Dòng Họ Bùi Hữu

GIA PHẢ HỌ BÙI HỮU

(Quyển thứ ba ghi bằng chữ quốc ngữ)

Bằng Quân thôn

Cẩm Định xã

Cẩm Giàng huyện

Hải Dương tỉnh

“Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra

Một lòng thờ mẹ kính cha

Cho tròn chữ Hiếu mới là đạo con”

Quyền gia phả thứ ba do đời 15 ghi bằng chữ quốc ngữ vào năm Nhâm Ngọ (2002) gồm có 5 phần.

PHẦN THỨ NHẤT

SỰ CẦN THIẾT PHẢI GHI CUỐN GIA PHẢ THỨ BA HỌ BÙI HỮU

Vào những năm cuối thế kỷ 20, Đảng và Nhà nước có những văn bản kêu gọi toàn dân, các dân tộc, các dòng họ… phải giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Gia phả là lịch sử của một dòng họ, một gia đình lớn. Vì gia phả đã cho ta biết được cụ, kỵ, ông, bà, cha, mẹ ta do ai sinh ra, từ đâu đến, họ hàng với những ai, thứ bậc như thế nào… Ngoài ra, gia phả còn ghi chép lại đầy đủ về sự phát triển số người trong họ, gia phả cũng ghi lại được những tài năng cá biệt về việc học tập, sự thành đạt và được phong tặng bằng sắc gì, gia phả cũng ghi lại sự cống hiến của các thành viên trong họ đối với đất nước trong từng giai đoạn lịch sử của xã hội. Đồng thời, gia phả cũng ghi lại sự cống hiến tài lực, vật lực, công sức, trí tuệ để xây dựng, tôn tạo và bảo vệ các di sản, những quy ước của dòng họ.

Vậy việc ghi chép gia phả rất đúng với những người có ý thức tôn kính tổ tiên, quý trọng tình cảm họ hàng gia tộc. Khi đọc một cuốn gia phả mà đầy đủ về nội dung, đáp ứng được nguyện vọng của những người có tâm huyết muốn biết được cội nguồn của họ mình và lưu truyền lại cho đời sau con cháu những dữ liệu có giá trị của họ tộc. Có vậy mới thỏa đáng với ý “Uống nước nhớ nguồn”

Thời trước, họ nào cũng có gia phả, có họ từng nhà còn có gia phả. Việc giữ gìn gia phả họ thật là nghiêm ngặt, cho dù thủy, hỏa, đạo tặc, có thể mất vàng, mất bạc, chứ không được để mất gia phả. Chả thế mà các cụ xưa có câu “Giữ như giữ mả tổ”. Thời xưa, chữ quốc ngữ chưa thịnh hành là do ý đồ của đế quốc, ngoại xâm, giai đoạn xã hội đó các cụ cũng phải ghi gia phả họ bằng chữ Hán Nôm. Việc ghi chép bằng chữ Hán Nôm là sự hạn chế lớn cho con cháu đời sau nghiên cứu, tra cứu. Để thuận lợi cho đông đảo con cháu đời sau nghiên cứu, tra cứu và kế tiếp việc ghi chép gia phả sau này. Ngày 08 tháng Giêng năm Nhâm Ngọ (08/01 – Nhâm Ngọ lịch ta, tức 2002), dưới thời Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam. Toàn thể các cụ đời 14 và các ông đời 15, các cháu đời 16, các chắt đời 17, các chút đời 18 đã nhất trí cử ra ban Hội đồng gia tộc gồ những người để chăm lo mọi việc của họ.

Nghiên cứu cuốn gia phả thứ hai ghi bằng chữ quốc ngữ ở năm 1951 do các cụ đời 14 ghi lại, cùng với các số liệu cập nhật được từ khi tái lập việc sinh hoạt họ năm 2002 để ghi vào gia phả họ Bùi Hữu cuốn thứ ba.

Tối ngày 26 tháng Giêng năm Nhâm Ngọ, Hội đồng gia tộc đã họp để triển khai nội dung mà cả Họ đã phê duyệt ngày 08 tháng Giêng, ngày gỗ tổ Họ.

Một là, Từ năm 2002 họ thành lập quỹ khuyến học.

Hai là, Mua sắm nội thất nhà thờ họ.

Ba là, ghi chép cuốn gia phả thứ ba của họ.

Bốn là, Dự kiến đến năm 2005 sẽ xây nhà tiền tế.

Như vậy, gia phả của Họ là lịch sử của nhiều đời tổ tiên kế tiếp nhau, ghi chép để truyền lại cho đời sau. Đây chính là những điều mà tổ tiên muốn gửi gắm lại cho đời sau. Bất cứ Họ nào, bất cứ người nào trong Họ có tài năng lỗi lạc đến đâu cũng không thể một mình mà ghi lại được toàn bộ nội dung của gia phả một Họ mà phải kế thừa đời trước, truyền dẫn cho đời sau kế tiếp ghi chép.

Theo như cuốn gia phả mà đời 14 ghi vào năm 1951 là quyển thứ hai sao lục từ quyển thứ nhất gh bằng chữ Hán (nay quyển gia phả này không còn nữa), với các dữ liệu ghi trên 2 mặt của văn bia thì họ Bùi Hữu đã có mặt trên vùng đồng bằng châu thổ sông Hồng từ những năm xa xưa, tính đến năm 2002 cũng đã trên 148 năm (tức là vào khoảng 1854). Năm 1899, trùng tu nhà thờ Họ, chồng nóc được đặt vào mùa đông năm Kỷ Hợi, Hoàng triều Thành Thái 11, tính đến năm 2002 là 103 năm (theo tài liệu dịch văn bia trang 4 do cử nhân Hán Nôm Nguyễn Thị Ngọc Lan). Do sự bảo quản gia phả của họ Bùi Hữu ta chưa thật chu đáo, mặt khác quyển gia phả chữ Hán lại ghi chép từ xa xưa nên bị hư hỏng. Vậy theo văn bia và quyển gia phả thứ hai năm 1951 đã được coi các dữ liệu tên tuổi của tổ tiên đời thứ nhất là Thủy tổ khảo Bùi Công, tự Phúc Năng. Đến năm 2002 là tròn 148 năm, số con cháu, chắt, chút đến năm 2002 đã ở đời thứ 18.

Vậy mà năm Nhâm Ngọ, họ nhà mới đề xuất việc ghi gia phả họ quyển thứ ba thì tránh sao được sự thiếu sót về số liệu, sự lúng túng về phương pháp, sự nghèo nàn về từ ngữ. Tiểu ban soạn thảo và ghi chép gia phả họ mong được sự tham gia, đóng góp xây dựng của các cụ đời 14, các ông bà đời 15 và các cháu, chắt, chút ở đời 16, 17, 18 về nội dung, hình thức và các số liệu, dữ liệu của cuốn gia phả thứ ba này được hoàn hảo.

• Trước hết để hiện tại con cháu hiểu biết về tổ tiên cội nguồn.
• Tiếp theo là lưu truyền lại cho con cháu đời sau.

Tiểu ban ghi chép gia phả họ Bùi Hữu năm 2002 xin trân trọng cảm ơn!

HẾT PHẦN THỨ NHẤT

Xem Phần thứ hai tại đây.