Đền Nguyên Phi Ỷ Lan: Kiến Trúc Cổ độc đáo Thời Nhà Lý

Có thể bạn quan tâm

Thứ ba, 26/11/2024 15:42 (GMT+7)

Kinh tế xanh
Phát triển bền vững
[email protected]
0917 681 188

VIASEE
Tiêu điểm
- Sự kiện
- Bình luận
Môi trường xanh
- Tài nguyên
- Môi trường
- Khí hậu
- Phòng chống thiên tai
Kinh tế xanh
- Tài chính xanh
- Đầu tư xanh
- Xu hướng xanh
Phát triển bền vững
- Dự án môi trường
- Nghiên cứu - Ứng dụng
- Luật chống phá rừng
- Thường thức Kinh tế tuần hoàn
Bất động sản xanh
Chính sách Môi trường
- Hỏi đáp chính sách
- Văn bản mới
- Bảo vệ môi trường
Đối thoại
Việt Nam xanh
Sản phẩm xanh
- Các tiêu chuẩn xanh - bền vững
- Tiêu dùng bền vững
KTMT và Công luận
Kết nối xanh
- Cần biết
- Khởi nghiệp
- Môi trường Y tế - Học đường
- Thể thao vì cộng đồng
- Doanh nghiệp tiên phong
Media
- Video
- Photo
- Infographic
- Longform
Cải chính

VIASEE

Tiêu điểm
Sự kiện
Bình luận

Môi trường xanh
Tài nguyên
Môi trường
Khí hậu
Phòng chống thiên tai

Kinh tế xanh
Tài chính xanh
Đầu tư xanh
Xu hướng xanh

Phát triển bền vững
Dự án môi trường
Nghiên cứu - Ứng dụng
Luật chống phá rừng
Thường thức Kinh tế tuần hoàn

Bất động sản xanh

Chính sách Môi trường
Hỏi đáp chính sách
Văn bản mới
Bảo vệ môi trường

Đối thoại

Việt Nam xanh

Sản phẩm xanh
Các tiêu chuẩn xanh - bền vững
Tiêu dùng bền vững

KTMT và Công luận

Kết nối xanh
Cần biết
Khởi nghiệp
Môi trường Y tế - Học đường
Thể thao vì cộng đồng
Doanh nghiệp tiên phong

Media
Video
Photo
Infographic
Longform

Cải chính

Tạp chí in

Tập trung đưa sân bay Long Thành về đích
Bầu cử Tổng thống Mỹ 2024
Khởi động Diễn đàn Khu công nghiệp sinh thái Việt Nam
Ngân hàng "chạy đua" cấp tín dụng xanh
Ảnh hưởng bão số 3

Kết nối xanh

Thứ ba, 18/06/2019 06:00 (GMT+7)Đền Nguyên Phi Ỷ Lan: Kiến trúc cổ độc đáo thời nhà Lý

Theo dõi KTMT trên

Đền thờ Quốc mẫu Nguyên Phi Ỷ Lan hay còn gọi là chùa Bà Tấm tọa lạc tại xã Dương Xá (huyện Gia Lâm, Hà Nội). Đây là ngôi đền nổi tiếng được xây từ thời nhà Lý, gắn liền với tên tuổi và cuộc đời của Hoàng thái hậu Ỷ Lan - người phụ nữ tài sắc, có công sinh hạ vua Lý Nhân Tông.

Đền Nguyên Phi Ỷ Lan: Kiến trúc cổ độc đáo thời nhà Lý - Ảnh 1

Khu di tích đền thờ Nguyên Phi Ỷ Lan hay còn gọi là chùa Bà Tấm.

Đền Nguyên Phi Ỷ Lan nằm bên quốc lộ 5 (thuộc địa phận xã Dương Xá, huyện Gia Lâm), cách trung tâm thành phố Hà Nội khoảng 18km. Toàn bộ quần thể di tích, gồm: chùa, đền, điện, sơn trang nằm trong khuôn viên rộng khoảng 3ha có sân, nhà thủy đình, cây xanh các loại.

Theo chính sử, Ỷ Lan tên thật là Lê Thị Yến (1044 - 1117), cũng có sách ghi bà là Lê Thị Yến Loan hay Lê Thị Khiết. Bà xuất thân trong một gia đình nông dân nghèo thuộc phủ Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh, nay thuộc xã Dương Xá, Gia Lâm, Hà Nội.

Bà vốn là một thôn nữ, làm ruộng, trồng dâu, nuôi tằm. Năm 1063, qua một lần về viếng thăm chùa Dâu ở Thuận Thành, vua Lý Thánh Tông có cảm tình với Thị Yến và đón vào cung, được phong là Nguyên Phi Ỷ Lan rồi Thái hậu Linh Nhân.

Bà đã góp phần cai quản việc nước, thu phục nhân tâm, tạo điều kiện giúp vua đánh thắng giặc Chiêm Thành năm 1069. Đến năm 1072, Lý Thánh Tông qua đời, Càn Đức lên ngôi vua mới có 7 tuổi (vua Lý Nhân Tông), bà buông rèm điều khiển việc nước, cùng Lý Đạo Thành, Lý Thường Kiệt tổ chức đánh thắng giặc Tống xâm lược vào năm 1076.

Sử cũ chép rằng, năm Quý Mão 1063, Lý Thánh Tông đã 40 tuổi mà chưa có con trai. Vua đi cầu tự nhiều nơi nhưng không thành. Một sáng mùa xuân, vua về viếng thăm chùa Dâu (tổng Dương Quang, phủ Thuận Thành), dân làng mở hội nghênh giá.

Vua ngự giá đến trang Thổ Lỗi, sau này đổi là Siêu Loại (xã Dương Xá, huyện Gia Lâm, Hà Nội ngày nay), thấy thần dân đang sụp lạy, duy có một thôn nữ xinh đẹp vẫn điềm nhiên hái dâu bên cạnh gốc lan. Lý Thánh Tông lấy làm lạ, cho người gạn hỏi. Người con gái đối đáp thông minh, cử chỉ đoan trang, dịu dàng đó chính là Yến Loan.

Vua truyền lệnh tuyển cô gái ấy vào cung, phong Yến Loan là Ỷ Lan phu nhân, có ý nghĩa đứng dựa cây lan. Trong cung, Ỷ Lan không lấy việc trau chuốt nhan sắc, mong chiếm được tình yêu của vua mà quan tâm đến mọi công việc trong triều đình. Bà khổ công học hỏi, miệt mài đọc sách. Chỉ trong một thời gian ngắn, mọi người đều kinh ngạc trước sự hiểu biết uyên thâm về nhiều mặt của Ỷ Lan.

Đền Nguyên Phi Ỷ Lan: Kiến trúc cổ độc đáo thời nhà Lý - Ảnh 2

Cổng tam quan nhìn từ phía trong có lối kiến trúc độc đáo

Ỷ Lan là người phụ nữ có tài kinh bang tế thế, từng đã 2 lần nhiếp chính trông coi việc nước. Lần thứ nhất là năm Kỷ Dậu 1069, Lý Thánh Tông thân chinh cùng Lý Thường Kiệt mang quân đi đánh giặc phương Nam đã trao quyền nhiếp chính cho bà.

Lần thứ hai vào năm Nhâm Tý 1072, vua Lý Thánh Tông đột ngột qua đời, Hoàng thái tử Lý Càn Đức lên nối ngôi lúc mới 7 tuổi (tức Hoàng đế Lý Nhân Tông), bà được tôn làm Hoàng thái hậu. Triều đình rối ren, Ỷ Lan đã coi triều chính, điều khiển quốc gia, cùng triều thần lãnh đạo quân dân Đại Việt tiến hành cuộc kháng chiến chống Tống thắng lợi.

Đền Nguyên Phi Ỷ Lan: Kiến trúc cổ độc đáo thời nhà Lý - Ảnh 3

Đền chính thờ Quốc mẫu Nguyên Phi Ỷ Lan với lối kiến trúc cổ kính

Là một phụ nữ tài trí, đức độ, lại được triều thần ủng hộ nên Hoàng thái hậu Ỷ Lan đã có những đóng góp tích cực vào cơ nghiệp nhà Lý, chăm lo sản xuất nông nghiệp, mở mang dân trí, quan tâm đến thi cử học hành. Bà ban hành nhiều chính sách tiến bộ như chuộc nô tỳ, tha cung nữ, giảm tô thuế, cấm giết trâu bò….

Qua nhiều lần trung tu, lần lớn nhất là vào năm 1612, nhưng đến nay đền vẫn giữ được nét cổ kính, nguyên sơ với nét kiến trúc mang đậm dấu ấn văn hóa nhà Lý.

Đền Nguyên Phi Ỷ Lan: Kiến trúc cổ độc đáo thời nhà Lý - Ảnh 4

Hồ bán nguyệt ngay sau cổng vào...

Bước vào trong ngôi đền, ngay sau bên trái cánh cổng tam quan là hồ bán nguyệt ẩn dưới bóng cây cổ thụ tạo nên một không gian hài hòa, yên bình.

Đền Nguyên Phi Ỷ Lan: Kiến trúc cổ độc đáo thời nhà Lý - Ảnh 5

Đôi rồng thời Lý phủ phục bên mạn sườn đồi thờ Nguyên Phi Ỷ Lan

Đền Nguyên Phi Ỷ Lan: Kiến trúc cổ độc đáo thời nhà Lý - Ảnh 6

Trên đồi là miếu thờ Nguyên Phi Ỷ Lan

Theo sử sách và truyền thuyết dân gian, chùa Bà Tấm (Linh Nhân Tư Phúc Tự) do chính Linh nhân Hoàng thái hậu Ỷ Lan cho xây dựng và khánh thành vào tháng 3 năm Ất Mùi (1115). Có thể khẳng định, về quy mô và mặt bằng kiến trúc, một di tích nổi tiếng, gắn liền với lịch sử Thăng Long - Hà Nội hơn ngàn năm tuổi.

Đền Nguyên Phi Ỷ Lan: Kiến trúc cổ độc đáo thời nhà Lý - Ảnh 7

Dấu tích nền móng kiến trúc và thành bạc đá của chùa Linh Nhân Tư Phúc thời Lý (năm 1115) được khai quật lần 2 năm 2013 - 2014.

Với những di vật cổ của thời Lý hiện còn đã đưa khu di tích chùa và đền thờ bà Ỷ Lan ở Dương Xá trở thành trung tâm văn hóa nổi bật nhất, quan trọng nhất trong hệ thống di tích tưởng niệm Nguyên Phi Ỷ Lan.

Đền Nguyên Phi Ỷ Lan: Kiến trúc cổ độc đáo thời nhà Lý - Ảnh 8

Giếng Ngọc sau đền

Đền Nguyên Phi Ỷ Lan: Kiến trúc cổ độc đáo thời nhà Lý - Ảnh 9

Vườn tháp...

Nơi đây không chỉ thờ phụng một danh nhân lịch sử văn hóa nổi tiếng của cả nước mà còn là điểm di tích cách mạng rất đáng trân trọng của dân tộc. Trong thời gian tiền khởi nghĩa, đây là nơi được đón các đồng chí Trung ương và Xứ ủy Bắc kỳ như: Hoàng Văn Thụ, Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Hoàng Quốc Việt, Văn Tiến Dũng ... về đây hoạt động.

Đền Nguyên Phi Ỷ Lan: Kiến trúc cổ độc đáo thời nhà Lý - Ảnh 10

Chùa Linh Nhân Tư Phúc mới được xây dựng lại.

Năm 2010, để tưởng nhớ công đức của bà Ỷ Lan, Ban quản lý di tích đền đã tôn trí tượng đài Nguyên Phi Ỷ Lan cao 9,1m, nặng 30 tấn được đúc bằng đồng nguyên chất. Đằng sau có bức phù điêu đá xanh 31.2m. Tượng đặt ở bên trái cửa đền, trên quảng trường rộng lớn, thoáng mát.

Đền Nguyên Phi Ỷ Lan: Kiến trúc cổ độc đáo thời nhà Lý - Ảnh 11

Tượng đài Đức Quốc Mẫu Ỷ Lan.

Hàng năm cứ vào dịp từ 19 đến 21 tháng 2 Âm lịch, du khách thập phương lại hành hương về Dương Xá tham dự lễ hội truyền thống kỷ niệm ngày Nguyên Phi Ỷ Lan đăng quang và ngày 24, 25 tháng 7 Âm lịch, ngày mất của bà.

Nguyễn Luận

Ký ức ngõ Hà Nội
Chùa Nôm, làng Nôm - nơi lưu giữ hồn quê Bắc Bộ

Bạn đang đọc bài viết Đền Nguyên Phi Ỷ Lan: Kiến trúc cổ độc đáo thời nhà Lý. Thông tin phản ánh, liên hệ đường dây nóng : 0917 681 188 Hoặc email: [email protected]

đền Nguyên Phi Ỷ Lan
chùa Bà Tấm
Quốc Mẫu Nguyên Phi Ỷ Lan
đền Ỷ Lan
Hoàng Thái Hậu Ỷ Lan

PVcomBank ra mắt nền tảng số dành cho doanh nghiệp

Từ ngày 26/11, Ngân hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam (PVcomBank) ra mắt nền tảng ngân hàng số PVConnect Biz dành cho khách hàng tổ chức.

Chi tiết việc sáp nhập xã, phường tại Bắc Ninh

Sau khi sáp nhập tỉnh Bắc Ninh sẽ có 8 đơn vị hành chính cấp huyện gồm: 4 huyện, 2 thị xã và 2 thành phố; 121 đơn vị hành chính cấp xã gồm: 66 xã, 50 phường và 05 thị trấn (giảm 05 đơn vị hành chính cấp xã).

Mưa lớn dồn dập, nguy cơ xảy ra lũ quét, sạt lở đất tại nhiều tỉnh miền Trung

Nhiều tỉnh miền Trung từ Thừa Thiên Huế đến Quảng Ngãi đang đối mặt với đợt mưa lớn, nguy cơ lũ trên sông và sạt lở đất nhiều nơi.

Để lấn biển thành công cần đầu tư lớn, đa dạng chức năng và có tầm nhìn dài hạn

Các công trình lấn biển đem lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, trở thành lực đẩy tăng trưởng.

Dinh dưỡng đủ đầy cho mẹ và bé

Vừa qua, tại Thái Bình, Công ty Cổ phần sữa Việt Nam (Vinamilk) đồng hành cùng Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Thái Bình tổ chức Hội thảo “Dinh dưỡng đủ đầy cho mẹ và bé” cho hơn 300 phụ nữ tỉnh Thái Bình.

TP.Hà Tĩnh sẽ được mở rộng thêm địa giới hành chính

Sau khi sắp sếp đơn vị hành chính, TP. Hà Tĩnh (Hà Tĩnh) sẽ được mở rộng thêm địa giới hành chính. Toàn tỉnh Hà Tĩnh sẽ có 12 đơn vị hành chính cấp huyện, 209 đơn vị hành chính cấp xã.

Cuộc thi đèn lồng quốc tế công bố 15 thiết kế xuất sắc tham dự vòng chung kết tại Ocean City

Ngày 23/11/2024 – Ban Tổ chức Cuộc thi thiết kế đèn lồng quốc tế Ocean công bố 15 tác phẩm xuất sắc tham dự vòng chung kết, đến từ các đội thi của Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan và đội chủ nhà Việt Nam.

Định hướng mới của khu nghỉ dưỡng hàng đầu miền Tây Nam Bộ khi đổi tên thành Legacy Mekong

Từ tháng 11/2024, resort hạng sang Azerai Cần Thơ chính thức đổi tên thành Legacy Mekong và được quản lý, vận hành bởi Nova Hotel & Resort World, đánh dấu sự khởi đầu mới trong hành trình trở thành điểm đến hàng đầu tại Cần Thơ và miền Tây Nam Bộ.

L’Oréal Việt Nam kỷ niệm 15 năm chương trình trao quyền cho phụ nữ

Trải qua hơn 15 năm với sứ mệnh trao quyền để thay đổi cuộc sống cho hàng chục ngàn phụ nữ Việt Nam, chương trình đã truyền cảm hứng và trở thành nguồn động lực mạnh mẽ cho những phụ nữ dám mơ ước và quyết tâm vượt qua khó khăn.

Phạm Hồng Điệp - Một góc nhìn khác ngoài thương trường

Bình luận - 03:08 chiềuPhạm Hồng Điệp không chỉ là một doanh nhân, nhà hoạt động môi trường, luật sư, chuyên gia về kinh tế... Anh còn là một nhà thơ với niềm dung dị mà rạo rực.

Lào Cai: Xuất nhập khẩu qua cửa khẩu hơn 2,5 tỷ USD trong 10 tháng năm 2024

Tài chính xanh - 02:58 chiềuTrong 10 tháng năm 2024, tổng giá trị hàng hóa xuất - nhập khẩu qua các cửa khẩu trên địa bàn tỉnh Lào Cai đạt 2,53 tỷ USD, tăng 88% so với cùng kỳ 2023.

Sắp xếp lại tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ phải gắn với nhiệm vụ tăng tốc bứt phá

Tiêu điểm - 02:58 chiềuTổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu: Bộ máy mới phải tốt hơn bộ máy cũ và đi vào hoạt động ngay, không để ngắt quãng công việc, không được khoảng trống thời gian; không để bỏ trống địa bàn, lĩnh vực...

Định hướng và giải pháp thiết lập kinh tế tuần hoàn trong khu công nghiệp sinh thái (Bài cuối)

Phát triển bền vững - 02:56 chiềuViệc chuyển đổi mô hình khu công nghiệp truyền thống sang mô hình khu công nghiệp sinh thái đã mang lại nhiều lợi ích. Tuy nhiên, cũng cho thấy các khó khăn cơ bản trong việc xây dựng hệ sinh thái công nghiệp.

PVcomBank ra mắt nền tảng số dành cho doanh nghiệp

Cần biết - 02:44 chiềuTừ ngày 26/11, Ngân hàng TMCP Đại Chúng Việt Nam (PVcomBank) ra mắt nền tảng ngân hàng số PVConnect Biz dành cho khách hàng tổ chức.

Bộ Tài chính đề xuất đánh thuế mua bán nhà, đất theo thời gian sở hữu

Bất động sản xanh - 01:43 chiềuTheo Bộ Tài chính, một số quốc gia trên thế giới đã sử dụng các công cụ thuế để tăng chi phí cho hành vi đầu cơ bất động sản và giảm sức hấp dẫn của việc này.

Chi tiết việc sáp nhập xã, phường tại Bắc Ninh

Cần biết - 11:53 sángSau khi sáp nhập tỉnh Bắc Ninh sẽ có 8 đơn vị hành chính cấp huyện gồm: 4 huyện, 2 thị xã và 2 thành phố; 121 đơn vị hành chính cấp xã gồm: 66 xã, 50 phường và 05 thị trấn (giảm 05 đơn vị hành chính cấp xã).

Đoàn kết vì một Đắk Lắk phồn vinh, đáng sống

Sự kiện - 11:50 sángTối 22/11, Đắk Lắk long trọng kỷ niệm 120 năm thành lập, khẳng định vị thế trung tâm vùng Tây Nguyên.

Chuyên gia nói gì về diễn biến đợt rét đậm ở miền Bắc và mưa lũ ở miền Trung?

Phòng chống thiên tai - 11:39 sángĐợt không khí lạnh khiến miền Bắc chìm trong rét đậm, khu vực núi cao có thể xuất hiện băng. Không khí lạnh cũng tác động làm cho mưa lũ ở miền Trung diễn biến phức tạp hơn.

COP29 đạt thỏa thuận về quy tắc giao dịch tín chỉ carbon toàn cầu

Tài chính xanh - 10:34 sángCác quốc gia tại Hội nghị Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu (COP29) diễn ra từ ngày 11-22/11 ở Azerbaijan đã nhất trí về các quy tắc mua bán tín chỉ carbon trên thị trường toàn cầu.

Hà Tĩnh: Thành lập tổ công tác kiểm tra dự án đầu tư xây dựng trên địa bàn

Đầu tư xanh - 09:21 sángUBND TP.Hà Tĩnh đã ban hành Quyết định số 2747/QĐ-UBND về việc thành lập Tổ công tác kiểm tra, đánh giá các dự án đầu tư xây dựng trên địa bàn.

Thủ tướng yêu cầu chủ động ứng phó với mưa lũ tại khu vực Trung Bộ

Khí hậu - 09:16 sángKhu vực Trung Bộ, nhất là tại các tỉnh Thừa Thiên Huế, Quảng Ngãi và Bình Định đã xảy ra mưa lớn kéo dài, gây sạt lở đất, ngập lụt cục bộ, chia cắt giao thông ảnh hưởng đến sản xuất, đời sống, sinh hoạt của nhân dân.

Triển lãm “Sắc màu di sản văn hóa, thiên nhiên và sản phẩm thủ công truyền thống Việt Nam”

Sự kiện - 08:26 sángTại Trung tâm Văn hóa tỉnh Nghệ An đang diễn ra triển lãm “Sắc màu di sản văn hóa, thiên nhiên và sản phẩm thủ công truyền thống Việt Nam”. Đây là hoạt động văn hóa chào mừng Ngày Di sản hoá Việt Nam.

Ninh Bình: Từng bước đưa chuyển đổi số vào phát triển nông nghiệp

Xu hướng xanh - 06:42 sángNgành nông nghiệp tỉnh Ninh Bình đang từng bước đưa chuyển đổi số vào các nhiệm vụ phát triển nông nghiệp, nông dân, nông thôn. Mục tiêu là góp phần đưa nông nghiệp trở thành bệ đỡ quan trọng của nền kinh tế địa phương.

Pin địa chất: Nguồn năng lượng tái tạo dồi dào và vô tận của lòng đất

Phát triển bền vững - 06:41 sángNắm rõ được về cơ chế hoạt động của pin địa chất sẽ giúp con người có được góc nhìn sâu rộng hơn về hệ sinh thái đất ngập nước, từ đó tiếp cận những cách làm mới chống biến đổi khí hậu.