Đường Làng Trùm Bóng Tre Xanh… - Công An Nhân Dân

Lâu rồi mới gặp lại, trông chị vẫn nhanh nhẹn, tươm tất với chiếc áo cánh trắng cộc tay. Đã vào tuổi bảy mươi sáu mà chị vẫn giữ một sự hồn hậu nhẹ nhõm, một sức vóc bền bỉ, dẫu vẫn phải tiếp tục gồng gánh bao nhiêu vất vả lo toan, cái sức bền và đức tính của những người phụ nữ nông thôn, và của một thời.

Còn ông kỹ sư máy kéo - nhà thơ ốm bệnh sáu năm rồi mà vẫn to con, người hơi khòng khòng như con gấu bám vào cái giá đẩy nặng nề xê dịch từ cửa buồng trong đi ra, phải có bà vợ và chị con gái đỡ hai bên.

Chỉ có khác xưa kia, thân hình không còn đanh quánh như cái bắp cày với cái đầu nghênh nghênh thông thái, còn giờ thì khuôn mặt có phần xụng xịu ngu ngơ của người ốm bệnh. Anh nhìn chúng tôi không nói.

Chúng tôi bảo nhau im lặng xem anh có nhận ra không. Nhưng khi chị Thanh chỉ vào từng người và hỏi to, thì anh bật nói ngay: "Phúc Lai - ông Lâm - ông Nẫm". Cả nhà cùng bật lên cười vui vẻ. Tôi nhớ những dịp ngồi với nhau bên một cái bàn, Ngô Hoàng Anh thường sắn áo chống khuỷu tay lên gân cho bắp thịt săn lại cuồn cuộn, và chúng tôi ngoặc tay đấu sức.

Lần này tôi nắm lấy cánh tay còn khá đầy đặn của anh đặt lên thành ghế salon và ngoặc tay ra hiệu thách đấu! Anh hưởng ứng, co tay lại cũng khá mạnh. Còn tôi thì phải buông nhanh. Tôi đùa hỏi to để thử phản ứng thần kinh của anh:

- Thế nào, ông có bài thơ nào mới không?

Ngô Hoàng Anh hơi nhướn cổ, nhếch miệng không đáp.

- Này, tôi đố ông câu thơ này của ai nhé! "Đường làng mẹ dẫn con đi..."

- Sang bên... Anh bật ra hai tiếng, đáp ngay, chứng tỏ vẫn nhớ nhưng "không thèm" đọc hết câu. Đó là một câu thơ lục bát trong bài "Đường làng" của Ngô Hoàng Anh được nhiều người nhớ, thuộc.

Đường làng mẹ dẫn con đi

Sang bên bà ngoại mỗi khi xuân về...

Tôi đố tiếp:

- Anh đưa em tới Đồ Sơn...

- Chiều nay... tác giả đáp ngay có vẻ hứng thú, nhưng cũng chỉ có hai chữ đầu của câu thơ: Chiều nay biển có xanh hơn mọi chiều...

Mọi người đang vui, tôi định hỏi trêu tiếp anh rằng: Vậy thì "em" trong bài "Viết cho em ở Đồ Sơn" là em nào vậy? Là bà xã hay bồ? Nhưng khi tôi nhìn chị Thanh đứng bên cạnh chồng đang cười, tôi liền kịp dừng lại. Tôi e không khéo lại làm chị mất vui? Vì cũng có thể nhắc lại một kỷ niệm "lãng mạn" của một người phụ nữ nông thôn cả đời lam lũ một lần được cùng chồng ra tắm biển Đồ Sơn.

Nhưng biết đâu đụng tới một nỗi niềm mà một người vợ ở hoàn cảnh như chị thường vẫn chấp nhận bỏ qua nhưng nếu... biết đâu, cũng thường tình thôi, nó vẫn giấu kín mơ hồ? Bởi vì, các nhà thơ ta thì anh nào mà chả lai láng thơ tình, anh, em mê đắm, nhưng em có thể là hình bóng thực của người vợ, người yêu, cũng có thể là người tình vơ vẩn, nhưng nhiều khi chỉ là một bóng dáng, một tình huống tưởng tượng để mơ mộng, gửi gắm mà thôi.

Những dịp đến chơi, tôi chưa bao giờ có ý định, dù là đùa vui thử phản ứng của chị Thanh về những bài thơ tình của chồng, vì tôi cứ nghĩ (có thể rất không phải với chị) chuyện thơ phú, cả chuyện yêu đương trai gái với chị chỉ là chuyện phù phiếm ở ngoài nỗi lo toan của chị. Chẳng hạn, đã có bao giờ chị "tra hỏi" anh cái người phụ nữ tội nghiệp, chắc chắn là một người yêu cũ trong bài thơ "Thương em" của anh là người nào đây chứ:

Gặp nhau khó nhận ra nhauNếu không có cuộc chen tàu ngày xưaHỏi chồng, em nói thẫn thờHỏi con, em đứng như thừa tay chânChốc đà mấy chục mùa xuânThương em một bánh tàu lăn dặm trường...

Chị Thanh hơn chồng ba tuổi, về làng Phận làm dâu nhà họ Ngô khi mới đang tuổi thiếu nữ, nhưng đã biết đảm đang cư xử. Ngày xưa các cụ lấy vợ cho con cũng là lấy người làm lụng. Ngô Hoàng Anh học cấp ba ở Hà Nội rồi học tiếp ba năm Đại học Nông nghiệp, khoa cơ khí máy kéo.

- Thời kỳ anh ấy đi học, chị đã có cháu nào chưa?

Chị cười:

- Khi bố cháu học xong ra trường thì tôi cũng sinh cháu thứ tư!

- Trời ạ! - Tôi thốt lên - Thế tất cả là mấy?

- Tám cháu, bỏ một còn bảy...

Chị đáp mau mắn, cười nhẹ nhõm như không. Quả tình đó cũng là "chiến công" của chị, nó còn hy sinh khó nhọc hơn nhiều cái vất vả công tác, lao tâm khổ tứ làm thơ của ông chồng. Chị đã tự nguyện lo toan vất vả để chồng được rảnh rang công tác và giao du bầu bạn thơ phú.

Thực ra vào những năm đầu thời kỳ xây dựng hợp tác xã và bắt đầu cơ giới hóa nông nghiệp, công việc của một kỹ sư, trạm trưởng máy kéo là hết sức lăn lộn khẩn trương. Sau đó Ngô Hoàng Anh nhiều năm còn phụ trách Trường Trung học Nông nghiệp Tô Hiệu, đào tạo nhiều lớp cán bộ kỹ thuật và cán bộ quản lý cho HTX của tỉnh, không đỡ đần được mấy cho cái ăn, cái mặc, học hành của con cái.

Những năm thiếu đói, ngày làm đồng, tối đến mấy mẹ con lại xúm vào ép bánh đa quế để sáng sớm mang bán chợ làng đong gạo. Tôi vẫn không thể quên hương vị giòn thơm của những chiếc bánh đa quế chỉ nhỏ bằng cái đĩa con, mỏng như tờ giấy, được xếp lại từng tập buộc lại bằng sợi lạt giang. Và mỗi lần đến nhà đều không quên ra ngắm cây thị cổ thụ và cái bể nước con con nằm dưới gốc cây, sát tường hồi nhà.

Chị Thanh kể, khi chị mới về làm dâu, nhà đã có cái bể và cây thị thì mới cao trên đầu gối. Vậy là đã năm nhăm, năm sáu năm rồi, mùa nào thị chín cũng thơm lừng khắp xóm và bể nước mưa chẳng khi nào vơi cạn.

Người đàn bà có tấm lòng thảo hiền như trái thị và trong lành như bể nước mưa ấy cả đời tần tảo vì chồng, vì con không biết có cảm nhận niềm hạnh phúc như nhà thơ mô tả trong bài thơ anh viết ở Đồ Sơn?

Nhưng với nhà thơ Ngô Hoàng Anh thì từng câu thơ đều thấm đượm một cảm xúc chân thực và nồng nàn về tình yêu lứa đôi dồn tụ, chất chứa, một tình yêu đã qua thử thách, trải nghiệm mà anh nâng niu trân trọng vô cùng…

Thương nhau bên dải sông HồngMười năm năm ấy bão bùng buồn vuiCó mơ rồi, có thực rồi…

Con đường làng Phận bây giờ đã rải bê tông, còn "huyện lộ" qua làng thì đã rải nhựa, chợ làng đã thành phố chợ. Nhưng con đường làng quê trong bài thơ "Đường làng" của Ngô Hoàng Anh đầy ắp những kỷ niệm thân thương của tuổi thiếu thời, là con đường của mơ ước vượt qua không gian và thời gian:

- Đường làng ai tới ai sang

Miếng trầu thơm, thúng thóc vàng trao nhau…

- Đường làng trùm bóng tre xanh

Bầy chim ríu rít mái tranh dãi dầu…

Đóng góp của một kỹ sư máy kéo và đào tạo cán bộ góp phần phát triển nông nghiệp của địa phương cũng rất đáng kể, nhưng nó đã hòa vào mùa màng đất đai. Nhưng với thơ thì tên tuổi Ngô Hoàng Anh đã và sẽ gim được trong tâm trí người đọc bởi thơ anh mang hơi thở và phong vị thiên nhiên và đời sống con người rất đậm đà và thi vị của vùng quê sông Hồng.

Chỉ với dăm chục bài thơ thôi, dẫu hoạt động sáng tác nay đã phải dừng lại thì Ngô Hoàng Anh vẫn là tác giả có nhiều thành công nổi trội của thơ Hải Hưng và Hưng Yên bây giờ.

Chính tác giả cũng cảm thán và tự an ủi mình trong bài thơ anh viết mượn lời bà mẹ:

Làm thơ con thức đêm trườngMẹ nằm ngẫm nghĩ vừa thương vừa mừngThương con tiếng cả nhà khôngMừng con may được thành công đôi vần

(Thương con)

Điều mừng dẫu có thành công đôi vần thôi như anh viết thì đối với nhiều người làm thơ cũng đã là niềm mong ước. Còn tiếng cả nhà không thì quả là sự trả giá của những ai đã mang cái nghiệp văn chương thơ phú.

Nhưng đó là sự trả giá tự nguyện của một người biết sống với những giá trị nhân văn, tuy có ham thơ ham rượu, nhưng không xu thời, bon chen, tư lợi. Có lẽ còn bởi Ngô Hoàng Anh có gốc gác của một gia đình nho học, tiếp nối nguồn mạch xa xôi của dòng họ Ngô Thì với Ngô Gia Văn phái, như anh đã có lần tâm sự.

Trước đây hễ khi có cuộc vui bên chai rượu, Ngô Hoàng Anh có thể ngồi đọc thơ, đàm đạo chuyện đông tây kim cổ thông trưa qua chiều, hay qua đêm không ngủ, để rồi có khi đang ngồi dự họp anh có thể ngồi xuống bàn mà ngủ vô tư ngon lành!

Bây giờ thì không màng gì hết nữa, ngồi cả ngày chẳng nói. ấy thế mà chị Thanh kể có lần anh thốt nhiên bảo vợ và con gái đang ngồi bên: "Để tao xuống chơi Hội Văn nghệ!". "Ông đi bằng gì?". "Bằng xe máy!".

Trước đây, hồi còn khỏe, vào ngày nghỉ, anh thường nhẩn nha đạp xe một vòng theo các rặng cây bên đường vắng. Thơ Ngô Hoàng Anh hay nói về chim. Đặc biệt lý thú là bài "Làng chim", bài thơ theo thể lục bát như một diễn ca kể về đặc điểm và tập tính của mấy chục loài chim gần gũi của vùng đồng bằng sông Hồng. Và "Bài ca chim sẻ", bài thơ hai chữ xuống dòng theo thể hát đồng dao hồn nhiên, ngộ nghĩnh của trẻ nhỏ, tôi cho là chỉ Ngô Hoàng Anh mới có.

Với Hội Văn nghệ Hải Hưng và Hội Văn nghệ Hưng Yên, anh tham gia Ban Chấp hành ngay từ khóa đầu thành lập và làm Trưởng ban thơ nhiều khóa. Tôi điều hành hoạt động của Hội thường lo lắng công việc, nhiều khi cũng trách anh ở cái tính xuê xoa, hay la đà. Với anh văn nghệ là dao du, vui, đoàn kết và sáng tạo. Từ hồi bị bệnh phải nằm nhà, thiếu Ngô Hoàng Anh ở các cuộc họp, bàn thảo không khí cũng kém vui