Giáo án ôn Tập Ngữ Văn 8 Bài: Văn Bản “Muốn Làm Thằng Cuội”

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV lần lượt đặt câu hỏi:

+ Em hãy nếu những hiểu biết của mình về nhà thơ Tản Đà?

+ Bài thơ được viết vào thời gian nào?

+ Bài thơ được viết theo thể thơ nào?

+ Tên bài thơ có gì mới mẻ so với thơ cổ điển em đã học?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS lắng nghe câu hổi, suy nghĩ câu trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số bạn đứng lên trả lời câu hỏi. Cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá và chốt lại kiến thức trọng tâm.

I. Tìm hiểu chung về văn bản

- Tản Đà là một nghệ sĩ có tài, có tình, có cá tính độc đáo, có nhân cách cao thượng, sáng trong. Ông không muốn hoà nhập với XHTD phong kiến đầy rẫy chuyện xấu xa, nhơ bẩn hỗn tạp, xô bồ, bon chen danh lợi. Ông tìm cách thoát ly vào rượu, thơ, vào cõi mộng cõi tiên, vào lối sống phong dung, khoáng đạt của khách tài tử đa tình.

- Thể thơ: thất ngôn bát cú nhưng chứa cái sầu mộng, cái thoát ly, cái đa tình, cái ngông rất mới mẻ, lãng mạn và đầy sáng tạo.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

NV1:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV đặt câu hỏi:

+ Hình ảnh nào khơi nguồn ảm hứng cho nhà thơ?

+ Thơ trữ tình lãng mạn là tiếng nói trực tiếp của tác giả. Vậy nhân vật trữ tình ở bài thơ là ai? Và có tâm sự gì?

+ Theo em vì sao tác giả lại có tâm tạng “buồn, chán” trần thế?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS lắng nghe và trả lời câu hỏi giáo viên đặt ra.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- Một số học sinh trả lời câu hỏi trước lớp. Cả lớp lắng nghe và nhận xét.

Bước 4: Nhận xét, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức

 ghi lên bảng.

NV2:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV gọi HS đọc 5 câu thơ còn lại.

- GV đặt câu hỏi:

+ Khi buồn, chán, con người ta có thể tìm về dĩ vãng để quên đi thực tại. Nhưng trong bài thơ khi buồn, chán t/g muốn thoát ly thực tại bằng cách nào? có gì đặc biệt?

+ Cách thoát ly ấy đã nói lên được phong cách gì trong thơ ông mà em đã biết?

+ Em hiểu "Ngông" có nghĩa là gì?

+ Từ những hiểu biết về từ "Ngông" em hãy PT cái "Ngông" của Tản Đà trong bài thơ "Muốn làm thằng Cuội".

+ "Cung Quế, cành đa" là những nơi dành cho những người ntn trong tưởng tượng của người xưa?

+ Nhà thơ muôn lên cung trăng để chơi, những thú chơi trên cung trăng là những gì?

+ Có gì đặc biệt trong cách dùng từ và phép đối ở hai câu thơ (thực, luận)? Tác dụng của NT đó?

+ Đọc 2 câu luận, hãy chỉ ra chất phong tình và lãng mạn của tác giả trong ý thơ?

+ Theo em khát vọng thoát ly của Tản Đà có phải là trốn chạy và xa lánh kg?

+ Từ những phát hiện trên em có nhận xét gì về thơ của Tản Đà?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS lắng nghe và suy nghĩ để trả lời câu hỏi mà GV đã đặt ra.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mơi một số bạn trả lời câu hổi trước lớp. Cả lớp lắng nghe và nhận xét.

Bước 4: Nhận xét đánh giá

- GV Nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức trọng tâm cần ghi nhớ

- GV bổ sung: Cách tân của Tản Đà là những cách tân trong thơ Đường Luật để ý tình được tung phá. Cái tôi trữ tình lãng mạn được bay bổng tự nhiên - cũng vì những sáng tạo đó mà người ta nói Tản Đà là gạch nối liền giữa thơ cũ và thơ mới … và là người mở đầu cho phong trào thơ mới của VH lãng mạn.

NV3:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV đặt câu hỏi:

+ Hành động nào được nhấn mạnh, bộc lộ trực tiếp thái độ của tác giả?

+ Ý nghĩa của tiếng “cười” ở đây là gì?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS lắng nghe câu hỏi, suy nghĩ trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- Một số HS báo cáo kết quả. Cả lớp lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Đánh giá, nhận xét

- GV nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV bổ sung: Chính từ “cười:” đã thể hiện đỉnh cao của hồn thơ lãng mạn, phong thái phóng khoáng ngông nghênh và rất duyên dáng, đa tình của Tản Đà.

NV4:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ

- GV đặt câu hỏi:

+ Theo em những yếu tố NT nào tạo nên sưc hấp dẫn của bài thơ.

+ Nội dung của bài thơ?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS lắng nghe, suy nghĩ và trả lời câu hỏi.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- Một số học sinh trình bày kết quả trước lớp. Cả lớp lắng nghe và nhận xét.

Bước 4: Đánh giá, kết luận

- GV Nhận xét, đánh giá, chốt kiến thức.

- GV mời 2 HS đọc ghi nhớ trong SGK

II. Kiến thức trọng tâm

1. Hai câu đầu

- Tác giả buồn chán thực tại XH đen buồn vì công danh dở dang, vì đời thiếu tri âm tri kỷ.

+ Hình ảnh khơi nguồn cảm hứng cho nhà thơ: Đêm trăng thu.

+ Thơ trữ tình lãng mạn là tiếng nói trực tiếp của tác giả. Nhân vật trữ tình ở bài thơ là chính là tác giả.

Có tâm sự:

· Buồn chán thế gian.

· Muốn nói tâm sự ấy với Chị Hằng chứ không phải là ai khác.

+ Tác giả có tâm trạng "buồn, chán" trần thế vì: thấy bất hoà sâu sắc với xã hội và muốn thoát ly khỏi cuộc đời đáng chán nản ấy.

2. Câu thực, luận

- Ước muốn lên cung trăng thoát ly thực tại chán ngán.

- Thể hiện cái ngông, cái cốt cách đa tình của t/g.

+ Khi buồn, chán, con người ta có thể tìm về dĩ vãng để quên đi thực tại. Nhưng trong bài thơ khi buồn, chán t/g muốn thoát ly thực tại bằng cách: muốn làm thằng Cuội, muốn lên cung trăng làm bầu bạn với mây gió .v.v…)

 Một hồn thơ "Ngông" - làm những việc trái với lẽ thường, khác với mọi người bình thường.

 Đây là một ước muốn khác đời, ngông nghênh lãng mạn với cá tính nhạy cảm, đa tình.

+ Trong tưởng tượng của người xưa, "Cung Quế, cành đa" là những nơi dành cho những siêu nhân – tiên, chỉ có trong giấc mơ, trong tưởng tượng  lãng mạn bay bổng của nhà thơ  là giấc mộng thoát ly.

+ Nhà thơ muôn lên cung trăng để chơi, những thú chơi trên cung trăng là: Đỡ tủi, có bầu có bạn, vui cùng gió, cùng mây.

+ Điểm đặc biệt trong cách dùng từ và phép đối ở hai câu thơ (thực, luận):

- Dùng điệp ngữ: có, cùng

- Đối thanh, đối ý, lời

 Nhấn mạnh nhu cầu được thoả mãn đời sống nội tâm

+ Chất phong tình và lãng mạn của tác giả trong ý thơ 2 câu luận: lên với trăng, ẩn mình trong mây bay, gió cuốn, sánh vai bầu bạn với người đẹp Hằng Nga, không còn buồn sầu, cô đơn.

+ Khát vọng thoát ly của Tản Đà không phải là trốn chạy và xa lánh. Những giấc mơ, khát vọng trong giấc mộng vẫn mang đủ bản tính đa tình và "ngông" của t/g, vẫn ước muốn được cuộc sống đích thực với những niềm vui ở cõi trần đi tìm bạn bè nhân hậu, chân tình.

=> Hai câu thực, luận đã bộc lộc những ước mơ và tính cách nào của nhà thơ: thoát ly thực tại chán ngán và cách chơi ngông của nhà thơ đa tình.

 Phong cách thơ Tản Đà: Vừa mang phong cách cũ (thể thơ) vừa có những sáng tạo mới mẻ về câu chữ, ngôn từ, ND.

3. Hai câu kết

- Mơ ước về tương lai, muốn được ở cung trăng mãi mãi.

+ Hành động được nhấn mạnh, bộc lộ trực tiếp thái độ của tác giả là hành động cười

 Ý nghĩa:

- Vì đã đạt ước mơ, khát vọng thoát ly, xa lánh cõi trần.

- Cười mỉa mai, khinh bỉ cõi trần chỉ là nơi bé nhỏ thấp hèn, chật hẹp.

III. Tổng kết

- Muốn thuyết minh đặc điểm một thể loại văn học (thể thơ hay văn bản cụ thể), trước hết phải quan sát, nhận xét, sau đó khái quát thành những đặc điểm.

- Khi nêu các đặc điểm, cần lựa chọn những đặc điểm tiêu biểu, quan trọng và cần có những ví dụ cụ thể làm sáng tỏ các đặc điểm ấy.

PHIẾU BÀI TẬP SỐ 1

Câu 1. Hai câu thơ đầu là tiếng than và lời tâm sự của Tản Đà với chị Hằng. Theo em, vì sao Tản Đà có tâm trạng “chán trần thế”?

Câu 2. Nhiều người đã nhẫn ét một cách xác đáng rằng, Tản Đà là một hồn thơ “ngông”. Em hiểu “ngông” nghĩa là gì (bộc lộ một thái độ như thế nòa đối với cuộc sống)? Hãy phân tích cái “ngông” của Tản Đà trong ước muốn được làm thằng Cuội (chú ý các câu 3 – 4, 5 – 6).

Câu 3. Phân tích hình ảnh cuối bài thơ: Tựa nhau trông xuống thế gian cười. Em hiểu cái cười ở đây có ý nghĩa gì?

Câu 4. Theo em, những yếu tố nghệ thuật nào đã tạo nên sức hấp dẫn của bài thơ?

Câu 5. Nhận xét về phép đối trong hai câu 3 – 4 và 5 – 6 của bài thơ.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

Câu 1. Nét cá tínhThông tin không đúng về tác giả Tản Đà là:

A. Tản Đà (1889-1939) có bút danh là Nguyễn Khắc Hiếu

B. Ông xuất thân là nhà nho , từng đi thi những không đỗ . Sau ông chuyển sang sáng tác văn chương quốc ngữ

C. Thơ ông tràn đầy cảm xúc lãng mạn, lại rất đậm đà bản sách, vừa cổ điển vừa hiện đại

D. Ngoài ra Tản Đà rất thành công với truyện ngắn và kí mang màu sắc hiện thực, thâm trầm.

Câu 2. Bài thơ “Muốn làm thằng Cuội” nằm trong tập thơ nào của Tản Đà?

A. Khối tình con I, xuất bản năm 1917

B. Khối tình con II, xuất bản năm 1917

C. Thề non nước, Tiểu thuyết viết năm 1920

D. Giấc mộng lớn, Tự truyện viết năm 1932

Câu 3. Chân dung thi sĩ Tản Đà tiêu biểu về tác giả Tản Đà là

A. Phóng khoáng, khao khát lập thân, lập công danh

B. Ngông và đa tình

C. Mơ mộng, yêu đời

D. Mang nặng niềm hoài cổ

Câu 4. Trong bài thơ Muốn làm thằng Cuội, thi sĩ Tản Đà xưng hô với chị Hằng như thế nào?

A. Gọi chị, xưng em.

B. Gọi chị, xưng mình.

C. Gọi chị, xưng anh.

D. Gọi chị, xưng tôi.

Câu 5. Bài thơ “Muốn làm thằng Cuội” được viết theo thể thơ nào?

A. Thể thơ tứ tuyệt.

B. Thể thơ thất ngôn bát cú.

C. Thể thơ tự do.

D. Thể thơ bảy chữ.

Câu 6. Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ nào trong hai câu thơ sau

Có bầu có bạn can chi tủi,

Cùng gió, cùng mây thế mới vui

A. Phép đối, liệt kê

B. Nhân hoá, liệt kê

C. Ẩn dụ, liệt kê

D. So sánh, tương phản

Câu 7. Nhan đề “Muốn làm thằng Cuội” cho chúng ta thấy điều gì ở con người nhà thơ?

A. Sự đùa cợt của nhà thơ trước thực trạng cuộc sống lúc bấy giờ.

B. Xu hướng nhập cuộc, muốn cống hiến tài năng cho đất nước.

C. Xu hướng muốn thoát li, xa lánh chốn bụi trần của nhà thơ.

D. Lòng yêu đời, yêu cuộc sống của nhà thơ.

Câu 8. Nội dung chính của bài thơ “Muốn làm thằng Cuội” là gì?

A. Ước mơ được lên cung trăng để làm bạn với chị Hằng và chú Cuội.

B. Cuộc sống thanh thản, an nhàn, hạnh phúc của tác giả trong cuộc sống đời thường.

C. Lòng yêu đời, yêu người của tác giả.

D. Tâm sự buồn chán của nhà thơ trước cảnh thực tại tầm thường, muốn thoát li bằng mộng tưởng lên cung trăng bầu bạn với chị Hằng.

Câu 9. Hai câu thơ trên thể hiện khát vọng gì của nhà thơ?

A. Khát vọng cuộc sống hạnh phúc, không có nỗi buồn và cô đơn.

B. Khát vọng về một cuộc sống bình yên, vui vẻ.

C. Khát vọng về một tình bạn cao đẹp, sâu sắc.

D. Khát vọng được hoà mình với thiên nhiên.

Câu 10. Tâm trạng của tác giả trong hai câu thơ “Đêm trường buồn lắm chị Hằng ơi! Trần thế em nay chán nửa rồi” là gì?

A. Tâm trạng buồn rầu vì đường công danh sự nghiệp không thành.

B. Tâm trạng buồn rầu vì cảnh trần thế đầy rẫy những xấu xa.

C. Tâm trạng buồn rầu vì cảnh nghèo túng, đói khổ của con người ở chốn trần gian.

D. Tâm trạng buồn rầu vì tác giả không làm được gì để giúp đỡ gia đình.

Câu 11. Nét mới của tác phẩm là gì:

A. Hồn thơ lãng mạn pha chút ngông nghênh , giọng thơ phóng khoáng đa tình.

B. Những cách tân mới trong luật thơ - không có về đối trong câu Thực

C. Thể thơ thất ngôn bát cú Đường Luật

D. Đề tài về trăng

Câu 12. Từ “cười” trong câu thơ sau không mang nét nghĩa nào sau đây?

Rồi cứ mỗi năm rằm tháng tám

Tựa nhau trông xuống thế gian cười

A. Nụ cười kiêu ngạo, khinh bạc cuộc đời và cõi nhân gian nhỏ bé

B. Nụ cười hạnh phúc vì thoát khỏi khổ đau, sống cuộc đời không nỗi buồn và tự do

C. Nụ cười xót xa vì không về được dương gian, thiếu quê hương

D. Nụ cười sung sướng khi tìm được người bầu bạn, không còn phải sống cô đơn.