Đơn Chất Là Gì? Hợp Chất Là Gì? Khái Niệm, Đặc điểm Và Ví Dụ

Hóa học là một bộ môn không khó nếu bạn luôn cố gắng học hỏi. Hãy cùng bài viết này chinh phục các kiến thức về hợp chất và đơn chất. Đọc xong bài viết này chắc chắn bạn sẽ biết đơn chất là gì? Hợp chất là gì? Đặc điểm của nó.

1. Đơn chất là gì? Cho ví dụ

Chúng ta thường nghe “Oxi (O) là một đơn chất”, “Nhôm (Al) là một đơn chất”. Vậy tại sao O, Al được gọi là những đơn chất. Đơn chất là chất tạo nên từ một nguyên tố hóa học. Ví dụ như khí ,… Đơn chất bao gồm đơn chất kim loại và đơn chất phi kim. 

Đơn chất phi kim xuất hiện bên phải trong bảng tuần hoàn hóa học. Đơn chất kim loại thường tồn tại ở thể lỏng hoặc khí. Đây là những đơn chất có tính cách nhiệt, cách điện, không có màu ánh kim, thường có màu tối. Ví dụ như khi Clo (Cl), khí Oxi (O), khí Natri (Na),…

Đơn chất kim loại là gì? Nó có khác gì so với đơn chất phi kim? Trái ngược với đơn chất kim loại, trong bảng tuần hoàn hóa học nó được nhìn thấy ở phía bên trái. Đơn chất kim loại được cấu tạo từ nguyên tử. Đơn chất kim loại chủ yếu tồn tại ở thể rắn. chúng có tính dẫn điện, dẫn nhiệt tốt, có màu ánh kim, sáng bóng, dễ uốn nắn, đôi khi có từ tính. Ví dụ như đồng (Cu), nhôm (Al), sắt (Fe), Vàng (Au), Bạc (Ag),…

Bây giờ bạn không còn phải thắc mắc tại sao người ta gọi chất này là đơn chất phi kim, chất kia là đơn chất kim loại. Đọc tiếp bài viết để phân biệt đơn chất với hợp chất nhé!

Xem thêm: Cấu tạo của điện trở và những ứng dụng của điện trở trong đời sống

2. Hợp chất là gì? Cho ví dụ

Hợp chất là những chất được cấu thành từ hai nguyên tố hóa học trở lên. Biết đơn chất có mấy loại rồi thì liệu bạn có biết hợp chất được chia thành bao nhiêu loại? Hợp chất cũng được chia làm hai loại là hợp chất hữu cơ và hợp chất vô cơ.

Hợp chất vô cơ là những hợp chất mà trong đó không có sự xuất hiện của nguyên tử Cacbon. Ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt như khí CO2, CO, H2CO3, các muối cacbonat, hidrocacbonat và các cacbua kim loại. Những trường hợp đặc biệt này dù có thành phần cacbon nhưng vẫn là hợp chất vô cơ.

Ví dụ một số hợp chất vô cơ như H2O, KOH, CaCO3,CaCO3, Na2SO4, HNO3, MnSO4,…

Ngược lại, hợp chất hữu cơ là những chất mà trong đó có chứa nguyên tử Cacbon. Nó có thể có nguồn gốc từ tự nhiên hoặc do phản ứng nhân tạo. Ví dụ hợp chất hữu cơ như CH4 (metan), C6H12O6 (Glucozo), C2H4 (etylen), C2H5OH (rượu etylic),…

Trên đây, bài viết đã cung cấp cho bạn định nghĩa về đơn chất và hợp chất? Ví dụ đơn chất và hợp chất? Giúp bạn phần nào hiểu được hai chất này là gì trước khi bước và những kiến thức tiếp theo.

2. Đặc điểm cấu tạo 

2.1. Đặc điểm cấu tạo đơn chất

Đặc điểm cấu tạo của đơn chất bao gồm 2 đặc điểm chính: cấu tạo đơn chất kim loại và cấu tạo đơn chất phi kim. Trong đó, đơn chất kim loại thì các nguyên tử sắp xếp khít nhau và tuân theo một trật tự, quy tắc nhất định. Đơn chất phi kim thì các nguyên tử thường liên kết với nhau theo một số nhất định và thường là 2. Ví dụ tiêu biểu như Nitơ có công thức hóa học là N2, Oxi là O2,…

2.2. Đặc điểm cấu tạo hợp chất

Đặc điểm cấu tạo của đơn chất là như trên vậy đặc điểm cấu tạo của hợp chất là gì? Đặc điểm cấu tạo của hợp chất là các nguyên tố trong hợp chất được liên kết với nhau theo một thứ tự và một tỉ lệ nhất định. 

Điều này có nghĩa là trong một phân tử thì số nguyên tử cố định không thể thay đổi được. Ví dụ, phân tử nước (H2O) được tạo ra từ 2 nguyên tố là hidro và 1 nguyên tố Oxy. Nếu nó có sự thay đổi về số nguyên tử Oxi hay Hidro thì đó là chất khác, không con là oxi nữa.

3. Công thức hóa học của đơn chất, hợp chất là gì?

3.1. Công thức hóa học của hợp chất là gì?

Hợp chất là chất được cấu thành từ hai nguyên tố hóa học trở lên. Công thức viết của hợp chất tạo từ 2 nguyên tố là AxBy . Công thức hóa học của hợp chất được tạo nên từ 3 nguyên tố là AxByCz. Trong đó:

• A, B, C,… là các chữ cái kí hiệu hóa học của các nguyên tố
• x, y, z,… là các số nguyên chỉ số lượng nguyên tử của nguyên tố có trong một phân tử hợp chất. Trường hợp các chỉ số này bằng một thì không cần ghi.

Ví dụ: Một số công thức hóa học của hợp chất như Canxi cacbonat là CaCO3, Natri clorua là NaCl,…

3.2. Công thức hóa học của đơn chất là gì?

Cách viết công thức hóa học của đơn chất cũng khá đơn giản, bao gồm kỹ hiệu hóa học của một nguyên tố. Cụ thể:

• Đối với đơn chất kim loại, hạt hợp thành là nguyên tử do vậy kí hiệu hóa học được coi là công thức hóa học. Ví dụ như Cu, Fe, Zn là công thức hóa học lần lượt của đồng, sắt, kẽm.
• Đối với đơn chất phi kim, chia thành hai cách viết công thức. Đầu tiên, tương tự đơn chất kim loại, một số phi kim hợp thành là nguyên tử, ký hiệu hóa học là công thức hóa học. Thứ hai, với những phi kim hạt hợp thành là phân tử (thường là 2), thêm chỉ số ở chân kí hiệu. Ví dụ để hiểu rõ hơn là công thức hóa học của Hidro là H2, Oxi là O2,…

4. Ý nghĩa của công thức hóa học của đơn chất, hợp chất

Công thức hóa học có ý nghĩa vô cùng quan trọng, nó cho chúng ta biết 3 thông tin. Đầu tiên, nguyên tố nào tạo ra chất đó. Thứ hai, số nguyên tử của mỗi nguyên tố có trong một phân tử chất. Thứ ba, phân tử khối của chất.

Do vậy viết đúng công thức hóa học của chất là điều vô cũng quan trọng để ta biết đó là chất gì và tính toán đúng các bước sau đó. Một vài ví dụ cụ thể hơn để các bạn dễ hiểu hơn:

Ví dụ 1: Công thức hóa học của Axit Sunfuric là H2SO4 cho biết các thông tin sau:

• Axit Sunfuric được cấu thành từ 3 nguyên tố đó là H, S và O.
• Một phân tử H2SO4 có 2H, 4O.
• Phân tử khối được tính như sau: 1.2 + 32 + 16.4 = 98 (đvC).

Ví dụ 2: Công thức hóa học của khí Oxi là O2 cho biết các thông tin sau:

• Nguyên tố Oxi là thành phần tạo nên khí O2
• Có 2 nguyên tử Oxi.
• Tính phân tử khối: 16.2 = 32 (đvC).

Giờ thì bạn đã biết ý nghĩa của công thức hóa học của đơn chất và hợp chất là gì rồi phải không? Nó có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong hóa học. Vì thế, hãy viết cẩn thận đừng để sai sót nhé!

5. Một số bài tập về đơn chất và hợp chất

Chúng ta được học kiến thức đơn chất, hợp chất là gì ở hóa lớp 8. Cùng những kiến thức mà bài viết đã gợi lại giúp bạn hãy thử ứng dụng để làm một số bài tập. 

Rèn luyện bài tập sẽ giúp bạn ghi nhớ lâu hơn đấy. Những bài tập này đều được lấy từ chương trình hóa học lớp 8 và đều là những bài tập cơ bản, đơn giản nhất. Hãy tự mình giải trước khi xem đáp án nhé!

Bài 1: Điền từ thích hợp để tạo thành một câu đầy đủ, chính xác:

“Chất được chia thành hai loại …(1)… và …(2)… Đơn chất tạo nên từ một…(3)… còn …(4)… tạo nên từ hai nguyên tố hóa học trở lên.”

“Đơn chất lại chia thành…(5)… và …(6)… Kim loại có ánh kim dẫn điện và nhiệt, khác với… không có những tính chất này (trừ than chì dẫn điện nước).”

“Có hai hợp chất là: Hợp chất …(7)… và hợp chất …(8)…”

Đáp án:

1. đơn chất 
2.  hợp chất
3. nguyên tố hóa học 
4. hợp chất 
5. kim loại 
6. phi kim
7. hợp chất vô cơ 
8. hợp chất hữu cơ

Bài tập này sẽ giúp bạn ghi nhớ nhanh hơn đơn chất gồm mấy loại, hợp chất gồm mấy loại và đặc điểm của đơn chất và hợp chất.

Bài 2: 

Trong các chất được cho, hãy chỉ ra và giải thích đâu là đơn chất, đâu là hợp hợp chất:

1. Khí amoniac được tạo nên từ N, H
2. Axit clohidric tạo nên từ H và Cl
3. Canxi cacbonat tạo nên từ Ca, C , O
4. Photpho đỏ tạo nên từ P
5. Glucozo được tạo nên từ C, H, O
6. Magie được tạo nên từ Mg

Đáp án:

1. Khí amoniac có công công thức hóa học là NH3: đây là hợp chất vì được tạo nên từ 2 nguyên tố Nitơ và Hidro.
2. Axit clohidric có công thức hóa học là HCl: đây là hợp chất vì được tạo nên từ 2 nguyên tố H và Cl.
3. Canxi cacbonat có công thức hóa học là CaCO3: đây là hợp chất vì được tạo nên từ 3 nguyên tố Ca, C, O.
4. Photpho (P) là đơn chất vì được tạo nên từ một nguyên tố P.
5. Glucozơ có công thức hóa học là C6H12O6: đây là hợp chất vì được tạo nên từ 3 nguyên tố C, H và O.
6. Magie (Mg) là đơn chất vì chỉ được tạo ra từ 1 nguyên tố Mg.

Đây là một bài tập đơn giản giúp bạn làm quen với các đơn chất và hợp chất đơn giản. Bài tập này cũng sẽ củng cố đơn chất là gì? hợp chất là gì? Cách nhận biết đâu là hợp chất, đâu là đơn chất. Thêm một bài tập nữa để giúp bạn nắm vững kiến thức hơn nhé.

Bài 3: 

1. Cách viết sau chỉ những ý gì: 3CaCO3, 5Cu, 2NaCl
2. Dùng chữ số và công thức hóa học để diễn đạt những ý sau: Ba phân tử oxi, sáu phân tử Canxi oxit, 5 phân tử đồng sunfat.

Đáp án:

1. 3CaCO3: 3 phân tử Canxi cacbonat (CaCO3)

5Cu: Năm phân tử đồng (Cu)

2NaCl: 2 phân tử Natri clorua (NaCl)

1. Ba phân tử oxi: 3O2

Sáu phân tử Canxi oxit: 6CaO

5 phân tử đồng sunfat: 5CuSO4

Bài viết này đã hệ thống lại giúp các bạn các kiến thức về khái niệm đơn chất là gì? Hợp chất là gì? Đặc điểm cấu tạo, công thức hóa học. Đồng thời, bài viết cũng đưa ra các ví dụ cụ thể, vận dụng vào các bài tập. Hy vọng bài viết này sẽ hữu ích và giúp các bạn chinh phục được môn hóa.

Nguồn bài viết: https://mayruaxemini.vn/