Điểm Lại Tình Hình Thị Trường Cà Phê Năm 2020 - ảnh Hưởng COVID

Báo cáo của Vietnambiz cập nhật bức tranh toàn cảnh về tình hình sản xuất, biến động giá cả, tình hình tiêu thụ, và các dự báo về thị trường cà phê trong nước và thế giới. Máy tách màu Wesort cung cấp một số điểm nổi bật về thị trường cà phê năm 2020 theo báo cáo của Vietnambiz.vn

Tóm tắt

Thị trường cà phê năm 2020 trải qua khó khăn kép khi giá cà phê vẫn chưa thoát khỏi cuộc khủng hoảng kéo dài 4 năm thì đại dịch COVID-19 lan rộng toàn cầu, khiến nhiều nền kinh tế bị đóng băng kéo theo nhu cầu cà phê giảm sút. Thêm vào đó, tình trạng thiếu container rỗng cũng tác động không nhỏ đến hoạt động xuất khẩu của doanh nghiệp

Theo báo cáo cập nhật mới nhất của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), sản lượng cà phê toàn cầu niên vụ 2020 – 2021 dự kiến đạt 175,5 triệu bao 60 kg, cao hơn niên vụ trước 7 triệu bao. Trong đó Brazil có thể sẽ chiếm phần lớn sản lượng do vụ cà phê arabica của nước này bước vào năm được mùa của chu kỳ sản xuất hai năm một lần và cà phê

Tại Việt Nam, nhìn lại cả năm 2020, giá cà phê trong nước biến động giảm trong 6 tháng đầu năm và có xu hướng tăng nhẹ trong 6 tháng cuối năm. Theo ông Lương Văn Tự, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê – Cacao Việt Nam, với việc sản lượng cà phê toàn cầu và Việt Nam đang có xu hướng giảm như hiện nay, giá cà phê có thể tiếp tục tăng trong năm 2021.Tuy nhiên, ông Tự cho rằng việc giá cà phê phục hồi hay không sẽ phải phụ thuộc rất nhiều vào mức độ phục hồi của ngành du lịch sau đại dịch.

Vụ cà phê năm nay của Việt Nam bị mất mùa và thu hoạch trễ hơn so với các năm trước nên chưa tạo áp lực lên thị trường.Theo đó, vụ mùa năm nay, kỹ thuật thu hái và phơi sấy chế biên sau thu hoạch đã được quan tâm nhiều hơn, tạo động lực đẩy giá cà phê đi lên. 

Sau khi gia nhập các hiệp định thương mại thuận lợi dễ nhận thấy là được hưởng ưu đãi về thuế suất, mở rộng thị trường tiêu thụ, thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài vào sản xuất, chế biến cà phê. Tuy nhiên, các doanh nghiệp trong nước bắt buộc phải đổi mới về công nghệ để tăng khả năng cạnh tranh, gia tăng giá trị cà phê…

PHẦN I. Thị trường cà phê Việt Nam.

1. Tình hình sản xuất.

Theo Hiệp hội Cà phê – Cacao Việt Nam, sản lượng cà phê niên vụ 2019 – 2020 đạt 1,8 triệu tấn, giảm 5% so với niên vụ 2018 – 2019.

Diện tích cà phê 2020 giảm 2% so với 2019  680.000 ha, 2021 dự kiến còn 675.000 ha. Do mấy năm nay giá cà phê thấp nên người dân trồng xen canh với các loại cây khác.Mặc dù diện tích giảm nhưng con số này vẫn vượt so với quy hoạch trong đề án Phát triển ngành cà phê bền vững giai đoạn 2015 – 2020.Theo đề án này, đến năm 2020 tổng diện tích cà phê của cà nước là 600.000 ha và tổng kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 3,8 – 4,2 tỷ USD.

Niên vụ 2020-2021 Hiện Việt Nam đã hoàn thành thu hoạch 70% lượng cà phê robusta.

Ông Lương Văn Tự, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê – Cacao Việt Nam, cho rằng bước sang niên vụ 2020 – 2021, sản lượng cà phê sẽ còn giảm khoảng 15% do ảnh hưởng bởi đợt mưa lũ hồi tháng 10 và hạn hán hồi tháng 5 và tháng 6. Theo Cục Chế biến và Phát triển Thị trường Nông sản, vụ cà phê năm nay của Việt Nam bị mất mùa và thu hoạch trễ hơn so với các năm trước nên chưa tạo áp lực lên thị trường.

Theo đó, vụ mùa năm nay, kỹ thuật thu hái và phơi sấy sau thu hoạch đã được quan tâm nhiều hơn, tạo động lực đẩy giá cà phê đi lên.

2. Tiêu thụ.

Số liệu xuất khẩu cà phê (số liệu tính toán từ tổng cục Hải Quan)

Theo ước tính của Cục Chế biến và Phát triển Thị trường Nông sản, xuất khẩu cà phê tháng 12 năm 2020 ước đạt 85 nghìn tấn với giá trị đạt 170 triệu USD, đưa khối lượng và giá trị xuất khẩu cà phê cả năm 2020 đạt 1,51 triệu tấn và 2,66 tỷ USD, giảm 8,8% về khối lượng và giảm 7,2% về giá trị so với năm 2019.

Biểu đồ lượng cà phê xuất khẩu qua các tháng giai đoạn 2018 – 2020 (Nguồn: Cục Xuất nhập khẩu) 

3 thị trường tiêu thụ cà phê Việt Nam lớn nhất trong 11 tháng đầu năm 2020 bao gồm:

Giá trị xuất khẩu cà phê tăng mạnh tại 3 thị trường trong 11 tháng đầu năm 2020

Và giảm tại thị trường

Xuất khẩu cà phê robusta : tháng 11/2020 đạt 70,78 nghìn tấn, trị giá 111 triệu USD, giảm 25,1% về lượng và giảm 22,1% về trị giá so với tháng 11/2019. Trong 11 tháng năm 2020, đạt 1,22 triệu tấn, trị giá 1,82 tỷ USD, giảm 2,9% về lượng và giảm 3,9% về trị giá so với cùng kỳ năm 2019.

Trong đó, xuất khẩu cà phê robusta sang nhiều thị trường chính giảm, như: Đức, Mỹ, Tây Ban Nha, Nga, Bỉ, Thái Lan. Ngược lại, tăng ở các thị trường Italy, Nhật Bản, Algeria, Philippines.

Số liệu xuất khẩu cà phê theo chủng loại tháng 11 và 11 tháng đầu năm 2020

Cà phê chế biến : Kim ngạch xuất khẩu  tháng 11/2020 tăng 0,3% so với tháng 11/2019, đạt 46,14 triệu USD. Tuy nhiên, trong 11 tháng năm 2020 kim ngạch xuất khẩu cà phê chế biến giảm 0,5% so với cùng kỳ năm 2019, đạt 524,84 triệu USD. Trong đó, xuất khẩu cà phê chế biến sang thị trường Philippines, Trung Quốc giảm, nhưng xuất khẩu sang Nga, Mỹ, Nhật Bản, Tây Ban Nha, Đức tăng.

Thị trường xuất khẩu vào các nước

Tại Tây Ban Nha: Theo số liệu thống kê từ Trung tâm Thương mại Quốc tế, trong 10 tháng năm 2020 xuất khẩu đạt 297,1 nghìn tấn, trị giá 838,9 triệu USD, tăng 1,9% về lượng và tăng 4,7% về trị giá so với cùng kỳ năm 2019,chủ yếu nhập cà phê arabica hoặc robusta chưa rang, chưa khử caphêin.

Giá nhập khẩu bình quân cà phê của Tây Ban Nha đạt mức 2.824 USD/tấn, tăng 2,8% so với cùng kỳ năm 2019.Trong đó, giá nhập khẩu cà phê của Tây Ban Nha tăng khá mạnh từ các thị trường Đức, Colombia, Pháp, Honduras.

Tây Ban Nha tăng nhập khẩu cà phê từ nhiều thị trường cung cấp chính, nhưng giảm từ các thị trường Việt Nam, Colombia, Pháp, Honduras

Thị trường cung cấp cà phê cho Tây Ban Nha 10 tháng đầu năm 2020 (nguồn: Trung tâm thương mại Quốc Tế)

Tại Đan Mạch, Thụy Điển và Na Uy Việt Nam chủ yếu xuất khẩu cà phê chưa rang, chưa khử chất cafein vào Thụy Điển, Đan Mạch và Na Uy, chỉ khoảng 6,8 triệu USD năm 2019.Trong khi đó, mỗi năm các nước này nhập khẩu khoảng 455 triệu USD và chủ yếu nhập khẩu từ Brazil, Honduras. Chú ý cà phê chủ yếu được tiêu thụ ở 3 thị trường này là cà phê đen, không có sữa và đường, vì vậy chất lượng của cà phê rất quan trọng.

Các nước Bắc Âu chủ yếu nhập Arabica. Phân khúc cà phê cao cấp phát triển mạnh tại khu vực Bắc Âu do mức thu nhập cao cũng như văn hóa cà phê phát triển mạnh hơn các nước khác. Để thúc đẩy xuất khẩu cà phê vào khu vực này, Bộ Công Thương khuyến nghị các doanh nghiệp cần chú trọng vào khâu canh tác, phát triển sản xuất xuất gắn với môi trường bền vững để tạo thu hút người tiêu dùng

Tại Ấn Độ  trong thời gian qua, IICCI đã tích cực phối hợp với Thương vụ – Đại sứ quán Việt Nam tại Ấn Độ để mở cửa thị trường nông sản và thực phẩm chế biến, các hội viên của phòng Thương mại và công nghiệp IICCI đã bắt nhập khẩu các sản phẩm cà phê hòa tan và các sản phẩm khác. Đặc biệt là món ăn tráng miệng yêu thích tại các tiệc cưới sang trọng tại Ấn Độ, sản phẩm cà phê hòa tan được bán phổ biến trên các trang web bán hàng trực tuyến”.

3. Diễn biến giá

Nhìn lại cả năm 2020, giá cà phê trong nước biến động giảm trong 6 tháng đầu năm và có xu hướng tăng nhẹ trong 6 tháng cuối năm. So với thời điểm cuối năm 2019, giá cà phê vối nhân xô tháng 12 tại các tỉnh Tây Nguyên tăng nhẹ 500 đồng/kg.Tuy nhiên, giá lại giảm 100 – 200 đồng/kg so với tháng 11/2020, ở mức 32.500 – 32.900 đồng/kg. Giá cà phê cao nhất ở khu vực tỉnh Đắk Lắk và thấp nhất tại khu vực tỉnh Lâm Đồng. Giá cà phê rubusta giá FOB giao tại cảng TP HCM ổn định tại ngưỡng 34.500 đồng/kg.Vụ cà phê năm nay của Việt Nam bị mất mùa và thu hoạch trễ hơn so với các năm trước nên chưa tạo áp lực lên thị trường.Theo đó, vụ mùa năm nay, kỹ thuật thu hái và phơi sấy sau thu hoạch đã được quan tâm nhiều hơn, tạo động lực đẩy giá cà phê đi lên.

Tháng 12/2020, giá xuất khẩu bình quân cà phê ước đạt mức 2.000 USD/tấn, tăng 3,9% so với tháng 11/2020 và tăng 14,9% so với tháng 12/2019. Năm 2020, giá xuất khẩu bình quân cà phê ước đạt mức 1.759 USD/tấn, tăng 1,8% so với năm 2019.

4. Dự báo thị trường cà phê

Giá cả và sản lượng

Theo ông Lương Văn Tự, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê – Cacao Việt Nam, với việc sản lượng cà phê toàn cầu và Việt Nam đang có xu hướng giảm như hiện nay, thì giá cà phê có thể tiếp tục tăng trong năm 2021.

“Thị trường cà phê đã trải qua chu kì giảm giá 4 năm liên tiếp. Do đó, tôi cho rằng giá cà phê sẽ phục hồi trong năm 2021 nhờ sản lượng giảm”, ông Tự nói

Các nguyên nhân có thể cho thấy thị trường xuất khẩu sẽ cải thiện trong năm 2021

• Tồn kho cà phê tại các kho cảng trên thế giới đã giảm xuống mức thấp nhất.
• Thiệt hại do Covid và tiếp tục giãn cách xã hội làm tăng cường nhu cầu tiêu thụ cà phê tại nhà
• Thông tin thử nghiệm vắc xin là tín hiệu tốt cho thị trường.

Tuy nhiên mức giá cà phê robusta vẫn chưa thực sự được cải thiện, khi nền kinh tế toàn cầu đối diện với nguy cơ suy thoái trầm trọng do dịch bệnh COVID-19 lần hai khiến nhiều quốc gia phải tái lập các biện pháp giãn cách xã hội.

Thị trường còn thể hiện sự quan ngại khi Việt Nam, nhà sản xuất robusta lớn nhất thế giới phải liên tục hứng chịu mưa bão khiến thu hoạch vụ mùa mới không chỉ bị trì hoãn mà còn kéo theo nguy cơ chất lượng hạt sụt giảm vì thiếu nắng để phơi sấy.

Tác động của việc tham gia các hiệp định thương mại tự do mới (FTAs)

Thuận lợi dễ nhận thấy là được hưởng ưu đãi về thuế suất, mở rộng thị trường tiêu thụ, thu hút nguồn vốn đầu tư nước ngoài vào sản xuất, chế biến cà phê. Tuy nhiên, các doanh nghiệp trong nước bắt buộc phải đổi mới về công nghệ để tăng khả năng cạnh tranh, gia tăng giá trị cà phê…EVFTA sẽ có ảnh hưởng lớn nhất bởi hấp dẫn về quy mô và ưu đãi thuế, nhất là cho các sản phẩm cà phê chế biến.

Phần II. Thị trường cà phê thế giới.

1. Tình hình sản xuất.

Theo báo cáo cập nhật mới nhất của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), sản lượng cà phê toàn cầu niên vụ 2020 – 2021 dự kiến đạt 175,5 triệu bao 60 kg, cao hơn niên vụ trước 7 triệu bao.Trong đó Brazil có thể sẽ chiếm phần lớn sản lượng do vụ cà phê arabica của nước này bước vào năm được mùa của chu kỳ sản xuất hai năm một lần và cà phê robusta đạt sản lượng kỷ lục. 

Bên cạnh đó, xuất khẩu của Trung Mỹ và Mexico dự kiến tăng 900.000 bao lên 14,8 triệu bao. Hơn 45% tổng xuất khẩu của khu vực này được vận chuyển sang Liên minh châu Âu, theo sau là Mỹ.

2. Tiêu thụ.

Theo Tổ chức Cà phê Quốc tế (ICO), trong hai tháng đầu của niên vụ 2020 – 2021, tổng lượng xuất khẩu cao hơn 6,5%, đạt 20,2 triệu bao, so với 18,97 triệu bao của cùng kỳ niên vụ trước. Xuất khẩu của tất cả các nhóm cà phê đều giảm trừ xuất khẩu arabica của Brazil, tăng 23,1% lên 8,31 triệu bao.

Xuất khẩu của Brazil tăng chủ yếu do xuất khẩu cà phê arabica xanh đạt 12,56 triệu bao, cao hơn 11,9% so với hai tháng đầu niên vụ 2019 – 2020. Xuất khẩu robusta xanh tăng 1,1% lên 5,79 triệu bao.

Ngược lại, xuất khẩu cà phê rang xay từ các nước sản xuất giảm 5,5% xuống 103.800 bao, và cà phê hòa tan giảm 8,2% xuống 1,75 triệu bao.

3. Diễn biến giá.

Theo ICO, giá cà phê trong tháng 12/2020 được hỗ trợ bởi nhu cầu tương đối ổn định và sự mất giá của đồng USD. Dự trữ cà phê nhân tiếp tục giảm ở các nước nhập khẩu lớn, chẳng hạn như Mỹ.

Chi tiết xem tại đường link báo cáo tổng hợp cà phê 2020

4. Dự báo.

Theo Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, tuy nhu cầu tiêu thụ cà phê hòa tan tại nhà gia tăng vì giãn cách xã hội nhưng mức giá cà phê robusta vẫn chưa thực sự được cải thiện, khi nền kinh tế toàn cầu đối diện với nguy cơ suy thoái trầm trọng do dịch bệnh COVID-19 lần hai khiến nhiều quốc gia phải tái lập các biện pháp giãn cách xã hội. 

ICO cũng quan ngại khi mức tiêu thụ toàn cầu trong quý cuối cùng của năm 2020 có khả năng sụt giảm vì nhiều quốc gia trong khối tiêu thụ cà phê hàng đầu thế giới ở phía Bắc bán cầu đã tuyên bố phải đóng cửa một phần vì dịch bệnh covid-19 bùng phát trở lại. Trong khi ICO cũng ước tính toàn cầu đã rơi vào tình trạng dư cung nhỏ với khoảng 1,24 triệu bao.

Tại Brazil, ba tháng đầu của niên vụ cà phê 2020 – 2021 đã thu được kết quả cao.Theo số liệu thống kê, Brazil đã xuất khẩu được 10,5 triệu bao cà phê, tăng 2,7% so cùng kỳ vụ trước, thu về 1,3 tỉ USD – con số rất lớn trong vòng 5 năm qua.

Hiệp hội các nhà xuất khẩu cà phê Brazil (Cecafé) cho rằng, cà phê Brazil đã tạo ra một vị trí quan trọng trên thị trường cà phê thế giới nhờ vào số lượng lớn và chất lượng tốt. Dịch COVID-19 diễn biến xấu đi đã gây áp lực giảm giá cho thị trường hàng hóa toàn cầu.

Số ca nhiễm COVID-19 trên thế giới tăng nhiều nhất từ trước tới nay khiến một số nước như Pháp, Đức áp dụng các biên pháp phong tỏa trở lại. Điều này khiến nhu cầu hàng hóa có nguy cơ bị sụt giảm mạnh.Trong một năm mà mọi ngành nghề, lĩnh vực đều phải chống chọi với những thách thức do đại dịch COVID-19 gây ra, ngành cà phê cũng đã phải đối mặt với những bất ổn về doanh số bán hàng.

Mặc dù vậy, Tổ chức Cecafé tin chắc rằng xuất khẩu cà phê của Brazil vẫn tiếp tục như thường lệ, đảm bảo cung cấp cho thị trường những sản phẩm đạt chất lượng và mang tính bền vững cao. Đồng thời, trong quá trình xuất khẩu, Cecafé cam đoan tuân thủ nghiêm ngặt các biện pháp và qui tắc an toàn sức khỏe do Tổ chức Y tế Thế giới cũng như các tổ chức y tế công cộng đề ra.

Một số đề án phát triển sản phẩm quốc gia “Cà phê Việt Nam chất lượng cao”, giai đoạn (2018 – 2020). 

» Bàn giao máy tách quả cà phê cho nông dân 

» Hỗ trợ HTX sản xuất, kinh doanh theo chuỗi giá trị: Hướng đến lợi ích lâu dài trong sản xuất nông nghiệp

» Liên minh hợp tác xã (HTX) tỉnh Đăk Lăk tổ chức Lễ bàn giao tài sản hỗ trợ xây dựng mô hình HTX điển hình