Đình Phú Xuân – Wikipedia Tiếng Việt

Đình Phú Xuân Vị trí đình Phú Xuân trong Kinh thành Huế

Đình Phú Xuân (富春亭) được xây dựng nửa đầu thế kỷ 19 ở tổng Phú Xuân, huyện Hương Trà, nay thuộc phường Tây Lộc, thành phố Huế, tỉnh Thừa Thiên Huế, Việt Nam, cách trung tâm thành phố 2 km về phía bắc.

Giới thiệu khái quát

[sửa | sửa mã nguồn]

Đình Phú Xuân của làng Phú Xuân xưa[1], nằm bên trong Kinh thành Huế. Lúc đầu, đình được xây dựng ở bên bờ sông Hương gần Ngọ Môn [2]; nhưng sau khi vua Gia Long cho xây dựng Kinh thành Huế, thì dời về vị trí hiện nay.

Từ năm 1738, trên địa bàn của làng Phú Xuân đã được chúa Nguyễn Phúc Khoát chọn làm nơi dựng phủ, và sau này trở thành kinh đô dưới thời Quang Trung và nhà Nguyễn.

Đến khi vua Gia Long xây dựng Kinh thành Huế (khởi công vào tháng 4 năm Ất Sửu, 1805), thì dân làng Phú Xuân lâm vào cảnh mất hết đất phải lưu tán khắp nơi. Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Đắc Xuân, để đền bù cho sự mất mát này, nhà vua cho giữ lại ngôi đình, nhưng dời về phía sau Hoàng thành Huế. Đồng thời cho phép dân làng đến ở đâu cũng được đặt tên đất là Phú Xuân ở đó, và hằng năm những ai muốn về đình cúng tế, thì triều đình sẽ cấp tiền [3].

Kiến trúc

[sửa | sửa mã nguồn]

Đình Phú Xuân đã được triều đình nhà Nguyễn cho tu sửa nhiều lần. Hiện nay, ngôi đình gồm có cổng Tam quan, bình phong, Đình họp và Đình tế.

- Cổng Tam quan có 4 trụ biểu hình vuông, hai cột giữa cao 4,10 m, rộng 0,48 m, hai cột bên cao 3,60 m, rộng 0,48 m. Trụ biểu được trang trí hình tượng búp sen, hoa lá, câu đối. - Bình phong cao 2,90 m, rộng 4 m, dày 0,58 m. Sau bình phong có lư hương cao 1,50 m được xây bằng gạch và xi măng. - Đình họp là ngôi nhà rường ba gian, hai chái dài 17,80 m, rộng 10,60 m. Đình có 8 cột lớn, 12 cột nhỏ, các đường xuyên thổ, kèo quyết được trang trí họa tiết hoa lá cách điệu, tất cả đều được làm bằng gỗ lim và kiền kiền. Mái lợp ngói liệt. Ở đây có tấm hoành phi đề ba chữ: "Phú Xuân Đình". - Đình tế dài 10,50 m, rộng 15,90 m xây dựng theo kiểu "thượng song hạ bản", các đường xuyên thổ, liên ba làm bằng gỗ lim, được chạm trổ hoa lá cách điệu. Mái lợp ngói liệt. Gian giữa thờ các vị khai canh, gian tả thờ các vị có công với làng với họ, gian hữu thờ các vị Tiên tổ.[4] Ở đây có tấm hoành phi đề: "Dữ Quốc Đồng Hưu"[5]

Đình Phú Xuân là kiến trúc dân gian độc đáo, duy nhất có trong Kinh thành Huế, và là một di tích quý có từ thời các chúa Nguyễn. Vì những giá trị ấy, ngôi đình đã được xếp hạng là di tích lịch sử, kiến trúc, nghệ thuật cấp quốc gia tại quyết định số 2754/QĐBT ngày 15 tháng 10 năm 1994 [6].

Chú thích

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ Qua nghiên cứu của Nguyễn Hồng Trân, thì dân làng này gốc ở miền Bắc, thuộc phủ Lý Nhân, trấn Sơn Nam Thượng ngày xưa; nay là làng Gốm, thuộc xã Thụy Lôi, thị xã Kim Bảng, tỉnh Hà Nam.
2. ^ Theo mục từ "Đình Phú Xuân" trên website Tri thức Việt.
3. ^ Theo Nguyễn Đắc Xuân, Hướng dẫn tham quan Kinh thành Huế. Nhà xuất bản Thuận Hóa, 1994, tr. 132. Ngoài ra, theo Nguyễn Hồng Trân (đã dẫn), thì nhà vua còn giao cho bộ Lễ lo lễ vật cúng tế vào buổi sáng ngày mồng 6 tháng 6 âm lịch hàng năm như một buổi tế chính của triều đình. Còn buổi chiều là lễ bồi tế dành riêng cho dân làng. Con cháu gốc làng Phú Xuân đi các nơi đều được về tham dự để tỏ lòng thành kính nhớ ơn các vị tiên liệt làng Phú Xuân. Trên website Tri thức Việt (đã dẫn) cũng nói đại ý là "hàng năm, triều đình Huế ban cấp tiền bạc, để mua sắm lễ vật phục vụ lễ tế ở đình".
4. ^ Theo website Tri thức Việt (đã dẫn), thì trong đình thờ thủy tổ 7 họ khai canh làng và Tiền Hiền, Hậu Hiền.
5. ^ Theo Nguyễn Đắc Xuân, đã dẫn.
6. ^ Theo Dư địa chí Thừa Thiên–Huế, bản điện tử [1][liên kết hỏng]. Có tham khảo thêm bài viết của Nguyễn Đắc Xuân.

x t s Quần thể di tích Cố đô Huế
Ngoài kinh thành	Phu Văn lâu Miếu Long Thuyền Tòa Thương Bạc Trường Hậu bổ Trấn Bình đài Nghênh Lương đình Bia Quốc Học Đàn Nam Giao Văn Thánh Võ Thánh Hổ Quyền Trấn Hải thành Hải Vân quan Điện Voi Ré Điện Hòn Chén Chùa Thiên Mụ Chùa Thánh Duyên Chùa Diệu Đế Cung An Định Lăng Gia Long Lăng Minh Mạng Lăng Thiệu Trị Lăng Tự Đức Lăng Đồng Khánh Lăng Dục Đức Lăng Khải Định Đàn Sơn Xuyên Miếu Lịch đại đế vương Đình Phú Vĩnh
Trong kinh thành	Kỳ đài Quan Tượng Đài Cửu vị thần công Quốc Tử Giám Khâm Thiên Giám Đình Phú Xuân Điện Long An Lục bộ đường Học bộ đường Phụ chính phủ Bình An đường Tàng Thư lâu Viện Cơ mật - Tam tòa Quốc sử quán Linh Hựu quán Miếu Tiên Y Tôn Nhơn phủ Đàn Xã Tắc Cổ nhạc từ Miếu Đô Thành hoàng Miếu Thạch thần tướng quân Đàn Tiên Nông Xiển Võ từ Đàn Âm Hồn Miếu Âm Hồn Tam Pháp Ty Vườn Thường Mậu Vườn Thư Quang
Trong Hoàng thành	Ngọ Môn Sân Đại Triều Nghi Điện Thái Hòa Thế miếu Hưng miếu Hiển Lâm các Cửu Đỉnh Điện Phụng Tiên Triệu miếu Thái miếu Cung Diên Thọ Cung Trường Sanh Vườn Cơ Hạ Phủ Nội Vụ Lầu Tứ Phương Vô Sự
Tử Cấm thành	Đại Cung môn Tả vu và Hữu vu Vạc đồng Điện Cần Chánh Điện Văn Minh Điện Võ Hiển Điện Đông Các Tu Khuê thơ lâu Dưỡng Chánh đường Điện Càn Thành Điện Quang Minh Điện Trinh Minh Điện Khôn Thái Điện Dưỡng Tâm Tĩnh Quang đường Điện Kiến Trung Lục viện Thái Bình lâu Nhật Thành lâu Duyệt Thị đường Thượng Thiện đường Thái y viện Vườn Thiệu Phương Ngự viên Ngự tiền văn phòng
Hệ thống thủy đạo	Ngự Hà Hộ thành hà (Sông Đông Ba Sông An Hòa Sông Kẻ Vạn) Hộ thành hào Hồ Ngoại Kim Thủy Hồ Nội Kim Thủy Hồ Tịnh Tâm Hồ Học Hải Liên hồ Hồ Xã Tắc Hồ Nhơn Hậu Hồ Phu Văn Hồ Tân Miếu và Võ Sanh Hồ Thái Trạch Hồ Hộ Vệ và Đô Thành Hoàng Hồ Tả Bảo Hồ Tiền Bảo Hồ Vuông Hồ Phong Trạch Hồ Thái Dịch Hồ Ngọc Dịch

Bài viết liên quan đến kiến trúc tôn giáo tại Việt Nam này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. x t s