Giáo án PTNL Bài Con Cò | Giáo án Phát Triển Năng Lực Ngữ Văn 9

GV đặt câu hỏi: Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Chế Lan Viên?

* Giáo viên giới thiệu chân dung nhà thơ và bổ sung:

+ Quê quán: huyện Cam Lộ tỉnh Quảng Trị.

+ Chế Lan Viên từng nổi tiếng trong phong trào Thơ mới với tập thơ Điêu tàn, là nhà thơ xuất sắc của nền thơ ca Việt Nam thế kỉ XX.

+ Ông được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

? Bài thơ "Con cò" được ra đời trong hoàn cảnh nào?

* Giáo viên hướng dẫn đọc: Thể thơ tự do, nhịp điệu biến đổi có nhiều câu thơ điệp lại, tạo nhịp điệu gần với điệu hát ru, giọng đọc thủ thỉ tâm tình, chú ý các điệp từ, điệp ngữ, câu cảm.

* Giáo viên đọc mẫu đoạn 1, gọi 2 học sinh đọc 2 đoạn còn lại

? Bài thơ được viết theo thể thơ nào?

? Phương thức biểu đạt chính của bài thơ?

? Xác định bố cục bài thơ ?

+ Đoạn 1: Hình ảnh con cò qua lời hát ru của mẹ thời thơ ấu.

+ Đoạn 2: Hình ảnh con cò qua lời hát ru của mẹ qua những chặng đường đời mỗi con người.

+ Đoạn 3: (còn lại): suy ngẫm, triết lí về tình mẹ.

* Giáo viên cho học sinh nghe ca khúc Cánh cò trong câu hát mẹ ru- Tam ca áo trắng thể hiện

? Hình tượng trung tâm của ca khúc là hình tượng nào?

? Âm hưởng của ca khúc gợi cho em những suy nghĩ ra sao?

* Học sinh sẽ trình bày những cảm nhận của mình về nội dung ca khúc-> học sinh nghe và bổ sung

* Giáo viên: Bố cục bài thơ được dẫn dắt theo sự phát triển của hình tượng trung tâm. Hình tượng Con Cò trong mối quan hệ với cuộc đời con người được xuyên suốt cả bài thơ.Các em đã được chuẩn bị bài ở nhà, chia nhóm thảo luận hình tượng con cò trong từng đoạn thơ.

* 3 học sinh đọc lại thật diễn cảm 3 đoạn thơ

* Nhóm 1 nhận phiếu học tập & thảo luận

? Ở đoạn 1 hình ảnh con cò được gợi ra trực tiếp từ đâu ?

? Tại sao tác giả viết “Trong lời mẹ hát có cánh cò đang bay’’ ?

+| Hình ảnh cánh cò như dòng chảy tự nhiên, dòng sữa mẹ ngọt ngào đi vào tâm hồn ngây thơ của bé. Lời hát ru gắn với hình ảnh cánh cò cứ thấm vào tâm hồn của con hết sức tự nhiên, ngọt ngào. Tuổi thơ của con không thể thiếu hình ảnh cánh cò qua lời ru của mẹ.

? Trong những câu ca dao đó hình ảnh con cò gợi lên điều gì ?

+ Gợi tả không gian và khung cảnh quen thuộc về cuộc sống êm đềm yên bình của làng quê.

? Câu ca dao thứ 2, con cò có ý nghĩa tượng trưng gì ?

+ Tượng trưng cho những người cụ thể: Người mẹ, người phụ nữ nhọc nhằn, vất vả, lặn lội kiếm sống.

? Con cò trong ca dao tác động đến tuổi thơ con như thế nào?

? Những hình ảnh ấy đã tác động gì vào tâm hồn trẻ thơ của bé ?

+ Tuy chưa hiểu nhưng cũng không cần hiểu ý nghĩa của những lời ru đó, nhưng những âm điệu ngọt ngào, dịu dàng của lời ru với tình mẹ bao la, dịu hiền vỗ về tuổi thơ con trong những giấc ngủ, qua những câu ca dao đó, điệu hồn dân tộc cứ thấm dần vào tâm hồn & tinh thần của bé.

Đoạn thơ khép lại bằng hình ảnh thanh bình của cuộc sống:

“ Ngủ yên!

Ngủ yên...chẳng phân vân

HS hoạt động nhóm

- Hình thức: Nhóm lớn:

- Thời gian: 3 phút

- Câu hỏi:

Nhóm 1: Qua đó ta hiểu gì về cách vận dụng sáng tạo của tác giả về hình ảnh con cò ?

* Đáp án:

Vận dụng sáng tạo: không trích nguyên văn mà trích một phần, một vài từ ngữ rồi đưa vào mạch thơ, mạch cảm xúc của mình.

* Nhóm 2

? Hình ảnh con cò trong đoạn thơ này được phát triển như thế nào trong mối quan hệ với em bé, với tình mẹ ? Được xây dựng nhờ thủ pháp nghệ thuật nào ?

* Đáp án:

Cánh cò từ trong lời ru của mẹ đã đi vào tiềm thức của tuổi thơ, trở nên gần gũi, thân thiết và sẽ theo con người trong suốt cuộc đời trên mỗi chặng đường: Từ trong nôi, tới trường, trưởng thành.

Nhóm 3:

? Nhận xét của em về nhịp điệu của câu thơ ? (của lời ru)

+ Đều đặn nhẹ nhàng, vấn vương tha thiết qua tiếng ru con của mẹ.

Nhóm 4: Tại sao mẹ mong muốn lớn lên con làm thi sĩ ? Khổ 2 cánh cò từ trong lời ru có ý nghĩa gì?

+ Là người có vẻ đẹp tâm hồn tạo ra cái đẹp, khơi gợi bù đắp những tình cảm đẹp của con người

+ Trở thành niềm mơ ước của mẹ, mang ý nghĩa biểu tượng về lòng mẹ, sự chở che, bao dung, dìu dắt, nâng đỡ dịu dàng, bền bỉ của mẹ hiền => Gần gũi, tha thiết. Nghệ thuật sáng tạo hình tượng độc đáo, hình tượng con cò sẽ theo cùng con người suốt cuộc đời đó là biểu tượng của tình mẹ ngọt ngào, che trở và nâng đỡ.

GV đặt câu hỏi: Hình ảnh con cò trong đoạn 3 có gì khác so với trong đoạn 2?

? Em có suy nghĩ gì về 2 câu “Con dù...con” ?

+ Mẹ nói với con về qui luật của cuộc đời, một triết lí nhân sinh: Tình mẫu tử có ý nghĩa bền vững

? Phần cuối bài thơ có âm hưởng như thế nào ?

+ Trở lại với âm hưởng lời ru: ngọt ngào, tha thiết,

? Có người cho rằng khổ 3 mang tính triết lí sâu sắc, em có đồng ý không ? Tại sao ?

+ Mang tính triết lí sâu sắc: Con dù lớn vẫn là con của mẹ - Đi hết đời, lòng mẹ vẫn theo con. * Giáo viên: Khái quát lên thành một quy luật của tình cảm có ý nghĩa bền vững, rộng lớn và sâu sắc mở ra những suy ngẫm thành những triết lý sâu sa. Để ngợi ca và biết ơn tình mẹ giành cho con Nguyễn Duy viết:

“Ta đi trọn kiếp con người

Cũng không đi hết mấy lời mẹ ru”

? Qua đó em thấy ý nghĩa lớn lao của lời ru đối với mỗi người như thế nào ?

+ Trân trọng và biết ơn vẻ đẹp của người mẹ và của tâm hồn dân tộc trong những lời hát ru.

+ Ý nghĩa của lời hát ru đối với cuộc sống của mỗi con người.

? Nét đặc sắc nghệ thuật của bài thơ ?

* GV gọi học sinh đọc Ghi nhớ SGK-48và yêu cầu đọc diễn cảm bài thơ ?

* Rèn kĩ năng sống: Qua bài thơ Con cò của nhà thơ Chế Lan Viên em rút ra được những bài học gì cho bản thân?

? Thể hiện thái độ đối với công ơn sinh thành và nuôi dưỡng của cha mẹ như thế nào ?

* Giáo viên bình: Hạnh phúc lớn nhất của con người là còn có mẹ. Mẹ là người đã mang nặng đẻ đau, là người đã sinh thành, dưỡng dục chúng ta, và sẽ còn dõi theo ta trong suốt những chặng đường gian nan, thử thách của cuộc đời. Từ xưa ông cha đúc kết hình ảnh người mẹ thật đẹp qua những câu ca dao, tục ngữ: "Chỗ ướt mẹ nằm, chỗ ráo nhường con"

Hay: " Còn mẹ ăn cơm với cá

Mất mẹ liếm lá dọc đường"

Từ đó chúng ta nên suy nghĩ về bổn phận làm con sao cho xứng đáng công sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ.