Đưa Sâm Ngọc Linh đến Quê Mới Đà Lạt - Lâm Đồng - Báo Nhân Dân

Từ lâu, chúng ta được biết, sâm Ngọc Linh có mặt lâu đời ở vùng rừng núi cao nguyên bắc Tây Nguyên và một số vùng của tỉnh Quảng Nam. Loài dược liệu quý hiếm này được coi là một trong những “bảo dược” của nền y học Việt Nam và công dụng của nó không thua kém gì so với những dòng sâm nổi tiếng khác trên thế giới. Theo các tài liệu đã được công bố, sâm Ngọc Linh (Panax Vietnam), hoặc nhân sâm là một trong bảy dược liệu quý hiếm của Việt Nam và thế giới. TS Võ Văn Chi trong tạp chí “Những cây thuốc quý Việt Nam”, đã cho biết những công dụng của sâm Ngọc Linh là: tăng lực, phục hồi sức lực bị suy giảm, kích thích nội tiết sinh dục, giải độc và bảo vệ gan, điều hòa tim mạch, chống xơ vữa động mạch, giảm đường huyết. Di thực sâm Ngọc Linh về trồng ở những vùng thổ nhưỡng thích hợp để tăng thêm nguồn dược liệu quý và tạo nguồn thu nhập cho người dân là một điều mà ngành dược và nhiều địa phương trong nước rất quan tâm. Vì vậy, mới đây, những thông tin về chuyện có một người Đà Lạt đã di thực thành công giống sâm Ngọc Linh về sản xuất tại Lâm Đồng đã khiến chúng tôi không thể không đến tìm hiểu…

Người đó là ông Trần Xuân Toàn, chủ doanh nghiệp trà Vườn Thương có cơ sở tại đường 3-4 và Khu du lịch hồ Tuyền Lâm - Đà Lạt. Nhắc đến Trần Xuân Toàn, dân Đà Lạt không xa lạ gì về một người đàn ông lúc nào cũng như sôi lên tìm cách vượt thoát hoàn cảnh để làm giàu. Ông Toàn là người khá từng trải trong công việc kinh doanh và đã nếm nhiều cay đắng, ngọt bùi trên bước đường tạo dựng cơ nghiệp. Để có một cơ ngơi như hôm nay, để có những phẩm danh mà người đời giành cho như “Toàn tre”, “Toàn Atichau”, “Toàn cỏ ngọt”, “Toàn nấm”, người đàn ông này đã trải qua nhiều gian nan vất vả, có lúc tưởng chừng không vực dậy nổi. Nhưng đó là chuyện thông thường ở đời, do bản thân cũng có mà hoàn cảnh khách quan dẫn đến cũng có. Chuyện dựng nghiệp của ông chủ doanh nghiệp ngoài tuổi năm mươi này thì dài dòng lắm, nhưng tâm sự của chúng tôi và ông trong buổi chiều hôm qua chỉ nói nhiều về cây sâm Ngọc Linh và cuộc hành trình gian nan của loài dược liệu này từ rừng núi bắc Tây Nguyên về hợp cư vơi quê mới Đà Lạt – Lâm Đồng …

Bắt đầu là một kỷ niệm. Sau một thời gian ở trong quân ngũ, Trần Xuân Toàn ra quân rồi về làm ở khá nhiều cơ quan Nhà nước. Năm 1992, ông về nghỉ chế độ “một cục” và xoay trở nhiều nghề để mưu sinh và kiếm đường làm giàu, trong đó có nghề khai thác và kinh doanh mặt hàng song mây. Hồi đó, ông thường tổ chức một số anh em lùng sục nhiều vùng rừng núi Tây Nguyên để tìm song mây mà nói theo thuật ngữ chuyên môn là đi “khảo sát”. Trong một lần khảo sát như thế ở vùng rừng núi Chư Pảh – Gia Lai, ông Toàn gặp nạn, bị té gãy chân phải. Giữa rừng sâu, núi thẳm, không hề có thuốc thang hay trạm y tế nào cả. Anh em khiêng ông vào một buôn làng của người Banar. Lúc đó, một người phụ nữ trong buôn đã vào rừng và tìm về một loại cây thuốc, mãi sau này ông Toàn cũng chỉ biết đó là một loại thuốc quý chứ không rõ tên thường gọi cũng như tên khoa học của nó là gì. Người phụ nữ vò nát lá đắp lên vết thương và lấy củ nấu nước cho ông uống. Thật lạ lùng, chỉ ba ngày sau vết thương gần như lành hẳn. Và sau một tuần thì ông đã đi lại bình thường. Chuyện đó rồi cũng qua đi nhiều năm, nhưng trong tâm trí Trần Xuân Toàn vẫn luôn ám ảnh về cây thuốc quý mà tình cờ ông biết được trong một lần gặp nạn. Mãi đến năm 1996, sau nhiều trục trặc trong chuyện làm ăn, ông Toàn mới trở lại Chư Pảh. Ông bỏ ra một thời gian khá lâu để tìm hiểu kỹ công dụng của loại dược liệu quý này và khi đã hiểu rõ thì trằn trọc, thao thức nghĩ cách để đưa nó về Đà Lạt – Lâm Đồng. Công việc mà ông làm không dễ dàng gì. Trần Xuân Toàn cùng một số người anh em vốn cùng làm song mây với mình đã “cơm đùm cơm gói” luồn rừng suốt một tháng trời để nghiên cứu thực địa, xem xét môi trường sống của loài cây này, đo nhiệt kế, ẩm kế, độ PH, rồi chụp ảnh mang về nghiên cứu và nhờ các nhà chuyên môn phân tích. Sau đó, ông cùng mọi người tiếp tục sang bắc Tây Nguyên chiết, gây nguồn giống tại chỗ. Xong phần việc “nơi đi”, lại tiếp tục nghiên cứu thực địa “nơi đến”, tìm đất phù hợp để mang một vài cây giống về trồng thử. Mất khá nhiều thời gian cho việc chuẩn bị, mãi đến năm 2001, Trần Xuân Toàn mới cho trồng hàng loạt. Ban đầu là một sào tại Đà Lạt với mật độ 2.500 cây/sào. Sau đó nghiên cứu kỹ thổ nhưỡng, ông mở rộng ra trồng ở Đơn Dương và Đức Trọng khỏang hơn 3 mẫu nữa. Ông Toàn cho biết : “Phải mất hai năm anh em chúng tôi mới ươm trồng được giống nhân sâm này và ba năm kế tiếp mới có mùa thu hoạch đầu tiên trên đất Đà Lạt – Lâm Đồng”. Ông cũng nói rằng, cây sâm Ngọc Linh tỏ ra rất phù hợp với vùng đất nam Tây Nguyên, nó phát triển bình thường và cho sản lượng khá. Khi đã di thực được giống dược liệu quý ấy về với vùng đất mới, ông Toàn và mọi người cũng mất khá nhiều thời gian để tìm cho ra một quy trình chăm sóc, xác lập cho nó một “chỗ đứng” thực sự. “Bây giờ thì khỏe hơn rồi”, ông nói. Đúng như thế, hiện tại thì Trần Xuân Toàn đã chủ động hoàn toàn một quy trình khép kín đối với cây nhân sâm, từ gieo trồng, chăm sóc, thu hoạch, tạo giống mới và chế biến ra sản phẩm từ cây nguyên liệu. Theo ông Toàn, công việc chăm sóc loại cây này đòi hỏi sự kỳ công, tỷ mỷ, đặc biệt khó nhất là việc tạo giống mới từ phương pháp lấy hạt và cắt củ thành từng “cá thể” rồi ủ lên thành mầm cây…

Không hề có chút kiến thức cơ bản nào về nông nghiệp, lâm nghiệp hay “dược nghiệp”, tất cả đối với Trần Xuân Toàn đều mới mẻ. Ông và những người cộng sự, đặc biệt là bà Hồ Thị Thương – vợ ông, phải mất rất nhiều mồ hôi, công sức để mày mò, tìm hiểu để đạt được kết quả khá khả quan như ngày hôm nay. Hồi đầu mới “nhân bản” giống sâm quý này về, ông trồng thử một vài chỗ lác đác, cây sống thì ít cây chết thì nhiều, vậy mà bây giờ, ông Toàn đã có hơn 3 ha ở Đà Lạt, Đơn Dương và Đức Trọng. Cứ xoay vòng ba năm thu hoạch một lứa củ, nhân sâm của ông Toàn quanh năm đều có sản phẩm để bán mà thường bán theo đơn đặt hàng từ trước. Ông cho cho chúng tôi một phép tính khá đơn giản về hiệu quả của việc trồng nhân sâm: một sào đất trồng nhân sâm, sau ba năm thu hoạch cho từ 2 đến 2,5 tạ củ. Thời giá thị trường khoảng từ 500 đến 800 ngàn đồng, sẽ cho doanh thu từ 150 đến 200 triệu đồng. Trừ vốn và công chăm sóc tất tần tật khoảng 50 triệu, còn lãi ròng từ 100 đến 150 triệu đồng trên 1 sào. Thử nhân con số ấy với diện tích trên 3 ha, quả thật nguồn lợi từ nhân sâm, không phải là nhỏ. Đó là chưa tính, hiện tại ông Toàn đã sản xuất thử nghiệm và khá thành công loại rượu sâm Ngọc Linh và trà sâm Ngọc Linh túi lọc được khách hàng bắt đầu biết tiếng. Khi chúng tôi đến cơ sở của doanh nghiệp Vườn Thương tại Khu du lịch hồ Tuyền Lâm, nhiều du khách trong và ngoài nước đang nhấm nháp thử rượu sâm của Trần Xuân Toàn và họ đều trầm trồ khen hương vị khác lạ của nó. Đặc biệt, nhiều vị khách Hàn Quốc, Trung Quốc, Đài Loan, Hồng Công lại mua khá nhiều củ nhân sâm khô với giá 800 ngàn đồng 1 ký…

Chỉ mới thu hoạch lứa đầu nhưng sản phẩm sâm Ngọc Linh của Trần Xuân Toàn đã được thị trường chấp nhận, đó là một dự báo tốt lành. Ông nói, hiện tại không đủ số lượng đáp ứng đủ cho nhu cầu khách hàng. Kế hoạch trong năm tới sẽ cố gắng tìm đất mở rộng thêm diện tích canh tác, có lẽ khoảng trên 10 ha. Hiện tại, khách hàng trong và ngoài nước đặt hàng dồn dập, nhưng số lượng không có đủ. Ông Toàn cũng nói: “Nếu được sự bảo đảm của Nhà nước, tôi sẵn sàng làm cầu nối chuyển giao kỹ thuật và cung cấp giống cho nông dân Lâm Đồng, những ai muốn thử làm quen với việc canh tác cây nhân sâm Ngọc Linh”. Hy vọng điều ông Toàn nói sẽ trở thành hiện thực.

UÔNG THÁI BIỂU