Đường Sắt Tháp Chàm – Đà Lạt – Wikipedia Tiếng Việt

Đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt
Tổng quan
Sở hữu	Đường sắt Việt Nam
Vị trí	Việt Nam
Ga đầu	Ga Tháp Chàm
Ga cuối	Ga Đà Lạt
Dịch vụ
Kiểu	Đường sắt
Thông tin kỹ thuật
Chiều dài tuyến	84 km (52 mi)
Khổ đường sắt	1000 & 1435 mm

Đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt hay đường sắt Phan Rang – Đà Lạt là một tuyến đường sắt đã ngưng sử dụng, từng nối Đà Lạt với tuyến đường sắt Bắc Nam tại Ga Tháp Chàm, thuộc phường Đô Vinh, tỉnh Khánh Hòa.

Thi công

[sửa | sửa mã nguồn]

Bắt đầu được nghiên cứu từ năm 1898. Đường sắt được khởi công năm 1908 theo lệnh của toàn quyền Paul Doumer. Bắt đầu, thi công đoạn 38 km giữa Tháp Chàm và Xóm Gòn. Năm 1916 những chuyến xe lửa đầu tiên bắt đầu hoạt động mỗi tuần 2 chuyến. Năm 1917 được nối dài đến tận Sông Pha (Krông Pha) – dưới chân đèo Ngoạn Mục. Năm 1922, công ty thầu khoán châu Á tiến hành xây dựng đường sắt nối Sông Pha tới Trạm Hành – Đà Lạt. Năm 1928, thi công 10 km khó khăn nhất giữa Krông Pha và đèo Eo Gió (Bellevue) được hoàn thành. Bốn năm sau, vào năm 1932, đoạn Đran được hoàn thành, tuyến đường chính thức đi vào hoạt động. Tổng kinh phí xây dựng là 200 triệu Franc vào lúc bấy giờ.

Đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt

Chú thích km Ga (độ cao) Đi Sài Gòn 0 Tháp Chàm(32 m) Đi Hà Nội 22 Tân Mỹ Sông Dinh 41 Sông Pha (Krongpha)(186 m) Bắt đầu đoạn răng cưa 120 ‰ Hầm số 1 (163 m) 47 Cà Bơ (Kaneu/K’Beu)(663 m) Hầm số 2 (70 m) Ranh giới Khánh Hòa - Lâm Đồng Kết thúc đoạn răng cưa 120 ‰ 51 Eo Gió (Bellevue)(991 m) Sông Đa Nhim 56 Đơn Dương (Dran)(1016 m) Bắt đầu đoạn răng cưa 115 ‰ Kết thúc đoạn răng cưa 115 ‰ 62 Trạm Hành (Arbre Broyé)(1514 m) Hầm số 3(630 m) 66 Cầu Đất (Entrerays)(1466 m) Hầm số 4 (98 m) Hầm số 5 (129 m) 72 Đa Thọ (Le Bosquet)(1402 m) Bắt đầu đoạn răng cưa 60 ‰ Kết thúc đoạn răng cưa 60 ‰ 77 Trại Mát Điểm cao nhất (1550 m) 84 Đà Lạt(1488 m)

Km[1]	Tên ga	Địa điểm ngày nay	Độ cao[2]	Ghi chú	Bản đồ
0	Tháp Chàm	Phường Đô Vinh, tỉnh Khánh Hòa	32 m (105 ft)[3]	Đi Đường sắt Bắc Nam	bản đồ Lưu trữ ngày 10 tháng 1 năm 2013 tại Wayback Machine
22	Tân Mỹ	Xã Mỹ Sơn, tỉnh Khánh Hòa	Nằm gần cầu sắt Tân Mỹ	bản đồ Lưu trữ ngày 10 tháng 1 năm 2013 tại Wayback Machine
41	Sông Pha	Xã Lâm Sơn, tỉnh Khánh Hòa	186 m (610 ft)	Krongpha[2]	bản đồ Lưu trữ ngày 10 tháng 1 năm 2013 tại Wayback Machine
47	Cà Bơ	Xã Lâm Sơn, tỉnh Khánh Hòa	663 m (2.175 ft)	K'Beu,[2] tại Đèo Ngoạn Mục	bản đồ Lưu trữ ngày 14 tháng 7 năm 2011 tại Wayback Machine
51	Eo Gió	Xã D'Ran, tỉnh Lâm Đồng	991 m (3.251 ft)	Bellevue,[2] tại Đèo Ngoạn Mục	bản đồ Lưu trữ ngày 14 tháng 7 năm 2011 tại Wayback Machine
56	Đơn Dương	Xã D'Ran, tỉnh Lâm Đồng	1.016 m (3.333 ft)	Dran[2]	bản đồ Lưu trữ ngày 10 tháng 1 năm 2013 tại Wayback Machine
62	Trạm Hành	Phường Xuân Trường - Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng	1.514 m (4.967 ft)	Arbre Broyé[2]	bản đồ Lưu trữ ngày 10 tháng 1 năm 2013 tại Wayback Machine
66	Cầu Đất	Phường Xuân Trường - Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng	1.466 m (4.810 ft)	Entrerays[2]	bản đồ Lưu trữ ngày 10 tháng 1 năm 2013 tại Wayback Machine
72	Đa Thọ	Phường Xuân Trường - Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng	1.402 m (4.599 ft)	bản đồ Lưu trữ ngày 10 tháng 1 năm 2013 tại Wayback Machine
77	Trại Mát	Phường Xuân Trường - Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng	1.550 m (5.090 ft)	bản đồ Lưu trữ ngày 10 tháng 1 năm 2013 tại Wayback Machine
84	Đà Lạt	Phường Xuân Hương - Đà Lạt, tỉnh Lâm Đồng	1.488 m (4.882 ft)	bản đồ Lưu trữ ngày 10 tháng 1 năm 2013 tại Wayback Machine

Ở khu vực Ninh Thuận (nay là tỉnh Khánh Hoà), ngoài ga Tân Mỹ và ga Sông Pha ra thì còn có các ga nhỏ như : ga Lương Nhơn, ga Đồng Mé, ga Quảng Sơn và ga Xóm Gòn .[4]

Đặc điểm

[sửa | sửa mã nguồn]

Để qua được đèo dốc người ta phải thiết kế những bánh răng cưa lắp thêm vào trong đầu máy. Tuyến đường có 16 km đường sắt răng cưa, vượt độ cao 1.500m trên mực nước biển với độ dốc thường xuyên 12%. Vượt qua 5 hầm, có hầm dài đến 600m và nhiều cầu xe lửa khác. Đường sắt được vận hành bằng 11 đầu máy hơi nước hiệu Fuka của Thuỵ Sĩ.

Nhà ga Đà Lạt được xây dựng và hoàn thành vào năm 1938. Một nhà ga đẹp, kiến trúc từ thời Pháp thuộc gần như còn nguyên vẹn với ba mái vút cao xuất phát từ ý tưởng của hai kiến trúc sư người Pháp là Moncet và Revéron mô phỏng ngọn núi Lang Biang. Xưa mỗi ngày có hai đôi tàu chạy tuyến Đà Lạt – Nha Trang, Đà Lạt – Sài Gòn với ba toa khách, một toa tàu hàng và ngược lại. Hành khách bao giờ cũng đông với phần lớn là người Pháp và quan chức người Việt. Nếu đi từ Sài Gòn sẽ mất khoảng nửa ngày để đến Đà Lạt.

Bỏ phế và xoá sổ

[sửa | sửa mã nguồn]

Tuyến đường sắt đã bị ngưng từ năm 1972 do chiến sự ác liệt ở miền Nam khiến vận chuyển đường sắt gặp khó khăn.

Giữa năm 1975, khi đất nước thống nhất, đường sắt được vận hành trở lại nhưng chỉ chạy được đúng 7 chuyến từ Đà Lạt đến cầu Tân Mỹ (Ninh Sơn) thì bị ngưng lại vì không hiệu quả kinh tế.

Năm 1986, Liên hiệp Đường sắt Việt Nam đã cho công nhân tháo ray và tà vẹt để phục vụ sửa chữa Đường sắt Thống Nhất. Phần còn lại bị bán làm sắt vụn dần dần từ những năm 1980 đến 2004, khi cầu đường sắt Đ'ran bị tháo dỡ để bán sắt vụn.

Đề án khôi phục

[sửa | sửa mã nguồn]

Bộ Giao thông Vận tải và UBND tỉnh Lâm Đồng từng thống nhất cho khôi phục lại tuyến đường sắt này trên cơ sở các thông số của tuyến đường cũ được người Pháp xây dựng ở thế kỷ trước. Với tổng số vốn dự kiến là 5.000-7.000 tỷ đồng, nhưng đã không thực hiện được.

Mới đây nhất, Công ty CP Thương mại - Dịch vụ khách sạn Bạch Đằng đề xuất khôi phục tuyến đường sắt Tháp Chàm - Đà Lạt với kinh phí hơn 17.000 tỷ đồng theo hình thức đầu tư PPP. Theo tư vấn lập nghiên cứu dự án - Công ty CP Tư vấn thiết kế GTVT phía Nam (TEDI South), đây sẽ là đường đơn khổ 1.000mm; tốc độ thiết kế trên đoạn đường bằng là 60 km/giờ, đoạn núi khi qua đường sắt răng cưa là 30 km/giờ. Tuyến được khôi phục dựa trên cơ sở tuyến đường sắt cũ, có điều chỉnh để giảm độ dốc, với khoảng 15-17 ga, qua 5 hầm xuyên núi. Tuyến đường này sẽ kết nối với tuyến đường sắt Bắc - Nam khổ 1.000mm hiện hữu tại ga Tháp Chàm. Tuy nhiên cho đến nay, mọi ý tưởng vẫn còn đang nằm trên giấy.[5]

Dự kiến tuyến đường sắt sẽ đi qua huyện Đam Rông, Lâm Đồng (ga Đạ Tông) rồi đi lên Thành phố Buôn Mê Thuột để kết nối với tuyến đường sắt Tuy Hòa - Buôn Mê Thuột.

Tuy nhiên, đề án khôi phục đường sắt này đã bị bãi bỏ và đã được thay thế bằng dự án đường sắt cao tốc Khánh Hòa - Liên Khuơng - Buôn Mê Thuột với tổng chiều dài 198 km, vận tốc 250 km/h, xuất phát từ ga Tháp Chàm (tỉnh Khánh Hòa) đi qua Sông Pha, Liên Khương, Đam Rông, Liên Sơn và kết thúc tại ga Sân bay Buôn Ma Thuột (tỉnh Đắk Lắk). Thời gian di chuyển đường sắt chỉ còn 1 tiếng thay vì 6 tiếng 30 phút như những năm trước.

Xem thêm

[sửa | sửa mã nguồn]

• Đường sắt Sài Gòn - Lộc Ninh
• Đường sắt Sài Gòn – Mỹ Tho
• Ga Đà Lạt

Ghi chú

[sửa | sửa mã nguồn] Tài liệu tham khảo

1. ^ H. Lartilleux (1953). Géographie universelle des transports. Quyển 1. Chaix. {{Chú thích sách}}: |ngày truy cập= cần |url= (trợ giúp)
2. ^ a b c d e f g Dalat–Song Pha Cog Railway Map / Vertical Map Lưu trữ ngày 21 tháng 7 năm 2011 tại Wayback Machine. Từ "A Brief History of Dalat Railroad". Viet Nam Air Force Model Aircraft of Minnesota. ngày 7 tháng 10 năm 2007. Bản gốc lưu trữ ngày 7 tháng 11 năm 2016. Truy cập ngày 28 tháng 7 năm 2010.
3. ^ Ở Sân bay Phan Rang.
4. ^ https://baolamdong.vn/ho-so-tu-lieu/202305/vai-tro-lich-su-cua-tuyen-duong-sat-rang-cua-doi-voi-da-lat-0c71c99/. {{Chú thích web}}: |title= trống hay bị thiếu (trợ giúp)
5. ^ Lãnh đạo ngành đường Sắt khu vực phía Nam - 06/2021

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn]

• Lưu trữ về tuyến đường sắt răng cưa duy nhất ở Việt Nam

x t s Đường sắt Việt Nam
Quản lý	Tổng công ty Đường sắt Việt Nam
Công ty liên quan	Haraco SRT Ratraco Công ty cổ phần Đường sắt Hà Hải Công ty cổ phần Đường sắt Hà Ninh Công ty cổ phần Đường sắt Thanh Hóa Công ty cổ phần Đường sắt Nghệ Tĩnh Công ty cổ phần Đường sắt Bắc Trị Thiên Công ty cổ phần Đường sắt Quảng Nam – Đà Nẵng Công ty cổ phần Đường sắt Quảng Bình Công ty cổ phần Đường sắt Phú Khánh Công ty cổ phần Đường sắt Nghĩa Bình Công ty cổ phần Đường sắt Thuận Hải
Đầu máy, toa xe	Toa xe thế hệ 1 Toa xe thế hệ 2 Danh sách đầu máy tại Việt Nam
Công ty sản xuất đầu kéo và toa xe	Công ty cổ phần Xe lửa Dĩ An Công ty cổ phần Xe lửa Hải Phòng Công ty cổ phần Xe lửa Gia Lâm
Bảo dưỡng	Xí nghiệp đầu máy Hà Nội Sài Gòn Vinh Trạm đầu máy Bình Thuận Diêu Trì Đồng Hới Giáp Bát Hải Phòng Huế Lào Cai Nha Trang Sóng Thần Xí nghiệp toa xe Hà Nội Sài Gòn Đà Nẵng
Các tuyến đường sắt	Chính Bắc Nam Hà Nội – Lào Cai Hà Nội – Hải Phòng Hà Nội – Thái Nguyên Hà Nội – Đồng Đăng Thái Nguyên – Quảng Ninh Kép – Cái Lân Nhánh Bắc Hồng – Văn Điển Tiên Kiên – Bãi Bằng Phố Lu – Pom Hán Khe Sim – Cửa Ông Diêu Trì – Quy Nhơn Vàng Danh – Điền Công Lộ Phong – Nam Cầu Trắng Bình Thuận – Phan Thiết Quan Triều – Núi Hồng Phủ Lý – Thịnh Châu Yên Trạch – Na Dương Mai Pha – Nai Dương Đô thị Đường sắt đô thị Hà Nội Tuyến 2A Tuyến 3 Đường sắt đô thị Thành phố Hồ Chí Minh Tuyến 1
Khác	Đã ngừng hoạt động Tháp Chàm – Đà Lạt Tân Ấp – Xóm Cục Sài Gòn – Mỹ Tho Sài Gòn – Lộc Ninh Sài Gòn – Thủ Dầu Một Sài Gòn – Hóc Môn Tàu điện Hà Nội (1901 – 1991) Ngã Ba – Ba Ngòi Đà Nẵng – Hội An Cầu Giát – Nghĩa Đàn Phủ Ninh Giang – Cẩm Giàng Lưu Xá – Mỏ sắt Trại Cau Kép – Lưu Xá Dự kiến (đến 2030) Cao tốc Bắc – Nam Cao tốc Lào Cai – Hà Nội – Hải Phòng Cao tốc Hồ Chí Minh – Cần Thơ Yên Viên – Cái Lân Vành đai phía Đông Hà Nội (Ngọc Hồi – Lạc Đạo – Bắc Hồng) Vũng Áng – Tân Ấp – Mụ Giạ Biên Hòa – Vũng Tàu Hồ Chí Minh – Lộc Ninh Thủ Thiêm – Long Thành Yên Viên – Cái Lân Tuy Hòa – Buôn Mê Thuột Tháp Chàm – Đà Lạt Dự kiến (đến 2050) Ven biển Nam Định – Thái Bình – Hải Phòng – Quảng Ninh (bao gồm cả đoạn Nam Hải Phòng – Hạ Long) Hạ Long – Móng Cái Thái Nguyên – Tuyên Quang – Yên Bái Mỹ Thủy – Đông Hà – Lao Bảo (kết nối với Lào) Hồ Chí Minh – Tây Ninh Đà Nẵng – Kon Tum – Gia Lai – Đắk Lắk – Đắk Nông – Bình Phước (Chơn Thành) Hà Nội – Điện Biên

Đường sắt Tháp Chàm – Đà Lạt
Tháp Chàm - Tân Mỹ - Sông Pha - Cà Bơ - Eo Gió - Đơn Dương - Trạm Hành - Cầu Đất - Trại Mát - Đà Lạt