DI TÍCH QUỐC GIA ĐẶC BIỆT TỈNH QUẢNG TRỊ

Nằm giữa khúc ruột miền Trung, Quảng Trị được cả nước và thế giới biết đến nhiều nhất qua cuộc kháng chiến chống Mỹ từ năm 1954 - 1975. Những địa danh đã đi vào lịch sử dân tộc như “Cầu Hiền Lương, sông Bến Hải” gắn với nổi đau chia cắt đất nước; “Thành Cổ Quảng Trị” gắn với cuộc chiến đấu chống phản công, tái chiếm Quảng Trị 81 ngày đêm năm 1972; cầu treo Bến Tắt, Nghĩa trang liệt sỹ quốc gia Trường Sơn… gắn với Đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh huyền thoại; địa đạo Vịnh Mốc và hệ thống làng hầm Vĩnh Linh gắn với cuộc chiến bảo vệ quê hương…

Cuộc chiến tranh đã qua đi để lại mảnh đất Quảng Trị hệ thống di tích lịch sử cách mạng đồ sộ. Nhằm tri ân, tưởng niệm cho những người đã ngã xuống trên mảnh đất này; đồng thời đưa những di tích lịch sử vào khai thác và phát triển du lịch của địa phương. Năm 2013, Trung tâm bảo tồn Di tích và Danh thắng tỉnh Quảng Trị (nay là Trung tâm Quản lý Di tích và Bảo tàng tỉnh) đã tiến hành nghiên cứu lập hồ sơ xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt cho hai di tích “Đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải”, “Thành cổ Quảng Trị và những địa điểm lưu niệm sự kiện 81 ngày đêm năm 1972” và phối hợp với Bộ Tư lệnh Binh đoàn 12 lập hồ sơ “Đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh”. Đến cuối năm 2013, theo Quyết định số 2383QĐ-TTg ngày 09/12/2013 của Thủ tướng chính phủ công nhận 3 di tích quốc gia đặc biệt với 19 di tích thành phần. Năm 2014, Trung tâm bảo tồn Di tích và Danh thắng tỉnh Quảng Trị tiếp tục nghiên cứu, lập hồ sơ xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt “Địa đạo Vịnh Mốc và hệ thống làng hầm Vĩnh Linh” và được Thủ tướng chính phủ công nhận theo Quyết định số 2408/QĐ-TTg ngày 31/12/2014 với 8 địa điểm di tích thành phần. Năm 2018, phối hợp với Bộ Tư lệnh Binh đoàn 12 bổ sung di tích “Bến đò Mai Xá” vào di tích thành phần di tích quốc gia đặc biệt “Đường Trường sơn - Đường Hồ Chí Minh” và được Thủ tướng chính phủ công nhận theo Quyết định số 1820/QĐ-TTg ngày 24/12/2018.

Đến nay, tỉnh Quảng Trị đã có 4 di tích quốc gia đặc biệt, gồm 28 địa điểm di tích thành phần. Trong số này, có 08 di tích thành phần thuộc loại hình lịch sử - kiến trúc nghệ thuật, 20 di tích thành phần thuộc loại hình lịch sử.

Trong 28 địa điểm di tích thành phần đã có 06 địa điểm di tích được đưa vào khai thác, tổ chức đón khách viếng, tham quan: Thành cổ Quảng Trị (phường II, thị xã Quảng Trị); Bến sông Thạch Hãn (Bờ Nam thuộc phường II, thị xã Quảng Trị; bờ Bắc thuộc phường An Đôn, thị xã Quảng Trị); Đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải (bờ Bắc thuộc thôn Hiền Lương, xã Vĩnh Hiền (nay xã Hiền Thành), huyện Vĩnh Linh, bờ Nam thuộc thôn Xuân Hoà, xã Trung Hải, Gio Linh); Địa đạo Vịnh Mốc (thôn Vịnh Mốc, xã Vĩnh Thạch (nay xã Kim Thạch, huyện Vĩnh Linh); Cầu treo Bến Tắt, Nghĩa trang liệt sỹ quốc gia Trường Sơn (xã Vĩnh Trường (nay xã Linh Trường, huyện Gio Linh).

Danh mục 04 di tích quốc gia đặc biệt, gồm 28 địa điểm di tích thành phần

1. Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt “Thành cổ Quảng Trị và những địa điểm lưu niệm sự kiện 81 ngày đêm năm 1972” được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng theo Quyết định số 2383QĐ-TTg ngày 09/12/2013, gồm 07 di tích thành phần:

1. Thành cổ Quảng Trị (Phường II, thị xã Quảng Trị)

2. Ngã ba và Nhà thờ Long Hưng Long Hưng (xã Hải Phú, Hải Lăng)

3. Nhà thờ Tri Bưu (Phường II, thị xã Quảng Trị)

4. Trường Bồ Đề (Phường III, thị xã Quảng Trị)

5. Bến sông Thạch Hãn (Bờ Nam (Phường II, thị xã Quảng Trị) có các công trình: Nhà tưởng niệm, Bến thả hoa, Quảng trường Giải Phóng, Tháp chuông Thành cổ; Bờ Bắc (Phường An Đôn, thị xã QuảngTrị) có các công trình: Đền tưởng niệm, Bến thả hoa, Tượng đài).

6. Chốt Long Quang (xã Triệu Trạch, huyện Triệu Phong)

7. Chốt Ngô Xá Tây (xã Triệu Trung, huyện Triệu Phong)

2. Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt “Đôi bờ Hiền Lương - Bến Hải” được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng theoQuyết định số 2383/QĐ-TTg ngày 09/12/2013, gồm 06 địa điểm di tích thành phần:

1. Khu vực đôi bờ cầu Hiền Lương (Bờ Nam thuộc xã Trung Hải, Gio Linh; Bờ Bắc thuộc xã Vĩnh Thành (nay xã Hiền Thành), huyện Vĩnh Linh)

2. Đồn công an Cửa Tùng (thị trấn Cửa Tùng, huyện Vĩnh Linh)

3. Bến đò Cửa Tùng (Bến đò A, thị trấn Cửa Tùng, huyện Vĩnh Linh)

4. Bến đò Tùng Luật (Bến đò B xã Vĩnh Giang, huyện Vĩnh Linh)

5. Bến đò Luỹ (Bến đò C, xã Vĩnh Giang, Vĩnh Linh)

6. Bến đò Thượng Đông và Dục Đức (xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Linh)

3. Di tích lịch sử quốc gia đặc biệt “Đường Trường Sơn – Đường Hồ Chí Minh” được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng theo Quyết định số 2383/QĐ-TTg ngày 09/12/2013và Quyết định số 1820/QĐ-TTg ngày 24/12/2018:

Quyết định số 2383/QĐ-TTg ngày 09/12/2013, tỉnh Quảng Trị có 06 địa điểm di tích thành phần:

1. Cầu treo Bến Tắt (xã Vĩnh Trường (nay là xã Linh Trường), huyện Gio Linh)

2. Nghĩa trang liệt sỹ quốc gia Trường Sơn (xã Vĩnh Trường (nay là xã Linh Trường), huyện Gio Linh)

3. Cầu treo Đakrông (xã Đakrông, huyện Đakrông)

4. Khe Hó (xã Vĩnh Hà, huyện Vĩnh Linh)

5. Sở chỉ huy Bộ tư lệnh 559 (gồm 2 địa điểm: thôn Phường Xuân xã Gio An, thôn Giang Xuân Hải, xã Trung Sơn, huyện Gio Linh)

6. Cảng quân sự Đông Hà (phường II, thành phố Đông Hà)

Quyết định số 1820/QĐ-TTg ngày 24/12/2018, tỉnh Quảng Trị có 01 địa điểm di tích thành phần:

1. Bến thuyền làng Mai Xá (xã Gio Mai, huyện Gio Linh) (QĐ số 1820/QĐ-TTg ngày 24/12/2018 của Thủ tướng Chính phủ bổ sung vào di tích “Đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh” đã được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt tại Quyết định số 2383/QĐ-TTg ngày 9/12/2013 của Thủ tướng Chính phủ).

4. Di tích lịch sử - kiến trúc nghệ thuật quốc gia đặc biệt “Địa đạo Vịnh Mốc và hệ thống làng hầm Vĩnh Linh” được Thủ tướng chính phủ xếp hạng theo Quyết định 2408/QĐ-TTg ngày 31/12/2014), gồm 08 di tích thành phần:

1. Địa đạo Vịnh Mốc (xã Vĩnh Thạch (nay là xã Kim Thạch), huyện Vĩnh Linh)

2. Hệ thống địa đạo Hiền Dũng (xã Vĩnh Hòa, huyện Vĩnh Linh)

3. Địa đạo Hương Nam (xã Vĩnh Kim (nay là xã Kim Thạch), huyện Vĩnh Linh)

4. Địa đạo Troong Môn - Cửa Hang (xã Vĩnh Kim (nay là xã Kim Thạch), huyện Vĩnh Linh)

5. Địa đạo Thôn Roọc và các địa đạo Hải quân (xã Vĩnh Kim (nay là xã Kim Thạch), huyện Vĩnh Linh).

6. Địa đạo Mũi Si (thị trấn Cửa Tùng, huyện Vĩnh Linh)

7. Địa đạo 61 (thị trấn Cửa Tùng, huyện Vĩnh Linh)

8. Địa đạo Hải quân (Vĩnh Nam (nay xã Trung Nam), huyện Vĩnh Linh)

Nguyễn Thị Thanh Bình