Doanh Nghiệp Chờ Giá Và Cơ Chế đấu Thầu điện Mặt Trời

Cụ thể, chia sẻ thông tin về cơ chế giá điện mặt trời tại cuộc họp báo, ông Bùi Quốc Hùng - Phó Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo khẳng định đối với cơ chế giá FIT, cơ chế hỗ trợ của nhà nước chỉ áp dụng trong một thời gian nhất định để khuyến khích, thu hút dự án đầu tư phát triển các dự án năng lượng tái tạo. Việc kéo dài giá ưu đãi FIT đến nay không còn phù hợp nữa. Hiện Bộ Công Thương đang được Chính phủ giao xây dựng Thông tư, quy định về khung giá và xây dựng cơ chế đấu thầu cho chủ đầu tư trong các loại hình phát điện và Thông tư này vẫn đang trong quá trình dự thảo.

Theo Quyết định 13/2020/QĐ-TTg về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời tại Việt Nam và Quyết định 11/2017/ QĐ-TTg về cơ chế cho điện mặt trời, cơ chế giá điện FIT ban hành theo 2 Quyết định này có hiệu lực đến ngày 30/12/2020, các dự án sau thời gian này không được áp dụng cơ chế này nữa. Trong thời gian Chính phủ ban hành các Quyết định 11 và Quyết định 13 về cơ chế khuyến khích phát triển điện mặt trời trên mặt đất cũng như điện mặt trời mái nhà, những cơ chế này đã có nhiều ưu đãi, đặc biệt là ưu đãi về giá.

"Những cơ chế ưu đã này đã giúp hệ thống điện mặt trời phát triển nhanh trong thời gian ngắn. Hiện nay có hơn 8 GW điện mặt trời mái nhà được lắp đặt và hơn 8 GW điện mặt trời mặt đất. Tính chung đã có gần 20 GW điện mặt trời được lắp đặt và chiếm cơ cấu lớn trong hệ thống điện Việt Nam. Đây là con số tương đối lớn so với tỉ lệ cơ cấu nguồn điện tại Việt Nam", ông Bùi Quốc Hùng nhấn mạnh và lý giải thêm cần phải cân đối các nguồn điện dự phòng khi phát trong những giờ cao điểm, hoặc phát vào ban đêm và khi không có ánh nắng do điện mặt trời chỉ phát được vào ban ngày.

Theo Quyết định 13/2020, với điện mặt trời, dự án vận hành trước 31/12/2020 sẽ được hưởng giá FIT 7,09 cent/kWh (tương đương 1.644 đồng/kWh) với dự án điện mặt trời mặt đất. Giá với điện mặt trời nổi là 7,69 cent/kWh (khoảng 1.783 đồng/kWh) và điện mặt trời mái nhà 8,38 cent/kWh, tức 1.943 đồng/kWh. Còn dự án điện gió vận hành thương mại trước 1/11/2021, theo Quyết định 39/2018 là 9,8 cent/kWh (2.223 đồng/kWh) với dự án trên biển; dự án trên bờ là 8,5 cent (1.927 đồng)/kWh.

Tính đến thời điểm hết thời hạn hiệu lực của các quy định trên, Tập đoàn điện lực Việt Nam (EVN) cho biết còn 62 dự án điện năng lượng tái tạo chưa kịp hoàn thành để kịp đón cơ chế giá FIT. Vì vậy, nhiều doanh nghiệp cho rằng việc không được hưởng giá ưu đãi sẽ là thiệt thòi lớn cho nhà đầu tư khi cơ quan chức năng khẳng định sẽ không gia hạn giá FIT mà sẽ chuyển sang cơ chế đấu thầu, tuy nhiên đến nay vẫn chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể.

Trước đó, Hiệp hội Điện gió và Mặt trời Bình Thuận đã từng có kiến nghị Chính phủ nên gia hạn giá FIT cho các dự án chậm tiến độ, áp dụng giá FIT này cho đến khi có cơ chế đầu thầu được ban hành. "Chủ đầu tư đã bỏ ra hàng nghìn tỷ đồng cho một dự án, mà đến nay cơ chế đấu thầu vẫn chưa được ban hành, doanh nghiệp không bán được điện, không có dòng tiền về. Điều này đồng nghĩa doanh nghiệp không có doanh thu, không thể trả nợ và lãi vay ngân hàng", ông Bùi Văn Thịnh, Chủ tịch Hiệp hội Điện gió và Mặt trời Bình Thuận lo ngại chia sẻ. Đây là điều doanh nghiệp rất lo ngại bởi suất đầu tư trung bình của 1W điện gió là vô cùng lớn, khoảng 1,4 triệu USD,

Ông Mai Duy Thiện, Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng sạch Việt Nam (VCEA) cũng đồng tình quan điểm này cho cho rằng các chính sách cho doanh nghiệp cần phải dễ dự báo và cho doanh nghiệp biết sớm, cụ thể để họ có lộ trình kế hoạch động lực hoàn thiện dự án. Sau cơ chế giá FIT thì Bộ Công Thương đề xuất theo cơ chế đấu thầu, nhưng doanh nghiệp vẫn đang chưa rõ về cơ chế này vì chưa có gì cụ thể.

Ông Thiện cũng nhấn mạnh nguyên nhân khiến dự án chậm tiến độ chủ yếu là do chịu ảnh hưởng bởi dịch COVID-19. Vì vậy, cần xem xét cho các dự án chậm tiến độ mà đã được ký hợp đồng mua bán điện với EVN được gia hạn thời gian ưu đãi từ 3 - 6 tháng. Nếu qua thời điểm này mà nhà đầu tư không làm được thì chuyển sang cơ chế đấu thầu, đây là điều cần cân nhắc bởi sẽ góp phần hỗ trợ doanh nghiệp, nhà đầu tư trong thời điểm khó khăn bởi dịch bệnh.

Số liệu thống kê của Bộ Công Thương cho thấy, đến nay, tổng công suất dự án điện mặt trời đã bổ sung quy hoạch là 15.400 MW, trong đó 148 nhà máy đã kịp vận hành thương mại đến hết 31/12/2020 với công suất gần 8.853 MW. Với điện gió, tổng công suất dự án đã bổ sung quy hoạch là 11.921 MW. Trong số này có 84 nhà máy kịp nghiệm thu vận hành thương mại (COD) toàn bộ và một phần với công suất hơn 3.980 MW. Có 37 dự án điện gió không kịp COD để hưởng mức giá FIT ưu đãi trong suốt 20 năm như Quyết định của Thủ tướng phê duyệt trước đó.

Với xu thế các nước chuyển đổi từ cơ chế giá FIT ưu đãi sang đấu thầu dự án năng lượng tái tạo theo yêu cầu của hệ thống điện, Bộ Công Thương đã đề xuất Chính phủ chuyển sang cơ chế đấu thầu mua giá điện. Theo đó, EVN sẽ là đơn vị đấu thầu, dự kiến thực hiện trong năm 2022. Giá mua điện sau đấu thầu sẽ áp dụng trong 3 năm (đến 2025). Sau thời gian này, các dự án điện gió, điện mặt trời sẽ phải đấu thầu tiếp theo quy định do Chính phủ, Bộ Công Thương ban hành. Đồng tiền tính giá là VND (đồng/kWh) và không điều chỉnh biến động theo tỷ giá VND/USD.

Tuy nhiên, để tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp, nhà đầu tư không kịp hoàn thành đi vào vận hành theo thời hạn trên, gần đây, Bộ Công thương cũng đã có đề xuất gỡ khó cho các dự án điện gió, điện mặt trời đang nằm chờ trong thời gian qua do không kịp đưa vào vận hành trước ngày 31/10/2021 để hưởng biểu giá ưu đãi FIT. Theo đề xuất, các dự án này sẽ phải chuyển sang cơ chế đấu thầu và giá mua điện chỉ áp dụng tới hết năm 2025./.