

Con muốn tìm mẹ tìm cha,

Thì con về tới Đầm Đa mà tìm.

Mẹ ở rừng núi rừng sim,

Những tre cùng trúc con tìm tới nơi.

Tới nơi cửa phật cửa trời,

Cửa vua cửa mẫu khác nào bồng loan.

Rủ nhau tới cửa Đầm Đa,

Vui vầy tiệc ngọc bàn loan vui vầy.

Mấy khi họp mặt tới đây,

Khi về để tấm lòng này nhớ thương.

Mấy khi họp mặt vui chung,

Ngao du cho thoả tấm lòng ước ao.

Rủ nhau uống nước giếng đào,

Vừa trong vừa mát khác nào thuốc tiên.

Thuốc này uống không mất tiền,

Thuốc này thì bởi từ miền Đầm Đa.

Thuốc này của mẹ của cha,

Thuốc này là của phật bà Quan Âm.

Dù con có lỗi có lầm,

Đã có đức phật quan âm độ trì.

Thuốc này của đức từ bi,

Ai có bệnh gì uống vào khỏi ngay.

Thuốc thì hàng trăm mô đầy,

Bệnh gì cũng uống khỏi ngay tức thì.

Xa xôi chớ ngại đường đi,

Đã có đức phật độ trì chứng minh.

Thuốc này lấy ở thiên đình,

Hoá ra từ thủa bẩm sinh có người.

Uống vào mát mẻ thảnh thơi,

Cho con sống ở trên đời trăm năm.

Để con mùng một hôm rằm,

Con tin tưởng phật con năng lên chùa.

Đầm Đa cúng lễ bốn mùa,

Thiếu gì tình cảnh tìm chùa mà xin.

Bản văn mẫu Âu Cơ

Đệ tử dâng quả thực nhang đăng

Cúi xin Quốc Mẫu giáng trần hiển linh.

Hồng Bàng thuở Văn Minh dã sử

Bốn nghìn năm rạng rỡ bản hùng ca.

Đế Lai vua ở phương xa

Có cô con gái đặt là Âu Cơ.

Đế Lai vốn ước mơ hoài bão

Thăm phương Nam nung nấu ngày đêm

Rồi vua cũng được thỏa niềm

Mang theo gia đạo về miền Nam Bang.

Âu Cơ vốn dung nhan xinh đẹp

Người hiền lành tính nết thảo ngay

Nữ công gia chánh kiệm tài

Ngẫm về con gái Đế Lai rất mừng.

Giao việc nhà cho con trông giữ

Đi săn rừng làm thú tiêu dao

Non sông Xích Quỷ đẹp sao

Gia tài cơ nghiệp vua trao gái hiền.

Nước Nam Hải thiên nhiên khéo tạc

Có rừng vàng biển bạc đất phì nhiêu.

Lạc Long Quân, đấng anh hào

Vốn người thủy phủ cung đao gồm tài.

Chém Ngư Tinh ra oai dũng lược

Giết Hồ Tinh làm phúc cứu sinh

Trên rừng còn có Mộc Tinh

Ngài dùng mọi phép gia hình trừ yêu.

Thấy dân còn trăm điều lam lũ

Ngài dạy dân tết cỏ để nằm

Vỏ cây khéo để che thân

Làm nhà, trồng lúa thêm phần ấm no.

Dạy dân biết nhỏ to đoàn kết

Đạo gia đình thắm thiết yêu thương

Tránh thù kết bạn muôn phương

Sơn khê, cẩm tú mọi đường hiếu sinh.

Nay Giặc dã mang binh xâm phạm

Ngài trở về cứu nạn cho dân

Âu Cơ thấy được Long Quân

Khôi ngô, tuấn tú, muôn phần xốn xang.

Vượt muôn thử thách gian nan

Kết duyên chồng vợ vẻ vang giống nòi.

Ánh trăng vằng vặc giữa trời

Sinh ra trăm trứng hóa thời trăm trai.

Thành dân Bách Việt anh tài

Mở mang bờ cõi hình hài nước Nam.

Vẻ vang con cháu Hồng Bàng

Có người Quốc Mẫu đoan trang thục hiền.

Mẫu dạy dân nhường dưới kính trên

Dạy dân chăm chỉ chuyên cần thảo ngay.

Dạy dân gắng sức đua tài

Dạy dân già trẻ gái trai thuận hòa.

Mẫu ngự về muông thú reo ca

Cây thêm tươi tốt nở hoa lạ thường.

Mẫu về ngự đất Hiền Lương

Ngắm nhìn phong cảnh mọi đường Mẫu khen.

Mẫu thương cho khắp bản đền

Mẫu thương già trẻ dưới trên trong ngoài.

Mẫu dạo chơi nước Nhược non Đoài

Đức từ mẫn huệ muôn loài kính yêu.