Đồng đô La Mỹ Siêu Mạnh đe Dọa Nền Kinh Tế Thế Giới Như Thế Nào

Đồng đô la Mỹ đã tăng mạnh so với các đồng tiền chính trên toàn cầu trong năm qua, gần đây đã chạm mức chưa từng thấy trong 20 năm. “Đồng bạc xanh” đã tăng 15% so với bảng Anh, 16% so với euro và 23% so với yen Nhật.

Đô la Mỹ là tiền tệ dự trữ của thế giới, có nghĩa là nó được sử dụng trong hầu hết các giao dịch quốc tế. Vì vậy những thay đổi về giá trị của đồng tiền này có tác động đến toàn bộ nền kinh tế toàn cầu. Dưới đây là năm tác động quan trọng nhất, theo phân tích của hai giảng viên cấp cao về kinh tế Alexander Tziamalis và Yuan Wang tại Đại học Sheffield Hallam.

1. Lạm phát cao hơn

Xăng dầu và hầu hết các mặt hàng như kim loại hoặc gỗ thường được giao dịch bằng USD (mặc dù có ngoại lệ). Vì vậy, khi đồng đô la Mỹ mạnh lên, những mặt hàng này sẽ có giá bằng nội tệ cao hơn.

Ví dụ nếu tính theo bảng Anh, chi phí cho 100 USD mua xăng dầu đã tăng từ 72 bảng lên 84 bảng trong năm qua. Và khi giá mỗi lít xăng tính theo đô la Mỹ cũng tăng mạnh, điều này đang tạo ra một cú đòn kép.

Khi năng lượng và nguyên liệu thô tăng giá, giá của nhiều sản phẩm cũng tăng lên đối với người tiêu dùng và doanh nghiệp, gây ra lạm phát trên toàn thế giới. Ngoại lệ duy nhất là Mỹ, nơi đồng đô la mạnh hơn giúp nhập khẩu các sản phẩm tiêu dùng rẻ hơn và do đó có thể giúp kiềm chế lạm phát.

2. Các nước thu nhập thấp đang bị đe dọa

Hầu hết các nước đang phát triển đều nợ bằng đô la Mỹ, rất nhiều trong số họ bỗng tăng số nợ so với một năm chỉ do thiệt hại tỉ giá. Do đó, nhiều nước sẽ phải chật vật tìm kiếm một lượng nội tệ ngày càng tăng để trả các khoản nợ bằng USD.

Chúng ta đã thấy điều này ở Sri Lanka, và các quốc gia khác có thể sẽ sớm nếm trải. Họ sẽ phải đánh thuế nhiều hơn với nền kinh tế, phát hành thêm tiền gây lạm phát trong nước hoặc chỉ đơn giản là đi vay nhiều hơn.

Kết quả có thể là suy thoái sâu, lạm phát phi mã, khủng hoảng nợ chính phủ hoặc cả ba cùng lúc, tùy thuộc vào con đường đã chọn. Các quốc gia đang phát triển rơi vào khủng hoảng nợ có thể mất nhiều năm hoặc thậm chí nhiều thập kỷ để phục hồi, gây ra khó khăn nghiêm trọng cho người dân.

3. Thâm hụt thương mại lớn hơn với Mỹ

Các quốc gia khác sẽ mua ít sản phẩm của Mỹ hơn do đồng đô la mạnh. Thâm hụt thương mại - tức chênh lệch giữa lượng xuất khẩu và nhập khẩu - của Mỹ đã gần chạm mức một nghìn tỷ USD/năm.

Tổng thống Joe Biden và người tiền nhiệm Donald Trump trước đây từng tuyên bố sẽ giảm thâm hụt thương mại, đặc biệt là với Trung Quốc. Một số nhà kinh tế lo ngại rằng thâm hụt thương mại làm gia tăng việc vay nợ của Mỹ và phản ánh thực tế là nhiều hoạt động sản xuất đã chuyển ra nước ngoài.

4. Phi toàn cầu hóa sẽ trở nên tệ hơn

Chính sách kinh tế rõ ràng nhất để ngăn chặn thâm hụt thương mại gia tăng chính là “trò chơi cũ”: áp đặt thuế quan, hạn ngạch hoặc các rào cản khác đối với hàng nhập khẩu. Các quốc gia khác có xu hướng trả đũa chủ nghĩa bảo hộ như vậy, tăng thuế và các rào cản khác đối với các sản phẩm của Mỹ.

Trong thời đại mà “phi toàn cầu hóa” đã bắt đầu do mối quan hệ của phương Tây với Nga và Trung Quốc ngày càng xấu đi, đồng USD mạnh hơn tạo thêm động lực chính trị cho chủ nghĩa bảo hộ và đe dọa thương mại toàn cầu.

5. Nỗi sợ hãi của khu vực đồng euro

Các quốc gia thành viên yếu hơn của EU như Bồ Đào Nha, Ireland, Hy Lạp và Síp về mặt nào đó đã trở nên ít bị tổn thương hơn với các nhà đầu tư.

Điều này là do phần lớn nợ quốc gia của họ hiện nằm trong tay Cơ chế ổn định châu Âu (ESM), được thành lập để giúp giải cứu các quốc gia này, cũng như những ngân hàng đầu tư thân thiện hơn trong khu vực đồng euro (eurozone).

Tuy nhiên, đồng đô la Mỹ mạnh hơn đang tạo ra áp lực buộc Ngân hàng Trung ương châu Âu phải tăng lãi suất để nâng đỡ đồng euro và giảm chi phí nhập khẩu, bao gồm cả nhập năng lượng. Điều này sẽ gây thêm áp lực lên các nước eurozone có mức nợ cao.