Georgia – Wikipedia Tiếng Việt

Bài này viết về bang của Hoa Kỳ. Đối với quốc gia thuộc vùng Kavkaz, xem Gruzia. Đối với các định nghĩa khác, xem Georgia (định hướng).

Bài viết này cần thêm chú thích nguồn gốc để kiểm chứng thông tin. Mời bạn giúp hoàn thiện bài viết này bằng cách bổ sung chú thích tới các nguồn đáng tin cậy. Các nội dung không có nguồn có thể bị nghi ngờ và xóa bỏ. (tháng 2/2022)

Tiểu bang in Hoa KỳBản mẫu:SHORTDESC:Tiểu bang in Hoa Kỳ

Georgia
Tiểu bang
State of Georgia
CờHuy hiệu
Tên hiệu: Peach State (Tiểu bang Quả đào), Empire State of the South (Tiểu bang Đế chế của miền Nam)
Khẩu hiệu: "Trí tuệ, Công lý và Điều độ"[1]
Hiệu ca: "Georgia on My Mind"
Bản đồ của Hoa Kỳ với Georgia được đánh dấu
Quốc gia	Hoa Kỳ
Trước khi trở thành tiểu bang	Tỉnh Georgia
Ngày gia nhập	2 tháng 1 năm 1788; 236 năm trước (1788-01-02) (thứ 4)
Thủ phủ(và thành phố lớn nhất)	Atlanta
Vùng và đô thị lớn nhất	Metro Atlanta
Lập pháp	Đại hội đồng Georgia
• Thượng viện	Thượng viện tiểu bang Georgia
• Hạ viện	Hạ viện Georgia
Tư pháp	Tòa án tối cao Georgia
Thượng nghị sĩ Hoa Kỳ	Jon Ossoff (Đảng Dân chủ) Raphael Warnock (D)
Phái đoàn Hạ viện Hoa Kỳ	9 đảng viên Cộng hòa5 đảng Dân chủ (Danh sách)
Diện tích
• Tổng cộng	59,424,64[2] mi2 (153,909,12 km2)
• Đất liền	57,906 mi2 (149,976 km2)
• Mặt nước	1,519 mi2 (3,933 km2)  2.6%
Thứ hạng diện tích	thứ 24
Kích thước
• Dài	298 mi (480 km)
• Rộng	230 mi (370 km)
Độ cao	600 ft (180 m)
Độ cao cực đại (Brasstown Bald[3][a])	4,784 ft (1,458 m)
Độ cao cực tiểu (Đại Tây Dương[3])	0 ft (0 m)
Dân số (2023)
• Tổng cộng	11.029.227[2]
• Thứ hạng	Thứ 8
• Mật độ	185,2/mi2 (71,5/km2)
• Thứ hạng mật độ	thứ 18
• Thu nhập theo hộ gia đình tại Hoa Kỳ	$61,200[4]
• Thứ hạng thu nhập	Đứng thứ 29 trong Danh sách các tiểu bang và vùng lãnh thổ của Hoa Kỳ theo thu nhập
Tên gọi dân cư	Tiếng Gruzia
Ngôn ngữ
• Ngôn ngữ chính thức	Tiếng Anh
Múi giờ	UTC– 05:00 (Giờ miền Đông)
• Mùa hè (DST)	UTC– 04:00 (EDT)
Viết tắt USPS	GA
Mã ISO 3166	US-GA
Viết tắt truyền thống	Ga.
Vĩ độ	30.356–34.985° N
Kinh độ	80.840–85.605° W
Website	georgia.gov
Biểu trưng của Georgia
Bài hát	"Georgia on My Mind"của Ray Charles
Động vật lưỡng cư	Ếch cây xanh Mỹ Dryophytes cinereus
Loài chim	Chim nhạn nâu Toxostoma rufum
Loài bướm	Bướm phượng đuôi én phương Đông Papilio glaucus
Loại cá	Cá vược miệng rộng Micropterus nigricans
Hoa	Hoa hồng Cherokee Rosa laevigata
Loại quả	Đào Prunus persica
Côn trùng	Ong mật phương Tây Apis mellifera
Loài bò sát	Rùa Gopher Gopherus polyphemus
Cây	Sồi sống miền Nam Hoa Kỳ Quercus virginiana
Vegetable	Hành tây Vidalia Allium cepa 'Granex'

Georgia, tên chính thức là Tiểu bang Georgia, là một tiểu bang ở vùng Đông Nam của Hoa Kỳ. Tiểu bang này giáp với Tennessee về phía tây bắc, Bắc Carolina về phía bắc, Nam Carolina về phía đông bắc, Đại Tây Dương về phía đông nam, Florida về phía nam và Alabama về phía tây. Trong số 50 bang của Hoa Kỳ, Georgia có diện tích lớn thứ 24 và đông dân thứ 8. Theo Cục điều tra dân số Hoa Kỳ, dân số ước tính năm 2023 của thành phố là 11.029.227.[2]

Atlanta, một thành phố toàn cầu, vừa là thủ phủ vừa là thành phố lớn nhất của tiểu bang. Khu vực đô thị Atlanta, với dân số hơn 6,3 triệu người vào năm 2023, là khu vực đô thị đông dân thứ 6 tại Hoa Kỳ và chiếm khoảng 57% toàn bộ dân số Georgia. Các khu vực đô thị lớn khác trong tiểu bang bao gồm Augusta, Savannah, Columbus và Macon.[5]

Địa lý

[sửa | sửa mã nguồn] Bài chi tiết: Địa lý Georgia

Georgia nằm giáp với Florida về phía nam, với Đại Tây Dương và Nam Carolina về phía đông, với Alabama về phía tây, và với Tennessee và Bắc Carolina về phía bắc. Miền bắc của tiểu bang này nằm trên dãy núi Blue Ridge, một dãy núi thuộc hệ thống núi của dãy Appalachian. Vùng piedmont ở miền trung kéo dài từ chân núi tới đường thác nước, ở đường này các sông chảy xuống thác nước tới cao độ của đồng bằng ven biển của lục địa ở phần nam của tiểu bang. Nơi cao nhất ở Georgia là Brasstown Bald (núi Brasstown) có cao độ 1.458 mét (4.784 foot); những nơi thấp nhất của tiểu bang bằng với mực nước biển.

Thủ phủ của Georgia là Atlanta, nằm ở miền trung bắc của tiểu bang, và quả đào là trái cây tượng trưng cho tiểu bang. Các sản phẩm nông nghiệp quan trọng của Georgia là cây hồ đào (pecan), bông, cây thuốc lá, và lâm sản, nhất là những cái gọi "naval store", như là nhựa và colophan được lấy từ những rừng cây thông.

Georgia là tiểu bang lớn nhất theo diện tích nằm về phía đông của sông Mississippi, kể từ khi Tây Virginia ly khai khỏi Virginia trong Nội chiến Hoa Kỳ. Michigan (250.494 kilômét vuông hay 96.716 dặm vuông), Florida (170.451 km² hay 65.768 dặm vuông), và Wisconsin (169.790 km² hay 65.603 dặm vuông) đều lớn hơn Georgia (154.077 km² hay 59.441 dặm vuông)[cần dẫn nguồn] khi tính vào cả diện tích đất và nước.

Các vùng dưới quyền của Dịch vụ Vườn Quốc gia (NPS) bao gồm:

• Khu lưu niệm Quốc gia Andersonville tại Andersonville
• Đường mòn Appalachian
• Khu vực giải trí Quốc gia sông Chattahoochee gần Atlanta
• Công viên quân đội Quốc gia Chickamauga và Chattanooga tại Fort Oglethorpe
• Bờ biển Quốc gia đảo Cumberland gần Saint Marys
• Đài kỷ niệm Quốc gia Fort Frederica trên Đảo St. Simons
• Đài kỷ niệm Quốc gia Fort Pulaski tại Savannah
• Nơi lịch sử Quốc gia Jimmy Carter gần Plains
• Công viên Chiến trường Quốc gia núi Kennesaw gần Kennesaw
• Nơi lịch sử Quốc gia Martin Luther King, Jr. tại Atlanta
• Đài kỷ niệm Quốc gia Ocmulgee tại Macon
• Đường lịch sử Quốc gia Con đường Nước mắt

Các thành phố quan trọng

[sửa | sửa mã nguồn]

Bảy khu vực thống kê đô thị của Georgia, với dân số ước lượng năm 2004 của Cục Thống kê Dân số Hoa Kỳ: Atlanta (thủ phủ): 4.708.297 Augusta: 515.314 Savannah: 310.714 Columbus: 279.518 Macon: 228.170 Athens: 173.760 Albany: 162.800 Các thành phố khác có dân số hơn 10.000 người (khu vực thành thị): Warner Robins Gainesville Rome Dalton Valdosta Brunswick Hinesville Cartersville Carrollton LaGrange Milledgeville St. Marys Statesboro Waycross Newnan Tifton Thomasville Dublin Americus Moultrie Calhoun Winder Cordele Douglas Bainbridge Các căn cứ quân đội thuộc về Georgia: Fort Benning Fort Stewart Căn cứ Không quân Dự bị Dobbins Căn cứ Hậu cần Quân đoàn Hải quân tại Albany Căn cứ Không quân Moody Fort Gordon Căn cứ Không quân Robins Các ngoại ô Savannah: Thành phố Garden Georgetown Đảo Skidaway Thunderbolt Đảo Whitemarsh Đảo Wilmington

Các ngoại ô Atlanta: Acworth Alpharetta Belvedere Park Braselton Buford Candler-McAfee Carrollton Cartersville Chamblee College Park Conyers Covington Dacula Decatur Doraville Douglasville Druid Hills Duluth Dunwoody East Point Fayetteville Five Forks Forest Park Griffin Jonesboro Kennesaw Lawrenceville Lilburn Mableton Marietta Monroe Mountain Park Newnan Bắc Atlanta Bắc Decatur Bắc Druid Hills Panthersville Thành phố Peachtree Powder Springs Redan Riverdale Roswell Sandy Springs Smyrna Snellville Núi Đá (Stone Mountain) Đồi Đường (Sugar Hill) Suwanee Tucker Thành phố Union Winder Woodstock

Lịch sử

[sửa | sửa mã nguồn] Bài chi tiết: Lịch sử Georgia

Mới đầu, nhiều nhà thám hiểm Tây Ban Nha tới vùng nội địa của Georgia, để lại phá hoại ở chỗ nào đến. Nền văn hóa xây địa phương được miêu tả bởi Hernando de Soto năm 1540 đã bị phá hết vào 1560.

Cuộc xung đột giữa Tây Ban Nha và Vương quốc Anh về quyền đất Georgia bắt đầu thực sự vào khoảng 1670, khi dân Anh di chuyển về hướng nam từ thuộc địa Carolina ở Nam Carolina ngày nay và gặp quân đội Tây Ban Nha đang lên từ căn cứ tại Florida. Năm 1724, miền này được một người đề nghị gọi thuộc địa Anh này là Địa phận Georgia để kỷ niệm Quốc vương George II của Anh.

Người Anh bắt đầu tới ở rất nhiều vào năm 1732 do James Oglethorpe, người Anh phục vụ trong Nghị viện Anh, ông đề xướng một kế hoạch để sử dụng miền này là tù người mắc nợ. Ngày 12 tháng 2 năm 1733, 113 tù nhân đi tàu HMS Anne và đổ bộ tại Savannah ngày nay. Ngày này hiện được gọi Ngày Georgia, đó không phải là ngày lễ chung nhưng được những trường học và một số hội công dân địa phương tổ chức. Năm 1752, Georgia được trở thành thuộc địa hoàng gia. Hiến pháp đầu tiên của Georgia được phê chuẩn năm 1777 nhưng bị thay đổi sau đó.

Georgia là một trong 13 thuộc địa mà nổi dậy chống cải trị Anh trong Cách mạng Mỹ. Nó là thuộc địa cuối được tăng cấp thành thuộc địa, nhưng nó được trở thành tiểu bang thứ tư sau khi họ phê chuẩn Hiến pháp Hoa Kỳ ngày 2 tháng 1 năm 1788.

Tham khảo

[sửa | sửa mã nguồn]

1. ^ “Georgia State Symbols :: Capitol Museum, Atlanta :: University of Georgia”. Lưu trữ bản gốc ngày 8 tháng 1 năm 2023. Truy cập ngày 8 tháng 1 năm 2023.
2. ^ a b c “US Census Quickfacts, Population Estimates, July 1 2023”. Census.gov. Cục Thống kê Dân số Hoa Kỳ. Lưu trữ (PDF) bản gốc ngày 26 tháng 4 năm 2021. Truy cập ngày 21 tháng 12 năm 2023. Lỗi chú thích: Thẻ <ref> không hợp lệ: tên “PopHousingEst” được định rõ nhiều lần, mỗi lần có nội dung khác
3. ^ a b “Elevations and Distances in the United States”. Cục Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ. 2001. Bản gốc lưu trữ ngày 22 tháng 7 năm 2012. Truy cập ngày 21 tháng 10 năm 2011.
4. ^ “US Census Bureau QuickFacts”. United States Census Bureau. Lưu trữ bản gốc ngày 17 tháng 5 năm 2022. Truy cập ngày 30 tháng 4 năm 2022.
5. ^ “Annual Estimates of the Resident Population for Incorporated Places of 50,000 or More, Ranked by July 1, 2019 Population: April 1, 2010 to July 1, 2019”. United States Census Bureau, Population Division. Lưu trữ bản gốc ngày 17 tháng 4 năm 2021. Truy cập ngày 21 tháng 5 năm 2020.

Liên kết ngoài

[sửa | sửa mã nguồn] Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về Georgia. Wikisource có văn bản gốc Anh ngữ liên quan với bài: Hiến chương Georgia Wikisource có văn bản gốc Anh ngữ liên quan với bài: Sắc lệnh Ly khai Georgia Wikisource có văn bản gốc Anh ngữ liên quan với bài: Hiến pháp Georgia năm 1995

• georgia.gov – chính phủ Georgia (tiếng Anh; cũng có tại state.ga.us Lưu trữ 2006-04-11 tại Wayback Machine)
• Georgia Information Locator (tiếng Anh)
• georgia.net – wiki cộng đồng Georgia

x t s  Tiểu bang Georgia
Atlanta (thủ phủ)
Các chủ đề	Địa chất | Lịch sử | Chính quyền | Thống đốc | Văn hóa | Con người | Âm nhạc | Chính trị | Địa lý | Công viên Tiểu bang | Nhân khẩu | Kinh tế | Thể thao | Công trình nổi bật
Các vùng	Atlantic coastal plain | Blue Ridge | Colonial Coast | Cumberland Plateau | The Golden Isles | Historic South | Inland Empire | Metro Atlanta | Central Georgia | North Georgia Mountains | Piedmont | Ridge and Valley | Sea Islands | Southern Rivers | Tennessee Valley | Quận Wiregrass Region
Thành phố lớn	Albany | Atlanta | Athens | Augusta | Columbus | Johns Creek | Macon | Marietta | Roswell | Sandy Springs | Savannah | Warner Robins
Các quận	Appling | Atkinson | Bacon | Baker | Baldwin | Banks | Barrow | Bartow | Ben Hill | Berrien | Bibb | Bleckley | Brantley | Brooks | Bryan | Bulloch | Burke | Butts | Calhoun | Camden | Candler | Carroll | Catoosa | Charlton | Chatham | Chattahoochee | Chattooga | Cherokee | Clarke | Clay | Clayton | Clinch | Cobb | Coffee | Colquitt | Columbia | Cook | Coweta | Crawford | Crisp | Dade | Dawson | Decatur | DeKalb | Dodge | Dooly | Dougherty | Douglas | Early | Echols | Effingham | Elbert | Emanuel | Evans | Fannin | Fayette | Floyd | Forsyth | Franklin | Fulton | Gilmer | Glascock | Glynn | Gordon | Grady | Greene | Gwinnett | Habersham | Hall | Hancock | Haralson | Harris | Hart | Heard | Henry | Houston | Irwin | Jackson | Jasper | Jeff Davis | Jefferson | Jenkins | Johnson | Jones | Lamar | Lanier | Laurens | Lee | Liberty | Lincoln | Long | Lowndes | Lumpkin | Macon | Madison | Marion | McDuffie | McIntosh | Meriwether | Miller | Mitchell | Monroe | Montgomery | Morgan | Murray | Muscogee | Newton | Oconee | Oglethorpe | Paulding | Peach | Pickens | Pierce | Pike | Polk | Pulaski | Putnam | Quitman | Rabun | Randolph | Richmond | Rockdale | Schley | Screven | Seminole | Spalding | Stephens | Stewart | Sumter | Talbot | Taliaferro | Tattnall | Taylor | Telfair | Terrell | Thomas | Tift | Toombs | Towns | Treutlen | Troup | Turner | Twiggs | Union | Upson | Walker | Walton | Ware | Warren | Washington | Wayne | Webster | Wheeler | White | Whitfield | Wilcox | Wilkes | Wilkinson | Worth | (Campbell) | (Milton)

x t s Phân cấp hành chính Hoa Kỳ
Các tiểu bang	Alabama Alaska Arizona Arkansas California Colorado Connecticut Delaware Florida Georgia Hawaii Idaho Illinois Indiana Iowa Kansas Kentucky Louisiana Maine Maryland Massachusetts Michigan Minnesota Mississippi Missouri Montana Nebraska Nevada New Hampshire New Jersey New Mexico New York North Carolina North Dakota Ohio Oklahoma Oregon Pennsylvania Rhode Island South Carolina South Dakota Tennessee Texas Utah Vermont Virginia Washington West Virginia Wisconsin Wyoming
Đặc khu liên bang	Washington, D.C.
Vùng quốc hải	Guam Puerto Rico Quần đảo Bắc Mariana Quần đảo Virgin Samoa thuộc Mỹ
Tiểu đảo xa	Đảo Baker Đảo Howland Đảo Jarvis Đảo Johnston Đảo san hô Kingman Rạn san hô vòng Midway Đảo Navassa Đảo san hô Palmyra Đảo Wake
Các khu bản địa	Danh sách khu người bản địa Mỹ Navajo Choctaw Uintah & Ouray Tohono Oʼodham Cheyenne River Pine Ridge Standing Rock Crow Wind River Fort Peck
Quốc gia liên kết	Liên bang Micronesia Quần đảo Marshall Palau

Cổng thông tin:

• Hoa Kỳ

Bài viết liên quan đến Georgia này vẫn còn sơ khai. Bạn có thể giúp Wikipedia mở rộng nội dung để bài được hoàn chỉnh hơn. x t s

Lỗi chú thích: Đã tìm thấy thẻ <ref> với tên nhóm “lower-alpha”, nhưng không tìm thấy thẻ tương ứng <references group="lower-alpha"/> tương ứng