Điều Chưa Biết Về Máy Phát Hiện Nói Dối - CAND

Máy phát hiện nói dối hoạt động như thế nào?

Làm thế nào để bạn trả lời khi được hỏi liệu bạn có giết hàng xóm và chôn xác họ dưới một bụi hồng ở sau vườn nhà? Điều đó sẽ làm cho bạn toát mồ hôi và khiến giọng của bạn run rẩy? Não bộ của bạn hoạt động như thế nào? Xem xét từ những chương trình truyền hình cho thấy vô số kẻ phạm tội không thể nói dối cho dù có giỏi che giấu đến đâu.

Và nếu thám tử để mất bất kỳ dấu hiệu lời khai nào, bạn có thể chắc chắn rằng những máy phát hiện nói dối đơn giản hoặc phức hợp đã lựa chọn chúng. Một máy phát hiện nói dối hay các phương pháp đo lường nói dối thường dựa trên phản ứng của cơ thể, chẳng hạn phản ứng da, nhịp tim và huyết áp.

Máy phát hiện nói dối không thể tự dưng nói bạn đang nói dối hay đang nói thật - nói dối hay nói thật tùy thuộc vào cách bạn phản ứng với những câu hỏi khác nhau mà bạn được hỏi để phát hiện gian lận. Bạn sẽ được hỏi những câu hỏi có kiểm soát mà điều tra viên biết câu trả lời đúng để kết hợp với những câu hỏi dành cho nghi phạm. Các câu hỏi được thiết kế để khuyến khích bạn nói dối.

Ở Mỹ, máy phát hiện nói dối phức hợp được sử dụng phổ biến kết hợp với kỹ thuật kiểm soát câu hỏi. Một số cơ quan nhà nước thậm chí sử dụng chúng để sàng lọc các ứng viên xin việc. Nhưng phương pháp này gây ra nhiều tranh cãi - nhiều nhà khoa học cho biết nó không đáng tin cậy. Máy phát hiện nói dối phức hợp có thể đo nhịp tim và huyết áp trong quá trình thẩm vấn.

"Máy phát hiện nói dối cổ điển biết được cách một người bị kích thích như thế nào? Và chúng có một tỉ lệ đoán trúng khá tốt. Nhưng bạn cũng có thể tìm cách để tỏ ra khôn ngoan hơn một máy phát hiện nói dối", ông John-Dylan Haynes, Giám đốc Trung tâm Chẩn đoán hình ảnh hiện đại Berlin cho biết.

Máy chụp cắt lớp não vẫn chưa thể là máy phát hiện nói dối.

Sự sợ hãi, tức giận và ngạc nhiên có thể ảnh hưởng đến cách con người phản ứng trước những câu hỏi. "Một số người vô tội có thể phản ứng mạnh với một câu hỏi về vụ giết người như một người phạm tội, đó là lý do vì sao phương pháp này không hợp pháp ở Đức", ông Hans-Georg Rill, một chuyên gia giàu kinh nghiệm về tâm lý học pháp y hiện làm việc ở thành phố Mainz nói về "nhược điểm" của máy phát hiện nói dối.

Các điều tra viên có thể kết hợp việc sử dụng các máy phát hiện nói dối với chiến thuật khác được gọi là thẩm tra nhận biết tội phạm. Trong thẩm tra nhận biết tội phạm, thẩm vấn viên phải đối mặt với đối tượng khả nghi được hỏi một câu hỏi và có nhiều câu trả lời. Chẳng hạn, họ sẽ hỏi: "Ông Smith bị giết như thế nào, ông bị bắn, bị bóp cổ, bị đâm hay bị đánh thuốc độc?".

Các điều tra viên được đào tạo để có thể tin rằng, khi một nghi can biểu lộ một phản ứng mạnh đối với những câu trả lời chính xác, nghi can có thể cho biết thêm về hành vi phạm tội mà họ khai. Điều đó thậm chí được sử dụng như một dấu hiệu cho thấy bạn đã phạm tội.

Dùng máy chụp cắt lớp não có thể phát hiện nói dối?

Bằng cách chụp cắt lớp não, các nhà nghiên cứu cho rằng họ có thể phát hiện nói dối. Họ sẽ tìm kiếm các khu vực trong bộ não đang hoạt động khi bạn nói dối, nhưng vẫn có các khu vực còn lại khi bạn nói thật. Kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh cộng hưởng từ (MRI) có thể cho thấy rõ các khu vực trong não tiêu thụ nhiều oxy nhất tại bất kỳ thời điểm nào đó và do đó nó hoạt động mạnh nhất.

Tuy nhiên, theo ông Matthias Gamer, một nhà thần kinh học thuộc Đại học Y Hamburg-Eppendorf cho rằng điều đó không hề đơn giản. "Không có khu vực nào trong não bộ con người có liên hệ chặt chẽ với nói dối", ông Gamer giải thích. Nhưng điều đó không thể ngăn cản một số công ty, chẳng hạn: Công ty Máy cộng hưởng từ phát hiện nói dối (No lie MRI) cung cấp các máy chụp cắt lớp não cho mục đích thương mại.

Công ty này luôn tỏ ý hãnh diện về sản phẩm của họ trên trang web bằng tuyên bố: "Công nghệ này là biện pháp đầu tiên, trực tiếp xác minh sự thật và phát hiện nói dối trong lịch sử nhân loại!". Nhưng ông Haynes hoài nghi về lời hứa hẹn của sản phẩm này.

Ông Haynes cho biết, sẽ kiểm tra các công ty sản xuất máy phát hiện nói dối: "Phương pháp chụp cắt lớp não hiện tại không thích hợp để phát hiện nói dối. Vì vậy, tôi sẽ thẩm vấn bất kỳ công ty nào cung cấp dịch vụ như vậy".

Dùng phần mềm phân tích giọng nói có thể phát hiện nói dối?

Bạn cũng có thể mua phần mềm phát hiện nói dối bằng cách phân tích giọng nói. Phần mềm này phân tích nhịp, tần số, cường độ và vi chấn động để rút ra kết luận về cách người ta nói như thế nào. Nhưng, các nhà khoa học hoàn toàn hoài nghi điều này.

Ông Gamer tỏ ý thất vọng về phần mềm phát hiện nói dối: "Chúng tôi đã tiến hành một nghiên cứu khoa học về những chương trình này và chúng không có tác dụng".

Cuối cùng, "máy phát hiện nói dối tốt nhất" là…con người

Ông Hans-Georg Rill cho rằng, ông có thể biết ai nói dối hay nói thật mà không cần dựa vào công nghệ. Đánh giá lời khai các nhân chứng tại tòa là công việc của ông. Sau khi thu thập lời khai, ông sẽ dùng kiến thức, kinh nghiệm để phân tích từ đó sẽ sàng lọc đâu là thật, đâu là giả.

Theo ông Rill: "Một nhân chứng sẽ tiết lộ nhiều chi tiết về một sự kiện mà họ đã trải qua hơn là điều gì đó họ tự tạo ra". Do đó, kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm và trực giác nhạy bén mới là "máy phát hiện nói dối" tốt nhất của cảnh sát, hơn nữa, nó tiết kiệm hơn