Giải Phẫu Dương Vật Và Các Bệnh Lý Thường Gặp - YouMed

Nội dung bài viết

• Giải phẫu dương vật
• 2. Mạch máu và thần kinh dương vật
• 3. Một số bệnh thường gặp ở dương vật

Dương vật là một bộ phận thuộc cơ quan sinh dục ngoài của nam giới. Đây cũng là một trong những bộ phận giúp phân biệt giới tính con người. Dương vật đảm nhiệm hai chức năng chính là tiểu tiện và chức năng sinh dục. Dương vật rất nhạy cảm, đặc biệt là quy đầu dương vật là nơi tập trung của các đầu tận của nhiều dây thần kinh. Những tật và bệnh lý tại dương vật xảy ra nhiều và phổ biến. Vì vậy, những hiểu biết về cấu tạo cơ bản của dương vật là rất cần thiết. Hãy cùng YouMed tìm hiểu nhé!

Giải phẫu dương vật

1.1. Cấu tạo bên ngoài:

Dương vật có cấu tạo ống hình trụ xốp và mềm, có thể cương cứng được. Phần trước di động và phần sau cố định. Khi dương vật mềm, có độ dài khoảng 10 cm nằm trước bìu. Dương vật gắn liền với bụng dưới và treo ngay dưới mu, bao gồm: phần rễ, phần thân và phần đầu.

• Rễ dương vật:

Rễ dương vật hay gốc dương vật nằm ở đáy chậu. Nó dính vào xương mu bởi dây chằng treo dương vật và dính vào ngành dưới xương mu bởi vật hang.

• Phần thân dương vật:

Thân dương vật có dạng hình trụ có thể cương được. Mặt trên hơi dẹt hơn gọi là mu dương vật. Mặt dưới hay mặt niệu đạo được phân ra hai nửa bởi đường giữa dương vật.

• Phần đầu dương vật hay còn gọi là quy đầu:

Phần đầu có dạng hình chóp nón, mà đáy gắn với phần thân và lớn hơn thân dương vật. Đây là phần nhạy cảm nhất của dương vật, vì tập trung rất nhiều dây thần kinh. Quy đầu màu hồng nhạt giữa có lỗ sáo hay lỗ niệu đạo ngoài. Lỗ niệu đạo là nơi nước tiểu thoát ra ngoài. Nam giới có thể gặp một số dị tật như: lỗ sáo lệch cao, lỗ sáo lệch thấp. Ở đáy giới hạn bởi vành quy đầu. Vành là một bờ lồi chạy chếch xuống dưới và ra trước nên quy đầu ở trên dài gấp đôi ở dưới. Giữa thân và vành quy đầu có cổ quy đầu.

• Bao quy đầu:

Quy đầu được bao bọc nhiều hay ít trong một nếp nửa niêm mạc nửa da gọi là bao quy đầu. Bao quy đầu ở trẻ em thì rất dài và hẹp, nhưng nó sẽ giãn ra khi tới tuổi dậy thì. Nếu một người đã trưởng thành mà bao quy đầu vẫn phủ kín quy đầu chỉ để một lỗ rất hẹp ở trước quy đầu, không lộn ra được thì được gọi là bệnh hẹp bao quy đầu hoặc tật bao quy đầu dài. Khi đó, nên đến bệnh viện cắt bao quy đầu để thuận tiện cho việc vệ sinh và phòng ngừa ung thư dương vật. Hơn nữa, việc hẹp bao quy đầu có thể ảnh hưởng đến quan hệ tình dục. Ví dụ như: gây đau hoặc khó khăn cho quan hệ tình dục.

• Dây hãm bao quy đầu:

Mặt dưới bao quy đầu dầy lên thành một nếp gọi là hãm quy đầu hay dây thắng dương vật. Nếp mô da này rất co giãn và nối lớp niêm mạc mặt dưới đầu dương vật với da quy đầu. Khi dương vật cương cứng thì mảnh da này căng ra. Chức năng của dây hãm này là giúp giữ da qui đầu khỏi bị tuột quá xa vị trí của nó. Do đó bảo đảm qui đầu được che chở, da qui đầu có thể được kéo trở lại để che chở cho qui đầu. Dây hãm bao quy đầu của dương vật có thể bị cắt bỏ một phần hay toàn phần trong quá trình cắt bỏ da qui đầu. Nó rất nhạy cảm khi bị kích thích. Do đó đóng phần quan trọng trong cơ cấu gây khoái cảm cho cơ quan sinh dục nam. Dây hãm có thể bị rách khi làm tình hay thủ dâm và có thể bị chảy máu khá nhiều.

1.2. Cấu tạo bên trong:

Dương vật được cấu tạo bởi các tạng cương và các lớp bọc dương vật.

Các tạng cương: gồm có hai vật hang và một vật xốp dương vật. Chúng có dạng ống hình trụ, nằm song song với nhau. Trong đó, các tạng cương được bao bọc bởi ba lớp: lớp cân sâu, lớp mô dưới da và lớp da. Cấu tạo của ba thể này có nhiều hốc nhỏ như tổ ong mà máu sẽ dồn vào đó khi dương vật cương.

• Vật hang dương vật:

Gồm hai thể hình trụ dẹt dài 15 cm thu hẹp ở hai đầu. Phần sau dính vào ngành dưới xương mu, có cơ ngồi hang ôm quanh ba mặt của vật hang. Phần trước của hai vật hang tựa vào nhau như hai nòng súng. Vật hang có nhiều hốc nhỏ, chạy dọc theo chiều dài và nằm phía trên của dương vật. Chúng được bao quanh bởi những lớp cân trắng, cách nhau bằng một màng chắn. Bên trong vật hang có những mô cương, chứa động mạch xoắn được bao bọc bởi cơ trơn. Hệ thống mô cương và sợi cơ trơn co giãn để bơm, chứa máu khiến dương vật có thể cương cứng khi bị kích thích. Hai cơ hành xốp dính vào nhau ở đường giữa như một cái võng để vật xốp nằm trên. Cơ hành xốp còn tách ra một bó cơ trèo lên trên lưng dương vật để dính với bó đối diện. Khi các cơ ngồi hang và hành xốp co thì máu sẽ dồn lên trước ở trong các tạng cương và không cho máu trở về tạo nên sự cương của dương vật.

• Vật xốp dương vật:

Hình trụ dẹt nằm trong rãnh ở mặt dưới của hai vật hang, bên trong có niệu đạo. Phần sau của vật xốp phình to thành hành dương vật. Vật xốp liên tiếp với tổ chức xốp của quy đầu.

• Ống niệu đạo:

Giữa dương vật có một đường ống gọi là niệu đạo. Nước tiểu và tinh dịch đều thoát ra khỏi cơ thể bằng đường này. Tuy nhiên, chúng không bao giờ thoát ra cùng một lúc. Khi tinh dịch đang được phóng ra khỏi cơ thể thì lối thoát dành cho nước tiểu bị đóng lại nhờ một chiếc van “thông minh” và ngược lại, khi nước tiểu đi ra ngoài thì phần đóng sẽ quay lại phía đường ra của tinh dịch.

1.3. Các lớp bọc dương vật:

Dương vật được bọc từ nông vào sâu bởi các lớp như sau:

• Da ở ngoài cùng, mềm, liên tiếp với da của bao quy đầu
• Lớp tổ chức tế bào nhão dưới da.
• Mạc dương vật nông nằm trong lớp tổ chức tế bào nhão.
• Mạc dương vật sâu bọc quanh vật hang và vật xốp. Các mạch và thần kinh cũng nằm trong bao mạc này.
• Lớp trắng bao bọc chung quanh hai vật hang và vật xốp. Lớp trắng này của hai vật hang gặp nhau tạo thành vách dương vật.

2. Mạch máu và thần kinh dương vật

Dương vật được cấu tạo bởi những hệ thống mạch máu và thần kinh phức tạp giúp cho dương vật có thể cương cứng được khi có kích thích tình dục và xìu xuống sau khi không còn kích thích nữa.

2.1. Mạch máu:

• Động mạch nông là các nhánh nhỏ nằm trong lớp tổ chức tế bào nhão dưới da có nguồn gốc từ động mạch thẹn ngoài và động mạch đáy chậu nông.
• Động mạch sâu: cấp máu cho tạng cương tách từ động mạch thẹn trong, gồm có:
  • Động mạch sâu dương vật: chạy giữa trục vật hang.
  • Động mạch mu dương vật: chạy ở mu dương vật và ở dưới lớp mạc dương vật sâu.
• Tĩnh mạch: các tĩnh mạch dương vật đều đổ về tĩnh mạch mu dương vật sâu.

2.2. Thần kinh:

Thần kinh cung cấp cho dương vật gồm:

• Thần kinh mu dương vật tách từ thần kinh thẹn.
• Các thần kinh vật hang dương vật thuộc hệ thần kinh tự chủ.

Cơ chế cương được kiểm soát bằng một hệ thống thần kinh tự động. Những sợi thần kinh giao cảm đi từ đốt sống ngực số 1 đến đốt thắt lưng số 2 lại kiểm soát phóng tinh và làm xìu dương vật. Những sợi thần kinh đối giao cảm, nối với vùng thần kinh ở thể hang chạy phía dưới tuyến tiền liệt và nằm ở gốc dương vật. Các dây thần kinh này rất dễ bị tổn thương khi giải phẫu vùng chậu. Vì thế giả thích vì sao mà một số người đàn ông có những tổn thương hay chèn ép ở đoạn cột sống có hệ thần kinh chi phối việc cương và xìu dương vật hay bị những bệnh như: rối loạn cương dương, liệt dương, yếu sinh lý…

Một đường dẫn truyền thần kinh khác từ vỏ não xuống dương vật cũng ảnh hưởng đến chức năng cương. Đó là đường dẫn của những yếu tố gây cương tâm lý, ví dụ như những kích thích nhận được từ mắt, tai, mũi (khi nhìn thấy, hay tưởng tượng một hình ảnh kích dục, nghe một chuyện kích dục, hay một xúc cảm, một thay đổi về nội tiết) cũng là nguyên nhân gây cương hay làm liệt hoặc rối loạn chức năng cương dương vật.

3. Một số bệnh thường gặp ở dương vật

3.1. Rối loạn cương dương:

Quá trình cương dương là một sự kiện có sự kết hợp của mạch máu và thần kinh ở dương vật. Nó đòi hỏi các thần kinh vật hang, mạch máu và tĩnh mạch dương vật hoạt động bình thường. Tổn thương các dây thần kinh vật hang, như tổn thương xảy ra trong quá trình cắt tuyến tiền liệt hoặc một số phẫu thuật cắt đại trực tràng (cắt tầng sinh môn) có thể dẫn đến rối loạn cương dương. Các bệnh lý tim mạch có thể ảnh hưởng đến sức bơm máu của các động mạch dương vật ảnh hưởng đến quá trình cương dương. Cuối cùng, các bệnh như cong dương vật có thể dẫn đến sự nén ép không đầy đủ của các tĩnh mạch liên lạc và kết quả gây ra sự rò rĩ tĩnh mạch. Cong dương vật cũng gây ra sự khó khăn trong quan hệ tình dục làm rối loạn cương dương.

3.2. Cương cứng dương vật kéo dài:

Là tình trạng cương cứng bất thường không biến mất sau vài giờ, mặc dù đã ngừng kích thích.

3.3. Dị tật lỗ tiểu thấp:

Là dị tật bẩm sinh trong đó lỗ thoát nước tiểu nằm ở mặt trước (hoặc mặt dưới) chứ không phải ở đầu dương vật. Phẫu thuật có thể khắc phục tình trạng này.

3.4. Hẹp bao quy đầu (paraphimosis):

Bao quy đầu không thể tuột vào hoặc được thì không thể trở lại vị trí bình thường trên đầu dương vật. Ở nam giới trưởng thành, điều này có thể xảy ra sau khi nhiễm trùng dương vật.

3.5. Viêm quy đầu dương vật:

Tình trạng này thường là do nhiễm trùng quy đầu. Các triệu chứng bao gồm đau, nhạy cảm và đỏ ở đầu dương vật. Ngoài ra, viêm quy đầu còn liên quan đến tình trạng viêm bao quy đầu ở những người đàn ông chưa cắt bao quy đầu.

3.6. Cong dương vật:

Phần cuối của dương vật cong bất thường, xuất hiện từ khi mới sinh. Trường hợp nặng có thể phải phẫu thuật chỉnh sửa. Ngoài ra còn có bệnh Peyronie. Trong đó, thân dương vật bị cong bất thường có thể do chấn thương ở dương vật người lớn hoặc các bệnh lý khác.

3.7. Các bệnh lý lây nhiễm ở dương vật:

Viêm hoặc nhiễm trùng niệu đạo: thường gây đau khi đi tiểu và dương vật chảy mủ. Bệnh lậu và chlamydia là những nguyên nhân phổ biến.

Bệnh lậu: Do vi khuẩn N. gonorrhea lây nhiễm vào dương vật khi quan hệ tình dục, gây viêm niệu đạo. Hầu hết các trường hợp mắc bệnh lậu ở nam giới đều gây ra triệu chứng tiểu buốt hoặc tiết dịch.

Nhiễm Chlamydia: là vi khuẩn có thể lây nhiễm sang dương vật qua đường tình dục, gây viêm niệu đạo. Có tới 40% trường hợp nhiễm chlamydia ở nam giới không gây ra triệu chứng.

Bệnh giang mai: do một loại vi khuẩn lây truyền khi quan hệ tình dục. Triệu chứng ban đầu của bệnh giang mai thường là một vết loét (săng) không đau trên dương vật.

Herpes dương vật: Vi rút HSV-1 và HSV-2 có thể gây ra mụn nước nhỏ và vết loét trên dương vật tái phát theo thời gian.

Mụn cóc dương vật: Vi rút u nhú ở người (HPV) có thể gây ra mụn cóc trên dương vật. Mụn cóc do virus HPV rất dễ lây lan và lây lan khi quan hệ tình dục.

3.8. Hội chứng dương vật nhỏ:

Dương vật nhỏ bất thường, xuất hiện từ khi mới sinh. Nguyên nhân phần lớn do sự mất cân bằng hormone.

3.9. Ung thư dương vật:

Ung thư dương vật rất hiếm ở Hoa Kỳ. Cắt bao quy đầu làm giảm nguy cơ ung thư dương vật.

Qua bài viết, chúng ta hiểu được phần nào cấu tạo của dương vật và các cấu trúc thần kinh, mạch máu xung quanh. Cung như, biết được một số bệnh lý thường gặp của dương vật. Khi có bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh, hoặc bất thường liên quan đến cấu trúc của dương vật. Chúng ta cần đến ngay các cơ sở khám chuyên khoa để được tư vấn kịp thời.