GIAO AN CHUYEN DE NITO VA HOP CHAT CUA NITO - 123doc

NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ: NỘI DUNG 1: Cấu tạo phân tử, tính chất vật lí của nitơ, amoniac, muối amoni, axit nitric và muối nitrat.. TỔ CHỨC DẠY HỌC CHUYÊN ĐỀ: NỘI DUNG 1: CẤU TẠO PHÂN TỬ, TÍNH

Ngày soạn: 30/9/2015CHUYÊN ĐỀ: NITƠ VÀ HỢP CHẤT CỦA NITƠ

(KHỐI 11 CƠ BẢN)

A CƠ SỞ THỰC HIỆN CHUYÊN ĐỀ:

- Phân phối chương trình, nội dung kiến thức theo SGK và chuẩn kiến thức - kỹ năng

- Sự logic về kiến thức của đơn chất và hợp chất

- Dựa vào các kiến thức trong thực tiễn cuộc sống

B NỘI DUNG CHUYÊN ĐỀ:

NỘI DUNG 1: Cấu tạo phân tử, tính chất vật lí của nitơ, amoniac, muối amoni, axit nitric và muối nitrat (1tiết)

- Vị trí trong bảng tuần hoàn, cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố nitơ

- Cấu tạo phân tử nitơ, amoniac, axit nitric

- Tính chất vật lí của nitơ, amoniac, axit nitric, muối amoni, muối nitrat

NỘI DUNG 2: Tính chất hóa học của nitơ và hợp chất của nitơ (2 tiết)

- Tính chất hoá học đặc trưng của nitơ: tính oxi hoá (tác dụng với kim loại mạnh, vớihiđro), ngoài ra nitơ còn có tính khử (tác dụng với oxi)

- Tính chất hoá học của amoniac: Tính bazơ yếu (tác dụng với nước, dung dịch muối, axit)

và tính khử (tác dụng với oxi)

- Tính chất hoá học của muối amoni (phản ứng với dung dịch kiềm, phản ứng nhiệt phân)

- HNO3 là một trong những axit rất mạnh; là chất oxi hoá rất mạnh: oxi hoá hầu hết kimloại, một số phi kim, nhiều hợp chất vô cơ và hữu cơ

- Tính chất bị nhiệt phân hủy của muối nitrat kim loại

NỘI DUNG 3: Trạng thái tự nhiên, ứng dụng và điều chế nitơ, amoniac, muối nitrat, axit nitric, muối nitrat (1 tiết)

- Trạng thái tự nhiên của nitơ

- Ứng dụng của nitơ, amoniac, muối amoni, axit nitric, muối nitrat

- Phương pháp điều chế nitơ, amoniac, axit nitric

NỘI DUNG 4: Luyện tập (1 tiết)

- Bài tập củng cố phần lí thuyết về nitơ và hợp chất

- Phân loại và phương pháp giải các dạng bài tập về nitơ và hợp chất

C TỔ CHỨC DẠY HỌC CHUYÊN ĐỀ:

NỘI DUNG 1: CẤU TẠO PHÂN TỬ, TÍNH CHẤT VẬT LÍ CỦA NITƠ,

AMONIAC, MUỐI AMONI, AXIT NITRIC VÀ MUỐI NITRAT.

I Mục tiêu:

1 Kiến thức:

Học sinh trình bày được:

- Vị trí của nitơ trong bảng tuần hoàn, cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố nitơ

- Tính chất vật lí của nitơ, amoniac, muối amoni, axit nitric, muối nitrat kim loại (trạngthái, màu, mùi, tỉ khối, tính tan)

- Cấu tạo phân tử nitơ, amoniac, axit nitric

- Viết cấu hình electron, công thức cấu tạo của các chất.

- Kỹ năng chăm sóc và bảo vệ sức khỏe

- Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn Hóa học

- Năng lực vận dụng kiến thức môn Hóa học vào cuộc sống

II Phương pháp và kĩ thuật dạy học:

- Phát hiện và giải quyết vấn đề

- Thảo luận hợp tác nhóm, sử dụng các phương tiện trực quan (hình ảnh, thí nghiệm)

- Phương pháp đàm thoại tìm tòi

III Chuẩn bị:

1 Giáo viên:

- Phiếu học tập, mô hình cấu tạo phân tử N2, NH3, HNO3

- Bình đựng khí NH3 đậy nút cao su có ống thủy tinh có vuốt nhọn xuyên qua, chậu nước,dung dịch phenolphtalein

2 Học sinh:

- Sách giáo khoa lớp 11 cơ bản

- Chuẩn bị các phiếu học tập theo hướng dẫn của giáo viên ở tiết trước

IV Tiến trình dạy học:

1 Kiểm tra bài cũ: Nguyên tử N (Z=7), viết cấu hình electron, xác định vị trí của nguyên

tố nitơ trong bảng tuần hoàn, dự đoán về tính chất hóa học của nitơ?

2 Bài mới:

HOẠT ĐỘNG 1: Tìm hiểu cấu tạo phân tử nitơ, amoniac, axit nitric.

GV: Hướng dẫn đọc Hs SGK, thảo luận

theo nhóm các nội dung sau:

Nhóm 1:

Thảo luận, hoàn thành phiếu học tập số 1.

Phiếu học tập số 1:

1 Trình bày cấu tạo phân tử N2, viết CTe,

CTCT của phân tử N2? Nhận xét về liên kết

H

2 Xác định số oxi hóa của nguyên tố nitơ

trong các chất sau:

NH3, N2, N2O, NO, N2O3, NO2, HNO3

3 Từ đặc điểm cấu tạo phân tử N2, số oxi

hóa của nitơ (trong N2) hãy dự đoán tính

3 Từ đặc điểm cấu tạo phân tử NH3, số oxi

hóa của nitơ (trong NH3) hãy dự đoán tính

chất hóa học của NH3?

Nhóm 3:

Thảo luận, hoàn thành phiếu học tập số 3.

Phiếu học tập số 3:

1 Viết công thức cấu tạo của axit nitric

(HNO3), xác định hóa trị của nguyên tố

nitrơ trong HNO3?

2 Xác định số oxi hóa của nguyên tố nitơ

trong các chất sau:

NH3, N2, N2O, NO, N2O3, NO2, HNO3

3 Từ cấu tạo phân tử HNO3, số oxi hóa của

nitơ (trong HNO3) hãy dự đoán tính chất

hóa học của HNO3?

HS: Thảo luận các nội dung theo nhóm, sau

TCHH

- P.tửchứa LK

ba bềnnên trơ vềmặt HH ởđiều kiệnthường

- Có sốoxh trunggian nênvừa cótính khửvừa cótính oxh

- Có sốoxh thấpnhất nên

có tínhkhử

- Có tínhaxit mạnh

- Có số oxihóa cao nhấtnên có tínhoxi hóa

HOẠT ĐỘNG 2: Tìm hiểu về tính chất vật lí của nitơ và hợp chất của nitơ.

GV: Hướng dẫn Hs thảo luận, thống nhất

phần tính chất vật lí của nitơ và hợp chất

(đã giao nhiệm vụ về nhà tìm hiểu) và trình

bày

Nhóm 1: Trình bày tính chất vật lí của

nitơ? Đề xuất phương pháp thu khí nitơ?

II Tính chất vật lí của nitơ và hợp chất của nitơ.

TCVL

Nitơ - Chất khí không màu, không mùi,

không vị, hơi nhẹ hơn không khí, hóa

Nhóm 2: Trình bày tính chất vật lí của

amoniac, muối amoni? Đề xuất phương

pháp thu khí amoniac?

Nhóm 3: Trình bày tính chất vật lí của axit

nitric, muối nitrat?

HS: Trình bày các nội dung đã thảo luận,

thống nhất Các Hs khác nhận xét, bổ sung

GV: - Cho Hs quan sát các lọ chứa khí

NH3, dung dịch HNO3 đặc, muối amoni

clorua rắn, muối natri nitrat rắn

- Tiến hành thí nghiệm về tính tan của

khí NH3, muối amoni clorua và muối natri

nitrat Hướng dẫn Hs quan sát và giải thích

hiện tượng quan sát được

HS: Quan sát thí nghiệm, giải thích hiện

tượng

GV: Nhận xét, bổ sung và chốt lại phần

kiến thức cơ bản

lỏng ở -1960C

- Ít tan trong nước

- Không duy trì sự cháy, sự hô hấp

→ Thu khí nitơ bằng phương phápdời chỗ nước

Muối amoni

- Tất cả các muối amoni đều tan tốttrong nước, khi tan điện li thành ion

NH4

+

không màu

Axit nitric

- Là chất lỏng không màu, bốc khóimạnh trong không khí ẩm, tan tốttrong nước

- Axit nitric kém bền, dễ bị phân hủygiải phóng khí NO2 Khí này tan trongdung dịch axit, làm cho dd có màuvàng

Muối nitrat

- Tất cả các muối nitrat đều tan tốttrong nước, là chất điện li manh

Bài 2: Cho các nhận định sau:

1 Nitơ là khí không màu, không mùi, không vị, tan tốt trong nước, không duy trì sự cháy,

sự hô hấp

2 Amoniac là chất khí không màu, có mùi khai, tan rất tốt trong nước

3 Dung dịch axit nitric có màu vàng là do axit nitric kém bền bị phân hủy thành khí NO2,khí này hòa tan trong dung dịch làm cho dung dịch HNO3 có màu vàng

4 Tất cả các muối amoni, muối nitrat đều tan tốt trong nước, là chất điện li mạnh

Bài 3: Trình bày cấu tạo phân tử các chất N2, NH3, HNO3?

4 Hướng dẫn Hs học bài ở nhà:

- Học bài cũ:

+ Cấu tạo phân tử nitơ, amoniac, axit nitric

+ Tính chất vật lí của nitơ, amoniac, muối amoni, axit nitric, muối nitrat

- Chuẩn bị các nội dung sau: (Cả lớp đều chuẩn bị các nội dung sau)

Phiếu học tập số 1: Tìm hiểu tính chất hóa học của nitơ.

Câu 1: Dựa vào đặc điểm cấu tạo nguyên tử, phân tử nitơ, số oxi hóa của nitơ trong phân tử N2

hãy dự đoán tính chất hóa học cơ bản của nitơ? Theo em phản ứng xảy ra giữa nitơ và các chấtphải thực hiện ở điều kiện nào? Vì sao?

Câu 2: Viết PTHH của các phản ứng khi cho nitơ tác dụng với Na, Mg, H2, O2? Xác định sựthay đổi số oxi hóa của nguyên tố nitơ và rút ra kết luận về tính chất hóa học của nitơ?

Phiếu học tập số 2: Tìm hiểu tính chất hóa học của amoniac.

Câu 1: Dựa vào đặc điểm cấu tạo phân tử, số oxi hóa của nitơ trong phân tử NH3, hãy dự đoántính chất hóa học của amoniac?

Câu 2: Hãy cho biết hiện tượng xảy ra khi:

a Cho quỳ tím vào dung dịch NH3?

b Cho dung dịch NH3 vào dung dịch AlCl3?

c Cho đũa thủy tinh có nhúng dd NH3 đặc lại gần đũa thủy tinh có nhúng dung dịch HCl?

Câu 3: Viết các PTHH của các phản ứng xảy ra khi cho dung dịch NH3 tác dụng với dd HCl,

H2SO4, AlCl3, FeCl3; Đốt cháy khí NH3? Xác định sự thay đổi số oxi hóa của nguyên tố nitơ vàrút ra kết luận về tính chất hóa học của amoniac?

Phiếu học tập số 3: Tìm hiểu tính chất hóa học của muối amoni.

Câu 1: Hãy cho biết hiện tượng xảy ra khi:

a Cho dung dịch (NH4)2SO4 đặc vào dung dịch NaOH đun nóng nhẹ?

b Đun nóng ống nghiệm có chứa NH4Cl, trên miệng ống nghiệm có đậy bằng tấm kính?

Câu 2: Viết PTHH của các phản ứng sau:

a Cho dung dịch NH4Cl vào dd Ca(OH)2; dung dịch (NH4)2SO4 vào dung dịch NaOH?

b Nhiệt phân các muối NH4Cl, NH4HCO3,(NH4)2CO3, NH4NO3, NH4NO2? Nhận xét vềsản phẩm của các phản ứng nhiệt phân?

→ Kết luận: Tính chất hóa học của muối amoni?

(GV: Chia lớp thành 3 nhóm, phân công nhiệm vụ cho tiết sau: Nhóm 1 trình bày phiếu học

tập số 1, Nhóm 2 trình bày phiếu học tập số 2, Nhóm 3 trình bày phiếu học tập số 3)

NỘI DUNG 2: TÍNH CHẤT HÓA HỌC CỦA NITƠ VÀ HỢP CHẤT CỦA NITƠ

(T1).

I Mục tiêu:

1 Kiến thức:

Học sinh trình bày được:

- Phân tử nitơ rất bền do có liên kết ba, nên nitơ khá trơ ở nhiệt độ thường, nhưng hoạtđộng hơn ở nhiệt độ cao

Học sinh chứng minh được:

- Tính chất hoá học đặc trưng của nitơ: tính oxi hoá (tác dụng với kim loại mạnh, vớihiđro), ngoài ra nitơ còn có tính khử (tác dụng với oxi)

- Tính chất hoá học của amoniac: Tính bazơ yếu (tác dụng với nước, dung dịch muối, axit)

- Viết các PTHH minh họa tính chất hoá học.

- Làm bài tập nhận biết muối amoni và một số bài tập liên quan

- Kỹ năng chăm sóc và bảo vệ sức khỏe

- Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn Hóa học

- Năng lực vận dụng kiến thức môn Hóa học vào cuộc sống

- Năng lực tính toán hóa học.

II Phương pháp và kĩ thuật dạy học:

- Phát hiện và giải quyết vấn đề

- Thảo luận hợp tác nhóm, sử dụng các phương tiện trực quan (hình ảnh, thí nghiệm)

- Phương pháp đàm thoại tìm tòi

III Chuẩn bị:

1 Giáo viên:

- Phiếu học tập, máy tính

- Dụng cụ: ống nghiệm, giá ống nghiệm, đèn cồn, ống hút, đũa thủy tinh…

- Hóa chất: dung dịch NH3, (NH4)2SO4, NH4Cl (tinh thể và dung dịch), HCl đặc, AlCl3

2 Học sinh:

- Sách giáo khoa lớp 11 cơ bản

- Chuẩn bị các phiếu học tập theo hướng dẫn của giáo viên ở tiết trước

IV Tiến trình dạy học:

1 Kiểm tra bài cũ: Viết CTCT các phân tử N2, NH3, xác định số oxi hóa của nguyên tố nitơ

và dự đoán tính chất hóa học của nitơ, amoniac?

2 Bài mới:

HOẠT ĐỘNG 1: Tìm hiểu tính chất hóa học của nitơ.

GV: Hướng dẫn Hs thảo luận, thống nhất phần nội

dung đã chuẩn bị ở phiếu học tập số 1 để trình

bày (Nhóm 1 trình bày)

Phiếu học tập số 1:

Câu 1: Dựa vào đặc điểm cấu tạo nguyên tử, phân

tử nitơ, số oxi hóa của nitơ trong phân tử N2 hãy

dự đoán tính chất hóa học cơ bản của nitơ? Theo

em phản ứng xảy ra giữa nitơ và các chất phải

thực hiện ở điều kiện nào? Vì sao?

Câu 2: Viết PTHH của các phản ứng khi cho nitơ

tác dụng với Na, Mg, H2, O2? Xác định sự thay

I Tính chất hóa học của nitơ:

2/ Tính khử: Tác dụng với oxi: ở 30000Choặc hồ quang điện

đổi số oxi hóa của nguyên tố nitơ và rút ra kết

luận về tính chất hóa học của nitơ?

HS: Thảo luận và trình bày, các nhóm Hs khác

Kết luận: Nitơ vừa có tính oxi hóa vừa có

tính khử, trong đó tính oxi hóa là tính chấtchủ yếu

HOẠT ĐỘNG 2: Tìm hiểu tính chất hóa học của amoniac.

GV: Hướng dẫn Hs tiến hành các TN, thảo luận,

thống nhất phần nội dung đã chuẩn bị ở phiếu học

tập số 2 để trình bày (Nhóm 2 trình bày)

Phiếu học tập số 2:

Câu 1: Dựa vào đặc điểm cấu tạo phân tử, số oxi

hóa của nitơ trong phân tử NH3, hãy dự đoán tính

chất hóa học của amoniac?

Câu 2: Tiến hành các thí nghiệm sau:

TN1 Cho quỳ tím vào dung dịch NH3?

TN2 Cho dung dịch NH3 vào dung dịch

AlCl3?

TN3 Cho đũa thủy tinh có nhúng dd NH3 đặc

lại gần đũa thủy tinh có nhúng dung dịch HCl

đặc?

Quan sát, nêu hiện tượng, viết PTHH của các

phản ứng xảy ra.

Câu 3: Viết các PTHH của các phản ứng xảy ra

khi cho dung dịch NH3 tác dụng với dd H2SO4,

FeCl3; Đốt cháy khí NH3? Xác định sự thay đổi số

oxi hóa của nguyên tố nitơ và rút ra kết luận về

tính chất hóa học của amoniac?

HS: Tiến hành thí nghiệm, thảo luận và trình bày,

→ nhận biết khí NH3

c) Tác dụng với dung dịch muối:

Vd:AlCl3+3NH3+3H2O3NH4Cl+Al(OH)3

Al3++ 3NH3 + 3H2O3NH4+ + Al(OH)3

2/ Tính khử:

Tác dụng với O2:

4NH3 + 3O2 →t o 2N2 + 6H2O 4NH3 + 5O2 t o,Pt→ 4NO + 6H2O

HOẠT ĐỘNG 3: Tìm hiểu tính chất hóa học của muối amoni.

GV: Hướng dẫn Hs thảo luận, thống nhất phần nội

dung đã chuẩn bị ở phiếu học tập số 3 để trình

bày (Nhóm 3 trình bày)

Phiếu học tập số 3:

Câu 1: Tiến hành các thí nghiệm:

TN1 Cho dung dịch (NH4)2SO4 đặc vào dung

III Tính chất hóa học muối amoni:

1 Tác dụng với dung dịch kiềm:

dịch NaOH đun nóng?

TN2 Đun nóng ống nghiệm có chứa tinh thể

NH4Cl, trên miệng ống nghiệm có đậy bằng tấm

kính?

Quan sát, nêu hiện tượng, viết PTHH của các

phản ứng xảy ra.

Câu 2: Viết PTHH của các phản ứng sau:

a Cho dung dịch NH4Cl vào dd Ca(OH)2?

b Nhiệt phân các muối NH4HCO3,

(NH4)2CO3, NH4NO3, NH4NO2? Nhận xét về sản

phẩm của các phản ứng nhiệt phân

→ Kết luận: Tính chất hóa học của muối amoni?

HS: Tiến hành thí nghiệm, thảo luận và trình bày,

NH4NO3 →t o N2O + 2H2O

NH4NO2 →t o N2 + 2H2O

3 Củng cố:

GV: Chốt lại phần kiến thức trọng tâm của bài học, hướng dẫn Hs làm các bài tập củng cố

nội dung bài học

HS: Làm các bài tập củng cố phần kiến thức của bài học.

Câu 1: Viết các PTHH theo sơ đồ chuyển hóa sau:

N2 →(1) NH3 →(2) NH4Cl→(3) NH3→(4) NH4NO3→(5) N2O

Câu 2: Trình bày phương pháp hóa học để nhận biết các dung dịch: NaCl, Na2SO4, NH4Cl,(NH4)2SO4?

Câu 3: Cho dung dịch NaOH dư vào 150 ml dung dịch (NH4)2SO4 1M đun nóng nhẹ

a/ Viết PTHH ở dạng phân tử và dạng ion thu gọn ?

b/ Tính thể tích khí (đktc) thu được?

Câu 4: Phải dùng bao nhiêu lít khí N2 và bao nhiêu lít khí H2 để điều chế 17 gam NH3 ? biếtrằng H% = 25%, các thể tích khí được đo ở đktc?

4 Hướng dẫn Hs học bài ở nhà:

- Học bài cũ: Tính chất hóa học của nitơ, amoniac, muối amoni; viết các PTHH minh họa

- Làm các bài tập: 1-5 trang 31; 1-8 trang 37&38 ở SGK

- Chuẩn bị các nội dung sau:

GV phát phiếu học tập cho HS, yêu cầu mỗi HS về nhà thực hiện lên giấy A4 GV chialớp thành 6 nhóm (mỗi nhóm gồm 6 - 7 HS), phân công nhóm trưởng, thư kí của từng nhóm vànêu phương thức hoạt động để tiết học sau HS chủ động tiếp thu kiến thức

+ Tất cả HS đều trả lời 2 câu hỏi (1, 2) sau vào giấy A4.

Câu 1: Viết phương trình điện li của HNO3? Dựa vào phương trình điện li của HNO3 và

số oxi hóa của nitơ trong phân tử HNO3, hãy trình bày tính chất hóa học của dung dịch HNO3

(tính axit, tính oxi hóa).Viết PTHH minh họa?

Câu 2: Trình bày tính chất hóa học của muối nitrat (của kim loại), nêu các trường hợp

xảy ra khi nhiệt phân hủy muối nitrat (của kim loại)? Viết các PTHH minh họa?

+ Phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng nhóm chuyên sâu: (ngoài việc chuẩn bị 2 câu hỏi

trên, học sinh phải nghiên cứu kỷ về các nội dung của nhóm mình theo phân công)

- Nhóm 1, 2: (nhóm chuyên sâu tìm hiểu về tính chất của dd HNO 3 khi tác dụng với kim

loại) nghiên cứu kỷ cách tiến hành thí nghiệm ở câu 2 và tìm tòi kiến thức liên quan để dự kiến câu trả lời cho các câu hỏi còn lại của phiếu học tập số 1.

- Nhóm 3, 4: (nhóm chuyên sâu tìm hiểu về tính chất của dd HNO 3 khi tác dụng với phi

kim, tác dụng với hợp chất) nghiên cứu kỷ cách tiến hành thí nghiệm ở câu 2 và tìm tòi kiến thức liên quan để dự kiến câu trả lời cho các câu hỏi còn lại của phiếu học tập số 2.

- Nhóm 5, 6: (nhóm chuyên sâu tìm hiểu về tính chất hóa học của muối nitrat kim loại)

nghiên cứu kỷ cách tiến hành thí nghiệm ở câu 1 và tìm tòi kiến thức liên quan để dự kiến câu

trả lời cho các câu hỏi còn lại của phiếu học tập số 3.

Phiếu học tập số 1: (nhóm chuyên sâu 1, 2)

Nghiên cứu tính chất của HNO3 khi tác dụng với kim loại

1) Nội dung thảo luận:

Câu 1: Dựa vào số oxi hóa của nguyên tố nitơ trong phân tử HNO3 hãy dự đoán tính chấthóa học của HNO3? Tính chất đó được thể hiện khi HNO3 tác dụng với những loại chất nào?

Câu 2: Nghiên cứu các thí nghiệm sau:

TN: “ HNO3 tác dụng với Cu” Cách tiến hành thí nghiệm:

TN1 Cho mẫu Cu vào một nhánh của ống nghiệm (hai nhánh), cho 2ml dd HNO 3 loãng vào nhánh còn lại, dùng bông có tẩm dd NaOH đặt trên miệng ống nghiệm, nghiêng ống nghiệm cho dd HNO 3 tràn qua nhánh chứa kim loại Cu, đun nóng nhẹ ống nghiệm (nếu chưa

có hiện tượng)

TN2 Cho mẫu Cu vào một nhánh của ống nghiệm (hai nhánh), cho 2ml dung dịch HNO 3 đặc vào nhánh còn lại, dùng bông có tẩm dd NaOH đặt trên miệng ống nghiệm, nghiêng ống nghiệm cho dung dịch HNO 3 tràn qua nhánh chứa kim loại Cu.

 Quan sát, nêu hiện tượng, viết phương trình hóa học của các phản ứng xảy ra và xác định vai trò của HNO 3 trong 2 phản ứng trên dựa vào sự thay đổi số oxi hóa của nguyên tố nitơ?

Câu 3: Viết PTHH của các phản ứng xảy ra (nếu có) trong các trường hợp sau, xác định sự

thay đổi số oxi hóa của nguyên tố nitơ?

a Al + HNO3 loãng →

b Fe + HNO3(đặc) →

c Viết sơ đồ tổng quát khi cho kim loại M tác dụng với dung dịch HNO3?

→ Nhận xét:

2) Chuẩn bị nội dung chia sẻ ở nhóm mảnh ghép:

Tính chất hóa học của axit nitric (tính chất của HNO 3 khi tác dụng với kim loại).

+ Thí nghiệm:

+ Hiện tượng:

+ Phương trình hóa học:

+ Nhận xét:

Phiếu học tập số 2: (nhóm chuyên sâu 3, 4)

Nghiên cứu tính chất của HNO3 khi tác dụng với phi kim, hợp chất

1) Nội dung thảo luận:

Câu 1: Dựa vào số oxi hóa của nguyên tố nitơ trong phân tử HNO3 hãy dự đoán tính chất hóa học của dung dịch HNO3? Tính chất đó được thể hiện khi HNO3 tác dụng với những loại chất nào?

Câu 2: Nghiên cứu thí nghiệm sau:

TN: “HNO3 đặc tác dụng S” Cách tiến hành thí nghiệm:

Cho vào ống nghiệm 2 nhánh, một nhánh 2 ml dung dịch HNO 3 ; nhánh còn lại một ít bột S Dùng bông có tẩm dd NaOH đặt trên miệng ống nghiệm, đun nóng nhánh chứa bột S cho đến khi nóng chảy, nghiêng ống nghiệm cho dung dịch HNO 3 tràn qua nhánh chứa S nóng chảy

 Quan sát, nêu hiện tượng, viết phương trình hóa học của các phản ứng xảy ra và xác định vai trò của HNO 3 trong phản ứng trên dựa vào sự thay đổi số oxi hóa của nguyên tố nitơ?

Câu 3: Viết PTHH của các phản ứng xảy ra (nếu có) trong các trường hợp sau? Xác định

sự thay đổi về số oxi hóa của nguyên tố nitơ?

a C + HNO3(đặc)

o

t

→

b FeO + HNO3 loãng →

c Fe(OH)2 + HNO3 loãng→

d Fe2O3 + HNO3(đặc) →

Trong các phản ứng trên, HNO3 thể hiện tính oxi hóa, tính axit ở phương trình nào?

→ Nhận xét:

2) Chuẩn bị nội dung chia sẻ ở nhóm mảnh ghép:

Tính chất hóa học của axit nitric:

- Tính chất của HNO 3 khi tác dụng với phi kim.

+ Thí nghiệm:

+ Hiện tượng:

+ Phương trình hóa học:

+ Nhận xét:

- Tính chất của HNO 3 khi tác dụng với hợp chất.

+ Ví dụ (viết PTHH):

+ Nhận xét:

Phiếu học tập số 3: (nhóm 5, 6)

Nghiên cứu tính chất hóa học của muối nitrat kim loại

1) Nội dung thảo luận:

Câu 1: Nghiên cứu thí nghiệm sau:

TN: “Nhiệt phân muối KNO3” Cách tiến hành thí nghiệm:

Cho vào ống nghiệm chịu nhiệt một ít tinh thể KNO 3 , tiến hành đun nóng đến khi nóng chảy Khi thấy các bọt khí xuất hiện, đưa mẫu than đã được đốt nóng đỏ vào ống nghiệm.

 Quan sát, nêu hiện tượng, viết phương trình hóa học của các phản ứng xảy ra để giải thích hiện tượng trên?

Câu 2: Trình bày các trường hợp xảy ra khi nhiệt phân muối nitrat của kim loại? Viết các

PTHH minh họa?

 Kết luận:

2) Chuẩn bị nội dung chia sẻ ở nhóm mảnh ghép:

Tính chất hóa học của muối nitrat:

- HNO3 là chất oxi hoá rất mạnh: oxi hoá hầu hết kim loại, một số phi kim, nhiều hợp chất

vô cơ và hữu cơ

- Tính chất hóa học của muối nitrat kim loại

2 Kĩ năng:

- Dự đoán tính chất hóa học, kiểm tra dự đoán bằng thí nghiệm và rút ra kết luận về tínhchất hóa học của axit nitric và muối nitrat

- Quan sát thí nghiệm, hình ảnh , rút ra được nhận xét về tính chất của HNO3, muối nitrat

- Viết các PTHH dạng phân tử, ion rút gọn minh họa tính chất hoá học của HNO3 (đặc vàloãng), muối nitrat

- Tính thành phần % khối lượng của hỗn hợp kim loại tác dụng với HNO3

- Kĩ năng chăm sóc và bảo vệ sức khỏe

- Năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn Hóa học

- Năng lực vận dụng kiến thức môn Hóa học vào cuộc sống

- Năng lực tính toán hóa học.

II Phương pháp và kĩ thuật dạy học:

- Phát hiện và giải quyết vấn đề

- Thảo luận hợp tác nhóm, sử dụng các phương tiện trực quan (hình ảnh, thí nghiệm)

- Phương pháp đàm thoại tìm tòi

- Sử dụng kĩ thuật mảnh ghép

III Chuẩn bị:

1 Giáo viên:

- Phiếu học tập, máy tính

- Dụng cụ: ống nghiệm, giá ống nghiệm, đèn cồn, ống hút, giá thí nghiệm…

- Hóa chất: dung dịch HNO3 (loãng và đặc), KNO3, S, Cu, C

2 Học sinh:

- Sách giáo khoa lớp 11 cơ bản

- Chuẩn bị các phiếu học tập theo hướng dẫn của giáo viên ở tiết trước

IV Tiến trình dạy học:

1 Kiểm tra bài cũ: Kết hợp trong bài dạy.

2 Bài mới:

HOẠT ĐỘNG 1: Tìm hiểu tính axit của dung dịch HNO 3 (4 phút)

GV: Chiếu câu hỏi, yêu cầu Hs trình bày

Câu hỏi:

- Viết phương trình điện li của HNO3?

- Hoàn thành các phương trình hóa học sau:

GV: Nhận xét, bổ sung và chốt lại phần kiến thức

cơ bản (chấm điểm Hs trình bày)

I Tính chất hóa học của axit nitric:

1 Tính axit mạnh:

- HNO3 là axit mạnh, dd HNO3 làm đổimàu quỳ tím, tác dụng bazơ, oxit bazơ,muối

- VD:

2HNO3 + CuO → Cu(NO3)2 + H2O3HNO3 + Fe(OH)3 → Fe(NO3)3 + 3H2O2HNO3+CaCO3→Ca(NO3)2+CO2 +H2O

HOẠT ĐỘNG 2: Học sinh tự nghiên cứu từng kiến thức chuyên sâu được phân công.

(7 phút)

GV: Cho 6 nhóm học sinh chuyên sâu tiến

hành TN, thảo luận, hoàn thành các nhiệm vụ

của phiếu học tập

- Nhóm 1,2: Nghiên cứu tính chất của HNO3

khi tác dụng với đơn chất kim loại ở phiếu

học tập số 1.

- Nhóm 3,4: Nghiên cứu tính chất của HNO3

khi tác dụng với phi kim, hợp chất ở phiếu

học tập số 2.

- Nhóm 5,6: Nghiên cứu tính chất hóa học của

muối nitrat kim loại ở phiếu học tập số 3.

Sau 12 phút các học sinh của từng nhóm

a) Tác dụng với kim loại:

Thí nghiệm 1: HNO3(l) tác dụng với Cu

mảnh ghép, nhóm mảnh ghép được đánh số

thứ tự từ 1 đến 6) trả lời kiến thức mảnh ghép

là kiến thức tổng hợp của bài học

HS: Thực hiện nghiên cứu, thảo luận, tiến

hành TN hoàn thành các phiếu học tập theo

nhóm

Phiếu học tập số 1: (nhóm 1, 2)

(Nghiên cứu tính chất của HNO3 khi tác dụng

với kim loại)

1) Nội dung thảo luận:

Câu 1: Dựa vào số oxi hóa của nguyên tố

nitơ trong phân tử HNO3 hãy dự đoán tính

chất hóa học của dung dịch HNO3? Tính chất

đó được thể hiện khi HNO3 tác dụng với

những loại chất nào?

Câu 2: Tiến hành các thí nghiệm sau:

TN: “ HNO3 tác dụng với Cu”

Cách tiến hành thí nghiệm:

a Cho mẫu Cu vào một nhánh của ống

nghiệm (hai nhánh), cho 2ml dung dịch HNO 3

loãng vào nhánh còn lại, dùng bông có tẩm

dd NaOH đặt trên miệng ống nghiệm,

nghiêng ống nghiệm cho dung dịch HNO 3

tràn qua nhánh chứa kim loại Cu, đun nóng

nhẹ ống nghiệm (nếu chưa có hiện tượng)

b Cho mẫu Cu vào một nhánh của

ống nghiệm (hai nhánh), cho 2ml dung dịch

HNO 3 đặc vào nhánh còn lại, dùng bông có

tẩm dd NaOH đặt trên miệng ống nghiệm,

nghiêng ống nghiệm cho dung dịch HNO 3

tràn qua nhánh chứa kim loại Cu.

 Quan sát, nêu hiện tượng, viết

phương trình hóa học của các phản ứng xảy

ra và xác định vai trò của HNO 3 trong 2

phản ứng trên dựa vào sự thay đổi số oxi

hóa của nguyên tố nitơ?

Câu 3: Viết PTHH của các phản ứng xảy

ra (nếu có) trong các trường hợp sau?Xác định

sự thay đổi số oxi hóa của nguyên tố nitơ?

a Al + HNO3 loãng →

b Fe + HNO3(đặc) →

c Viết sơ đồ tổng quát khi cho kim loại M tác

dụng với dung dịch HNO3?

→ Nhận xét:

Hiện tượng: Kim loại Cu tan dần, dung dịch

chuyển sang màu xanh, có khí không màu hóanâu trong không khí thoát ra

PTHH:

3Cu+8H N O+ →3Cu+ (NO ) +2+N O+4H O

Thí nghiệm 2: HNO3(đ) tác dụng với Cu

Hiện tượng: Kim loại Cu tan dần, dung dịch

chuyển sang màu xanh, có khí màu nâu thoát ra.PTHH:

NO NO N

Trong đó, n là hóa trị cao nhất của kim loai M.

Nhận xét: HNO3 có tính oxi hóa mạnh, oxi hóahầu hết các kim loại trừ Au và Pt, đưa kim loạilên mức oxi hóa cao nhất, tạo muối nitrat

Một số trường hợp thường gặp: Khi kim loại

tác dụng với dd HNO3

- K.loại + HNO3 đặc, sản phẩm khử là NO2

- K.loại có tính khử trung bình, yếu (như: Fe,

Cu, Ag )+ HNO3(l), sản phẩm khử là NO

- K.loại mạnh (như: Mg, Al, Zn )+ HNO3(l), s.p[K] có thể là: NO, N2, N2O, NH4NO3

Lưu ý: Fe,Al,Cr thụ động với HNO3 đặc nguội