Dịch Thuật: Những Loài Giá áo Túi Cơm Sá Gì (2446) ("Truyện Kiều")

NHỮNG LOÀI GIÁ ÁO TÚI CƠM SÁ GÌ (2446)

Giá áo túi cơm: Tức “Y giá phạn nang” 衣架饭囊 /衣架飯囊. “Y giá” 衣架là cái giá để treo áo, “phạn nang” 饭囊 là túi để đựng cơm. Ví hạng người vô dụng, không có năng lực tài cán gì, làm không được việc.

Hồi thứ 23 trong Tam quốc diễn nghĩa 三國演義có đoạn:

Đế xem tờ biểu xong, đưa cho Tào Tháo 曹操, Tào Tháo bèn sai người triệu Nễ Hành 禰衡đến. Làm lễ xong, Tào Tháo không mời ngồi. Nễ hành ngửa mặt lên trời than rằng: “Trời đất tuy rộng, nhưng sao không có lấy một người.” Tào Tháo nói: “Thủ hạ của ta có đến mấy chục người, đều là anh hùng trên đời, sao lại nói là không có người?” Nễ Hành nói: “Xin được nghe là những ai?” Tào Tháo bảo rằng: “Tuân Úc 荀彧, Tuân Du 荀攸, Quách Gia 郭嘉, Trình Dục 程昱, mưu sâu trí xa ... dù là Tiêu Hà 蕭何, Trần Bình 陳平theo cũng không kịp; Trương Liêu 張遼, Hứa Chử 許褚, Lí Điển 李典, Nhạc Tiến 樂進dũng mãnh không ai đương lại ... dù là Sầm Bành 岑彭, Mã Vũ 馬武theo cũng không kịp; Lữ Kiền 呂虔, Mãn Sủng 滿寵làm tùng sự; Vu Cấm 于禁, Từ Hoảng 徐晃làm tiên phong. Hạ Hầu Đôn夏侯惇là kì tài trong thiên hạ; Tào Tử Hiếu 曹子孝là phúc tướng của thế gian, sao lại nói là không có người?” Nễ Hành cười bảo rằng: “Ông nói sai rồi. Những người đó tôi biết rất rõ: Tuân Úc có thể sai đi điếu tang thăm bệnh, Tuân Du có thể sai canh mồ giữ mả, Trình Dục có thể sai đóng cửa giữ nhà, Quách Gia có thể sai đọc từ đọc phú, Trương Liêu có thể sai đánh trống gõ chuông, Hứa Chử có thể sai chăn trâu thả ngựa, Nhạc Tiến có thể sai nhận trạng đọc chiếu, Lí Điển có thể sai đưa thư truyền hịch, Lữ Kiền có thể sai mài dao đúc kiếm, Mãn Sủng có thể sai uống rượu ăn hèm, Vu Cấm có thể sai vác gỗ xây tường, Từ Hoảng có thể sai mổ heo giết chó. Hạ Hầu Đôn xưng là “Tướng quân thân thể trọn vẹn” (hoàn thể Tướng quân 完體將軍), Tào Tử Hiếu gọi là “Thái thú vòi tiền” (yêu tiền Thái thú 要錢太守). Còn lại đều là phường giá áo túi cơm, thùng rượu túi thịt vậy.” (Kì dư giai thị y giá, phạn nang, tửu dũng, nhục đại nhĩ 其餘皆衣架, 飯囊, 酒桶, 肉袋耳).

http://www.chueh.org.tw/%E4%B8%AD%E5%9C%8B%E5%8F%A4%E5%85%B8%E6%96%87%E5%AD%B8/%E4%B8%89%E5%9C%8B%E6%BC%94%E7%BE%A9/22.htm

Phong trần mài một lưỡi gươm

Những loài giá áo túi cơm sá gì

(“Truyện Kiều” 2445 – 2446)

Giá áo túi cơm: Do thành ngữ Y giá phạn nang chi đồ trong Anh hùng phả kí, nghĩa là bọn giá áo túi cơm thì kể vào đâu. Ý nói con người nếu chỉ lo ăn mặc thì chẳng khác gì cái giá để ngoắc áo, cái túi để đựng cơm mà thôi.

(Đào Duy Anh: “Từ điển Truyện Kiều”, nxb Khoa học xã hội, Hà Nội – 1989)

Trong “Kim Vân Kiều” (Đoạn trường tân thanh) do Bùi Khánh Diễn chú thích, ghi rằng:

Anh hùng phả ký: Y giá phạn nang chi nhân, hà túc toán dã.

英雄譜記:衣架飯囊之人何足算也

(Truyện Anh hùng chép: Những người chỉ làm cái giá áo túi cơm, sau đủ kể vậy.)

(Sài Gòn: nxb Sống Mới, 1960)

Huỳnh Chương Hưng

Quy Nhơn 16/3/2021