Dơi Hại Nhãn - .vn

Trong ngành nông nghiệp Việt Nam, cây nhãn đóng vai trò là một trong những loại cây ăn trái có giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất đến từ thiên nhiên mà người nông dân phải đối mặt chính là dơi phá hoại. Loài sinh vật này không chỉ gây thất thoát năng suất mà còn khiến chất lượng trái bị giảm sút nghiêm trọng, ảnh hưởng đến uy tín sản phẩm và thu nhập của nông dân.

Tập tính và đặc điểm sinh học của loài dơi hại nhãn

Dơi ăn trái – Loài vật có vú bay đêm đáng gờm

Dơi ăn trái, đặc biệt là các loài như Pteropus (còn gọi là dơi quạ), hoạt động chủ yếu vào ban đêm. Chúng có khả năng bay xa hàng chục km, sử dụng khả năng định vị bằng âm thanh (echolocation) để tìm trái cây chín.

Khả năng phá hoại vượt trội

Dơi thường cắn nhãn khi trái đã chín hoặc sắp chín, để lại vết rách khiến ruồi đục trái và vi khuẩn dễ dàng xâm nhập. Điều này dẫn đến:

• Trái rụng hàng loạt
• Tỷ lệ trái hư hỏng cao
• Giảm chất lượng sản phẩm thương mại

Hậu quả nghiêm trọng do dơi gây ra đối với người trồng nhãn

Tổn thất năng suất và doanh thu

Theo thống kê từ các hộ nông dân tại Đồng bằng sông Cửu Long, thiệt hại do dơi gây ra có thể lên tới 30–50% năng suất, đặc biệt trong mùa chín rộ. Điều này khiến nhiều hộ lỗ vốn, mất trắng mùa vụ, không đủ chi phí tái đầu tư cho vụ tiếp theo.

Ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm xuất khẩu

Trái nhãn bị dơi cắn thường có dấu hiệu hư hỏng hoặc nhiễm khuẩn, không đủ tiêu chuẩn để xuất khẩu, khiến lượng tiêu thụ nội địa tăng áp lực, giá cả giảm mạnh. Thị trường nước ngoài khắt khe về tiêu chuẩn, đặc biệt là Trung Quốc, Mỹ và EU, sẽ từ chối lô hàng nếu phát hiện tỷ lệ hư hỏng cao.

Gây khó khăn trong canh tác và bảo vệ vườn

Dơi hoạt động về đêm nên việc canh gác, bảo vệ rất khó khăn. Chi phí cho các biện pháp xua đuổi tăng cao, làm đội chi phí đầu tư, giảm lợi nhuận cuối vụ.

Các biện pháp chống dơi hại nhãn hiệu quả

1. Dùng lưới chắn vườn

Lưới nylon đen hoặc lưới dù là giải pháp hữu hiệu để bao quanh tán cây hoặc cả vườn, ngăn chặn dơi tiếp cận. Tuy chi phí cao nhưng hiệu quả có thể giảm tới 90% thiệt hại.

2. Ánh sáng đèn cao áp

Dơi sợ ánh sáng mạnh. Việc lắp đặt đèn LED hoặc đèn cao áp chiếu sáng liên tục vào ban đêm có thể khiến dơi tránh xa khu vực trồng nhãn.

3. Âm thanh tần số cao xua đuổi

Thiết bị phát âm thanh siêu âm hoặc tiếng chim giúp tạo môi trường âm thanh gây khó chịu cho dơi, buộc chúng phải rời khỏi khu vực hoạt động.

4. Trồng xen cây gây mùi

Một số loài cây như húng quế, sả chanh hoặc cây đinh lăng có mùi nồng, giúp đuổi dơi và côn trùng hiệu quả nếu trồng xen quanh vườn.

5. Bao trái bằng túi chuyên dụng

Kỹ thuật bao trái không chỉ ngăn dơi tiếp xúc trực tiếp, mà còn giúp phòng bệnh, giảm sâu bệnh và tăng tính thẩm mỹ cho trái nhãn. Đây là biện pháp được khuyến nghị trong mô hình nông nghiệp sạch, VietGAP, GlobalGAP.

Giải pháp tổng hợp và chiến lược lâu dài

Tăng cường hợp tác giữa các hộ nông dân

Việc áp dụng đồng bộ các biện pháp bảo vệ tại từng hộ trồng đơn lẻ sẽ không đạt hiệu quả cao nếu dơi chỉ đơn giản chuyển sang vườn lân cận. Vì vậy, liên kết vùng, đồng loạt thực hiện các biện pháp phòng chống là điều cần thiết.

Hỗ trợ từ cơ quan chuyên môn và chính quyền

Cần có các chương trình hỗ trợ từ Phòng Nông nghiệp, Trạm Khuyến nông, các Viện nghiên cứu cây ăn trái, nhằm hướng dẫn kỹ thuật và cung cấp thiết bị xua đuổi với giá ưu đãi cho bà con.

Ứng dụng công nghệ cao trong giám sát và phòng trừ

Áp dụng camera hồng ngoại, máy bay drone giám sát đêm, cùng với hệ thống cảm biến chuyển động, tự động phát âm thanh và ánh sáng, giúp kiểm soát dơi hiệu quả hơn, giảm công sức canh giữ thủ công.

Nông dân cần làm gì để bảo vệ vườn nhãn khỏi dơi?

• Theo dõi thời gian chín rộ để chủ động bao trái
• Ghi nhận lịch hoạt động của dơi, xác định khung giờ cao điểm
• Đầu tư hệ thống đèn, lưới ngay từ đầu vụ
• Phối hợp với các hộ liền kề trong việc đồng loạt thực hiện biện pháp xua đuổi

Dơi hại nhãn là một mối nguy hiểm không thể xem nhẹ trong canh tác nông nghiệp hiện đại. Bằng cách ứng dụng khoa học kỹ thuật, tăng cường liên kết và chủ động phòng trừ, người nông dân có thể bảo vệ sản phẩm, giữ vững năng suất và nâng cao giá trị thương phẩm của nhãn Việt Nam trên thị trường trong nước và quốc tế

Nông Dân