Dòng Thơ Bút Tre Giữa đời Thường

• 0914.914.999
• Email: [email protected]
• Rss
• Fanpage
• Bản mobile

• Thời sự
  • Chính trị
  • Chính sách và cuộc sống
  • Chính phủ với người dân
  • Việt Nam: Kỷ nguyên mới
  • Xây dựng Đảng
  • Phản hồi - Phản biện
• THẾ GIỚI
  • Phân tích-Nhận định
  • Chuyện lạ thế giới
  • Người Việt 4 phương
• KINH TẾ
  • Thị trường - Tài chính
  • Doanh nghiệp - Doanh nhân
  • Bất động sản
  • Tài chính – Ngân hàng
  • Người tiêu dùng
• XÃ HỘI
  • Vấn đề quan tâm
  • Phóng sự- điều tra
  • Người tốt - Việc tốt
  • Mạng xã hội
  • Chính sách BHXH-BHYT
• PHÁP LUẬT
  • Văn bản mới
  • An ninh trật tự
  • Chống buôn lậu - hàng giả
  • Đơn thư bạn đọc
• VĂN HÓA
  • Đời sống văn hoá
  • Giải trí - Sao
  • Du lịch
  • Sáng tác
  • Ẩm thực
• GIÁO DỤC
  • Tuyển sinh
  • Du học
  • Tư vấn
  • Bàn tròn giáo dục
• THỂ THAO
  • Bóng đá
  • Tennis
  • Thể thao 24h
  • Chuyện thể thao
• HỒ SƠ
  • Giải mật
  • Thế giới bí ẩn
  • Nhân vật - Sự kiện
  • Vụ án nổi tiếng
• QUÂN SỰ
  • Hồ sơ quân sự
  • Tập trận - Diễn tập
  • Quốc phòng
  • Vũ khí khí tài
• KHOA HỌC - CÔNG NGHỆ
  • Ô tô xe máy
  • Điện tử - Viễn thông
  • Khoa học đời sống
• BIỂN ĐẢO
  • Bảo vệ chủ quyền
  • Kinh tế biển đảo
  • Hỏi đáp Luật Cảnh sát biển
• Y tế
  • Chính sách
  • Dịch bệnh
  • Bệnh viện – Bác sĩ
  • Giới tính
• Địa phương
  • Hà Nội
  • TP Hồ Chí Minh
  • Đà Nẵng
  • Tây Bắc - Tây Nguyên - Tây Nam bộ
• VIDEO
  • Talk show
  • Phóng sự
  • Podcast
• • Góc nhìn
  • ẢNH
  • INFOGRAPHICS
  • MEGASTORY
  • BẠN ĐỌC
  • Giải mã muôn mặt
  • Ảnh 360
  • Tin tức TV

Sự kiện Đại hội XIV của Đảng Bầu cử Quốc hội khóa XVI và HĐND 2026-2031 SEA Games 33 Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI 80 năm Ngày Tổng tuyển cử đầu tiên Khắc phục hậu quả mưa lũ miền Trung Góp ý dự thảo các văn kiện Đại hội XIV của Đảng Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khoá XV Thực hiện Nghị quyết 72 Thực hiện Nghị quyết 71 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 80 năm Thông tấn xã Việt Nam Tiến tới Đại hội Đảng XIV Ứng phó với bão Wipha Thực hiện chính quyền hai cấp Văn hoá

• Đời sống văn hoá
• Giải trí - Sao
• Du lịch
• Sáng tác
• Ẩm thực

Dòng thơ Bút Tre giữa đời thường Thứ Năm, 03/10/2013 09:32 |

Văn hoá

Có một dòng thơ mang tên thơ Bút Tre đã trở thành “đặc sản” tinh thần vô cùng độc đáo nơi quê hương Đất Tổ Phú Thọ. Dù chỉ nghe một lần hay được người khác đọc cho nghe, người ta thấy những vần thơ ấy dấy lên trong tâm hồn mình sự mộc mạc đậm chất dân gian, sự hứng thú và như vơi nhẹ những nỗi niềm trong cuộc sống.

Thơ giữa lòng dân gian

Con đường làng dẫn chúng tôi vào xã Đồng Lương huyện Cẩm Khê tỉnh Phú Thọ, nơi sinh ra, lớn lên và cũng là nơi yên nghỉ vĩnh hằng của nhà thơ Bút Tre. Bút Tre không phải là tên thật mà là bút danh của ông Đặng Văn Đăng, nguyên Trưởng ty Văn hóa tỉnh Vĩnh Phú nay là Phú Thọ. Ông sinh năm 1911, tốt nghiệp tú tài Tây toàn phần về triết học; là người sử dụng thành thạo hai ngoại ngữ tiếng Pháp và tiếng Anh. Ông từng viết báo, viết truyện in trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp.

Minh họa: Trần Thắng

Người dân quê ông kể rằng, tuy bận rộn nhưng ông Đặng Văn Đăng vẫn sống gắn bó với làng quê mình như với chính tâm hồn mình vậy. Ông còn sáng tác thơ ở bất kỳ tình huống nào trong công việc cũng như trong cuộc sống. Người thơ ấy và những vần thơ ấy, với người dân Đồng Lương từ bao đời nay vẫn được xem như “đặc sản” tinh thần vô giá mà mỗi khi có khách quý về thăm làng họ không thể không khoe được!

Thơ Bút Tre không giống thơ bình thường và thơ bây giờ mà thơ ông có giọng điệu riêng, có chủ đề riêng và cách hiệp vần cũng như nhịp điệu riêng rất dễ phân biệt và nhận ra.

Khi ấy, những vần thơ của Bút Tre chủ yếu nói về những sự kiện quan trọng của đất nước, những công việc, những con người và cảnh sắc quê hương mình. Không sáng tác những tác phẩm thơ đồ sộ mà Bút Tre cốt lấy những tinh túy của văn chương bác học để làm cho những vần thơ của mình mang hơi thở dân gian. Ông viết thơ, trường ca tặng Bác Hồ, tặng đồng chí Phạm Văn Đồng, đồng chí Võ Nguyên Giáp, các đồng chí bộ trưởng rồi ca ngợi quê hương mình, người dân mình.

Chủ đề không có gì là mới nhưng lại được Bút Tre thể hiện dưới một hình thức thơ khá độc đáo. Đó là hiện tượng vắt dòng câu thơ tạo nên sự bẻ đôi đột ngột của dòng thơ và đối tượng được nói đến khiến cho người đọc có những bất ngờ thú vị: “Hoan hô đại tướng Võ Nguyên/Giáp ta thắng trận Điện Biên trở về” (Thơ tặng đồng chí Võ Nguyên Giáp). Cách để lửng từ cũng tạo nên những suy ngẫm bất ngờ đối với người đọc: “Bút Tre chẳng như mọi người/Qua sông… nhớ mãi nụ cười chú em”. Bên cạnh đó, ông sử dụng lối viết tắt hay còn gọi là lối chặt từ của câu thơ: “Bây giờ đang đứng trưởng ty/Bút Tre thơ phú tôi thì có sau” (Từ “đứng” nghĩa là đang giữ chức vụ). Đặc biệt, lối thơ hoan hô đã có sức cổ vũ tinh thần khá độc đáo. Khi sáng tác thơ tặng cho các nguyên thủ hay người dân, Bút Tre thường sử dụng cách nói này để tạo nên khí thế cũng như lay động tâm hồn người dân: “Hoan hô trung tá Phạm Tuân/Bay lên vũ trụ một tuần về ngay”. Rồi lối nói biến âm cũng khá độc đáo: “Chú về công tác bảo tàng/Cũng là công việc cách màng giao cho”.

Bên cạnh những vần thơ viết tặng và ca ngợi nhân vật, Bút Tre còn dành nhiều trang thơ ca ngợi vẻ đẹp của quê hương. Vẫn lối nói hóm hỉnh mà chân chất hồn quê ấy, những đặc sản, những phong trào và những con người quanh năm chân lấm tay bùn ở quê ông đã đi vào thơ từ đó mà tạo nên sức cổ vũ mạnh mẽ. Đọc thơ Bút Tre, người ta thấy xuất hiện nào là quýt Đan Hà: “Quả đỏ cành treo đưa nũng nịu/Khi gió thu về gió mát hôn” (Quýt Đan Hà), bưởi Đoan Hùng: “Mùi hương thơm bưởi vương trên tóc/Tiếng hát người yêu bên xóm sang” (Bưởi Chí Đám), hồng Hạc Trì: “Hồng ngon hồng ngọt bên đình/Hồng em không hột em xinh càng nhiều”, rồi những phong trào như sản xuất giỏi, thu gom phân xanh giỏi của nông dân: “Dằng dặc xe trâu phân đổ ruộng/Bình minh tươi dậy khắp trời trong” (Cô lái máy cấy)…

Thơ của Bút Tre đã để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng người dân quê Phú Thọ, giai thoại về Bút Tre cũng được người ta kể cho nhau nghe. Chuyện kể rằng: “Sau khi giữ chức Huyện ủy Thanh Sơn, phụ trách công tác tuyên huấn, cuối năm 1951 theo yêu cầu của công tác tổ chức, ông Đặng Văn Đăng tạm biệt Thanh Sơn về tỉnh nhận nhiệm vụ mới. Vốn tính hay đùa và thích làm thơ, khi đạp xe từ phố Vàng ra đến đèo Gió, ông vừa dừng xe, sửa sang quần áo, đặt mũ xuống đất, quay đầu vào Thanh Sơn đọc mấy câu ứng khẩu: “ Trùng trùng đồi núi trùng trùng/Từ nay bái lạy núi rừng Thanh Sơn/Thanh Sơn ơi hỡi Thanh Sơn/Đèo cao bóng cả xanh rờn bóng cây/Từ nay tao cúi lạy mày”. Đoạn ông phì cười, làm mấy người bạn phá lên cười theo. Không ngờ trong đợt “3 xây 3 chống” (1963-1964) vì bài thơ trên ông bị kết là có vấn đề về tư tưởng và phải làm kiểm điểm. Về sau, mỗi khi nhắc lại chuyện này, ông nheo nheo mắt, cười dí dỏm: “Mình quá đùa, hóa vạ””(Ngô Quang Nam kể).

Sức lan tỏa của thơ Bút Tre

Thơ Bút Tre có sức sống lâu bền và sức lan tỏa khi những vần thơ ấy được dân gian hóa. Từ hiện tượng thơ Bút Tre đã ra đời hàng hoạt những lối thơ khác như thơ Bút Hóp, Bút Sậy, Bút Mỡ… ở khắp các miền quê khác nhau. Người ta gọi đó là hiện tượng “hậu thơ Bút Tre” hay thơ “Bút Tre đời mới”.

Nếu thơ Bút Tre có lối hoan hô thì thơ Bút Tre đời mới cũng có những câu tương tự: “Hoan hô đồng chí Trần Hoàn/Mới lên Bộ trưởng chiếu toàn phim hay”; “Hoan hô đồng chí Hà Băng/Ấn cho tàu chạy băng băng như rùa”… Rồi cũng có thơ theo lối vắt lòng và bẻ vần: “Máy bay hạ cánh Tân Sơn…/Nhất tôi sung sướng mừng rơn trong bùng (bụng)” (Đến Tân Sơn - Nguyễn Quốc Văn - Hải Phòng). Bên cạnh đó, lối vắt dòng thơ theo kiểu Bút Tre cũng khá phổ biến sau này: “Vội vàng về thị xã Phan…/Rang ngay đậu phộng đón bàn tới thăm” (đón bạn) (Bút Tre trẻ với Thuận Hải - Thụy Hà - Ninh Thuận)… Người ta sử dụng lối thơ Bút Tre để thi vị hóa cuộc sống, làm xua tan đi mệt nhọc và tạo nên sự gần gũi, thân mật giữa người với người trong cuộc sống.

Đọc những câu thơ thời “Hậu Bút Tre” chúng tôi cảm nhận được sức lan tỏa khá sâu sắc của thơ Bút Tre trong lòng dân gian. Điều đó giống với những câu ca dao, dân ca cứ phát triển mãi thành những dị bản, những sáng tác mới mà không có điểm dừng.

Có thể nói sức cổ vũ và giá trị nhân văn trong thơ Bút Tre là khá phong phú. Không đi vào những lối nói quen thuộc của thơ truyền thống, Bút Tre đã tạo cho thơ của mình gần với lối nói của ca dao, dân ca, gần với lời ăn tiếng nói của dân gian. Nhờ vậy, tiếng thơ của ông khi ra đời đã được đông đảo người dân lao động yêu mến và nhớ mãi. Nhiều người khi đọc thơ Bút Tre cứ nghĩ thơ viết cho vui, cho gây cười nhưng từ trong mỗi từ, mỗi câu, ẩn chứa tình yêu quê hương đất nước, con người và cổ vũ cho phong trào của nhà thơ mang nặng tình quê.

Nguyễn Thế Lượng

Chia sẻ:

Video

Bản tin tối ngày 30/12 của Báo Tin tức và Dân tộc

• Thời sự 24h qua ảnh chiều 30/12
• Lễ trao tặng thưởng các tác phẩm lý luận, phê bình văn học, nghệ thuật xuất bản lần thứ 11

Ảnh

• Hà Nội: Trận địa pháo hoa và sân khấu Countdown hoành tráng đón năm mới 2026
• Cận cảnh nhánh cầu vượt N2 tại nút giao An Phú trước ngày thông xe
• Cận cảnh làn đường xe đạp dài gần 6 km trên đại lộ Mai Chí Thọ trước giờ khai thác
• Gen Z đánh thức ký ức làng tranh dân gian qua ‘Xiếc họa Đông Hồ’
• Hà Nội chủ động các phương án an ninh phục vụ Tết Dương lịch 2026
• Dự án đường Vành đai 1 Hà Nội tăng tốc thông tuyến kỹ thuật
• Tổng Bí thư Tô Lâm thăm, làm việc tại Trung tâm Dữ liệu quốc gia số 1
• Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Hội nghị triển khai nhiệm vụ ngành Ngoại giao
• Thủ tướng chủ trì Hội nghị đảm bảo an ninh, trật tự phát triển kinh tế-xã hội Vùng ĐBSCL
• Rực rỡ lễ hội điêu khắc băng tại St. Petersburg, Nga
• Thế giới hân hoan chờ đón Năm mới 2026
• Tháo gỡ các ‘điểm nghẽn’, đặt hàng cho báo chí theo cơ chế khoán chi

Megastory

MegastoryPhát động chương trình 'Triệu tập vở cho học sinh vùng bị thiên tai'

• MegastoryChung tay kiến thiết kỷ nguyên mới

• MegastoryKhát vọng vươn mình của ngành nông nghiệp Việt Nam

• MegastoryHội chợ Mùa Thu 2025 hiện thực hóa khát vọng Việt Nam hùng cường

Infographics

Rút ngắn thời hạn hoàn thành 'Chiến dịch Quang Trung' vào trước ngày 15/1/2026

• 5 tỷ phú Việt Nam nắm giữ hơn 38 tỷ USD

• Quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Indonesia

• Các điểm bắn pháo hoa đêm giao thừa Tết Dương lịch 2026 tại TP Hồ Chí Minh

tin đọc nhiều nhất

• 

  Tổng Bí thư Tô Lâm và Chủ tịch nước Lương Cường dự khai mạc Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI

• 

  Israel trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới công nhận Somaliland

• 

  Mỹ dội 'gáo nước lạnh' vào ý tưởng Nhật Bản sở hữu vũ khí hạt nhân

• 

  Australia sắp mất Đảo Hamilton có rạn san hô lớn nhất thế giới vào tay tập đoàn Mỹ

• 

  Mỹ, Nga và Ukraine bất ngờ phát tín hiệu lạc quan về thoả thuận hoà bình trong cùng một ngày

tin mới nhất

• Vinh danh 50 tác phẩm múa tiêu biểu sau ngày đất nước thống nhất

• Đặc sắc Lễ hội Văn hóa Sông nước Cần Thơ chào năm mới 2026

• Hành trình hơn bốn thập kỷ giữ hồn quê Việt bằng hội họa

• Công bố 10 sự kiện Văn hóa, Thể thao và Du lịch tiêu biểu năm 2025

• Rộn ràng không khí giáng sinh ở TP Hồ Chí Minh

tin cùng chuyên mục

• 

  Triển lãm ‘Đạo học ngàn năm’ đánh thức tinh thần hiếu học trong không gian di sản

• 

  Son sắt niềm tin với Đảng qua chương trình nghệ thuật đặc biệt tại Nhà hát Hồ Gươm

• 

  Hơn 10.600 bản sách được trang bị cho xã, phường, đặc khu tại TP Hồ Chí Minh

• 

  Giải thưởng Đào Tấn năm 2025 vinh danh 14 tập thể, cá nhân

• 

  Vĩnh Long ra mắt mô hình du lịch nông thôn Nhị Hòa

doanh nghiệp - Sản phẩm - Dịch vụ

• M Village ra mắt thương hiệu khách sạn SAVVY, mở rộng hệ sinh thái lưu trú
• SHB và Bệnh viện Thanh Nhàn ký kết hợp tác toàn diện
• Cách người trẻ 'quẳng gánh lo' để đón một cái Tết nhẹ nhõm, thư thái hơn
• Trải nghiệm ngay Bright Park – Tổ hợp Công viên Giải trí đa địa hình
• Bivina  hỗ trợ gần 1.8 tỷ đồng cho 3.000 người dân miền Trung khắc phục hậu quả lũ lụt
• Mang xe đi sửa tưởng mất cả chục triệu đồng, chủ xe điện VinFast bất ngờ nhận hóa đơn… 0 đồng
• Vietjet, FPT, Petrolimex góp mặt trong Top Nơi làm việc tốt nhất Việt Nam 2025
• Vietnam Airlines điều chỉnh đường bay khu vực Đài Loan (Trung Quốc)
• Trường Đại học Bách khoa có thêm 14 Giáo sư, Phó Giáo sư
• Đảng uỷ VietinBank được vinh danh tập thể điển hình tiêu biểu 'Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh'
• Dấu ấn nổi bật của TS-NTK Quỳnh Paris trong năm 2025
• Hải Phòng số hóa quảng bá ẩm thực với Grab
• Hội Doanh nghiệp Cầu Ông Lãnh kết nối doanh nhân hướng tới phát triển bền vững
• Lái thử xong, khách muốn ‘chốt’ ngay xe điện VinFast tại VMS 2025
• Lễ hội mùa đông đa trải nghiệm của Hà Nội dịp cuối năm
• Hoàn thành cấp điện 100% nhà hư hỏng nhẹ, gần 99% nhà hư hỏng nặng 
• Trường Đại học Mở TP Hồ Chí Minh trao bằng Tiến sĩ và Thạc sĩ năm 2025
• Công ty Điện lực Tuyên Quang sẵn sàng nguồn điện cho Tết Bính Ngọ - 2026
• PepsiCo Foods Việt Nam được vinh danh Doanh nghiệp Xanh TP. Hồ Chí Minh 2025
• Vietnam Airlines tăng chuyến bay phục vụ cao điểm Tết Dương lịch 2026

Các đơn vị thông tin của TTXVN

• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 
• 

• Thời sự
• THẾ GIỚI
• KINH TẾ
• XÃ HỘI
• PHÁP LUẬT
• VĂN HÓA
• GIÁO DỤC
• THỂ THAO
• HỒ SƠ
• QUÂN SỰ
• KHOA HỌC - CÔNG NGHỆ
• BIỂN ĐẢO
• Y tế
• Địa phương
• VIDEO

KÊNH THÔNG TIN CỦA CHÍNH PHỦ DO TTXVN PHÁT HÀNH

Tổng biên tập: Ninh Hồng Nga Phó Tổng biên tập: Nguyễn Trọng Chính, Phạm Thị Tuyết, Phạm Thuỳ Hương, Đinh Quang Dũng

Giấy phép số 20/GP-BVHTTDL cấp ngày 18-4-2025. Trụ sở chính: Số 5 Lý Thường Kiệt, phường Cửa Nam, Hà Nội Điện thoại: 024.38248605/39330336; Fax: 024.38253753 Phòng đại diện tại TP Hồ Chí Minh: 116 - 118 Nguyễn Thị Minh Khai, phường Xuân Hoà; Điện thoại: 028.39303464 Email: [email protected] © Bản quyền thuộc về Báo Tin tức và Dân tộc - TTXVN Cấm sao chép dưới mọi hình thức nếu không có sự chấp thuận bằng văn bản.